het weer nader verklaard
Het groen gaat overheersen
Wat het weer betreft gedraagt mei zich niet als een echte lentemaand, maar een buitengewoon zachte april gaf de natuur een krachtige ontwikkelingsimpuls. In mei is er aan regenwater geen gebrek, daardoor valt de snelle groei in de plantenwereld niet meer te stuiten. Voor een snelle ontwikkeling van insecten is het koude en vochtige weertype minder gunstig en dat heeft weer gevolgen voor de teruggekeerde zwaluwen en gierzwaluwen, die juist in deze periode veel insecten moeten vangen voor het grootbrengen van de jongen.
Grote boeigolf voorbij
Mei heet in de volksmond de bloeimaand, maar voor vele kruiden, heesters en bomen is de bloei alweer voorbij. Het groen gaat overheersen. Klein hoefblad, paardebloem, look zonder look en pinksterbloem verdwenen van het toneel, de bloei van de fruitbomen is over, de tulpen zijn grotendeels gekopt en de iepenvruchtjes liggen massaal op straat. Die vruchtjes zijn steriel, een jonge iep zal men nooit zien op schieten. Stuifmeelverspreidende bomen zijn ook uitgebloeid, alleen de den moet nog beginnen Het stralende wit van sleedoorn, vogelkers, wilde kers en krentenbomen is eveneens verdwenen, maar er is nog steeds witte bloesem te bewonderen. Het volop bloeiende fluitenkruid vormt een sierlijke guirlande langs bermen en bosranden. De witte meidoorn bloeit nog volop. In het oosten van het land sieren veel wilde margrieten de bermen. Maar er is ook nog gele bloesem. In de bermen wisselt het wit van het fluitenkruid af met het geel van scherpe en kruipende boterbloemen of van koolzaad.. Stinkende gouwe bloeit eveneens nog volop. Op de zandgronden bloeit de brem. Schrale stukken weiland zien soms rood van bloeiende zuring. De tuinen worden gesierd door bloeiende seringen en gouden regens en rode meidoorns.
Door mastjaar veel kiemplanten van bomen
2004 was een mastjaar, er was een overvloed aan boomzaden in de bossen, in lanen en straten. De melding van jonge wilde zwijnen en jonge eekhoorns omstreeks half februari van dit jaar was dan ook niet het gevolg van uitzonderlijk zacht weer waarmee 2005 was begonnen, zoals wel is gesuggereerd, maar van het feit dat er in die winter geen gebrek was aan voedsel. Waar de boomvruchten grotendeels bleven liggen zoals in parken en tuinen, verschijnen veel kiemplanten van essen, esdoorns, eiken en beuken onder de bomen.
Ontwikkeling in sneltreinvaart
Doordat april twee graden warmer was dan gemiddeld over het tijdvak 1971 - 2000 en er voldoende regen viel, soms zelf wat veel van het goede, ging alles in de natuur in sneltreinvaart. Het gras in de bermen, voorzover nog niet gemaaid, staat hoog, maar paardebloem en klein hoefblad zijn daar op voorbereid. De bloeistengel groeit tijdens de zaadvorming sterk uit, zodat de bloembodem met de rijpe zaden boven het gras uitsteekt en de zaden gemakkelijk door de wind kunnen worden verspreid. In de weilanden is de eerste snee vaak al geschied en rest slechts een egaal bleekgroen tapijt. De meeste bomen staan zwaar in blad, sommige essen en eiken blijven nog wat achter. Ook de acacia's zijn nu uitgelopen. Dankzij de warme aprilmaand sluit de snelle ontwikkeling in de natuur aan bij de vroegste lentes vanaf 1988.
door Baltus Zwart, oud- meteoroloog KNMI
Bomen, struiken en kruiden illustreren vervroeging van de lente na 1987
(bron: B. Zwart,
Begin bladontplooiing of bloei
Van boom en plant
Gemiddelde datum
1975-1988
Gemiddelde datum
1988-2002
Verschil in dagen
Oude beuken KNMI-park
1 mei
22 april
9 dagen
Eiken KNMI-park
3 mei
24 april
9 dagen
Vroegste kastanje KNMI-park*
7 april
19 maart
19 dagen
Idem (begin bloei)*
4 mei
15 april
19 dagen
Appel
7 mei
23 april
14 dagen
Peer
22 april
11 april
11 dagen
Prunus serrulata (Oosterse Kers)
25 april
17 april
8 dagen
Magnolia ("Tulpenboom")
18 april
3 april
15 dagen
Hamamelis
14 januari
4 januari
10 dagen
Forsythia
25 maart
5 maart
20 dagen
Cornus mas (Gele Kornoelje)
1 maart
10 februari
19 dagen
Hazelaar (begin stuiven)
7 februari
19 januari
19 dagen
Zwarte Els (begin stuiven)
2 maart
13 februari
17 dagen
Crocussen KNMI-park
7 maart
19 februari
14 dagen
Gele Trompetnarcis (Dutch Master)
30 maart
11 maart
19 dagen
Speenkruid
29 maart
2 maart
27 dagen
Fluitenkruid
25 april
8 april
17 dagen
Klein Hoefblad
24 maart
26 februari
26 dagen
Paardebloem
15 april
13 maart
33 dagen
* Gekapt in 2000
Bron: Baltus Zwart. Wat doet de natuur als het klimaat verandert. Meteorologica, maart 2000.
Baltus Zwart volgt de ontwikkelingen in de natuur en schreef daarover een aantal bijdragen in
Literatuur:
J.P.M. Woudenberg. Geschiedenis van de Landbouwmeteorologie in Nederland tot 1972. Technisch rapport KNMI, TR 116, De Bilt 1989.
Overeem, Aart en Arnold J.H. van Vliet en Rudolf de Groot (Wageningen Universiteit). Vervroeging van het hooikoortsseizoen in een warmer klimaat? Meteorologica 1-2003.
Natuurkalender: klimaatverandering in je achtertuin
Het VARA-programma "Vroege Vogels", zondagochtend tussen 8 en 10 uur op radio 1, besteedt onder de naam "
Te laat opgestaan? Luister
Laatste wijziging: 17 mei 2005
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut