WAO definitief verleden tijd, WIA volstaat niet
29-06-2005 * "Bij het aantreden van minister De Geus was de hervorming
WAO zijn grote droom. Die droom is uitgekomen, maar voor werkend
Nederland ligt hier een nachtmerrie in het verschiet. De WAO is
definitief verleden tijd." Voor SP-Kamerlid Jan de Wit is er geen
twijfel over mogelijk: Nederland heeft een stap terug in de tijd gezet
door de arbeidsongeschiktheidswet af te schaffen.
Jan de Wit Velen denken tegen arbeidsongeschiktheid verzekerd te zijn.
Tegen de tijd dat ze onverhoopt een beroep moeten doen op de
verzekering zal blijken dat de polis niet is wat ze dachten. Dit is
geen voorspelling. Het is de werkelijkheid die we nu al om ons heen
zien. De strenge keuringseisen die al op 1 oktober zijn ingevoerd,
stoten ongeveer 150.000 mensen uit de WAO. Die strenge keuringseisen
gelden ook in de toekomst. De Wit: "De `opvolger' van de WAO, de WIA,
is geen fatsoenlijke verzekering tegen arbeidsongeschiktheid. Als je
de verzekering nodig hebt, wordt je niet toegelaten. Voor gedeeltelijk
arbeidsongeschikten die geen werk vinden ligt de uitkering onder de
bijstand. WIA staat dus voor de Wet Inkomens Achteruitgang."
De WAO wordt voor nieuwe arbeidsongeschikten afgeschaft. 22 juni 2005,
de dag waarop CDA, VVD en D66 ondanks grote meningsverschillen toch
het hybride monster omarmden, is volgens De Wit een historische dag.
"Het is de dag waarop een nieuw dieptepunt is bereikt in het proces
van de afbraak van de sociale zekerheid, de dag waarop de WAO werd
afgeschaft."
De WAO, die KVP-minister Veldkamp in 1967 in de Staatscourant
publiceerde, is politiek vermoord door zijn politieke nazaten.
"Veldkamp kon trots zijn, De Geus moet zich schamen," stelt De Wit.
Maar er is volgens hem nog een groot verschil tussen beide ministers.
"Veldkamp had vele vrienden onder het volk en maar weinig in het
kabinet. Met deze minister is het precies andersom. Zijn politieke
vrienden hebben hem gered. In de samenleving is hij al zijn vrienden
kwijt geraakt. En dat is logisch als je met gedrochten uit de
achterkamers komt."
Het was de hoop van de SP en velen in het land, dat het wapengekletter
in de coalitie over rentehobbels, private of publieke uitvoering en
over een hybride stelsel tot afstel van de WIA zou leiden. En het
liefst tot het aftreden van de minister en de val van het kabinet,
zodat we verlost waren van de uitbroeder van een drakenei, zoals Trouw
dit wetsvoorstel noemde.
In het debat over de WIA is het vooral gegaan over private of publieke
uitvoering. En dan vooral over de kosten en de zegeningen, die
particuliere verzekeraars ons zouden brengen. Dat is belangrijk, maar
niet het belangrijkste van deze wet. De belangrijkste vraag is of
bescherming van een fatsoenlijk inkomen voor mensen die
arbeidsongeschikt worden, veilig is gesteld.
Deze wet is gebaseerd op het oude beeld dat mensen ten onrechte in de
WAO zitten. Een beeld dat zorgvuldig is gecultiveerd, vooral door de
rechtse partijen, om de dramatische ingrepen te rechtvaardigen. De
minister deed dat tijdens het wetgevingsoverleg over de WIA ook nog.
Hij verwees naar de 21-minuten enquête waaruit zou blijken dat bijna
drie kwart van de Nederlanders voor ingrepen in de WAO zijn. Maar wat
is zijn reactie op een andere uitkomst uit die 21-minuten enquête:
namelijk dat 59% vindt dat de huidige WAO-uitkering voor degenen die
het nodig hebben te laag is?
In de WIA worden de uitkeringen voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten
nog lager. Na de loongerelateerde uitkering die maximaal 3 jaar en 2
maanden gaat duren, is die uitkering maximaal 500 euro per maand. De
helft van het minimum loon. Dus iemand die geen werk vindt is
aangewezen op bijstand of erger nog: staat met lege handen als de
partner een iegen inkomen heeft.
Schokkend vond De Wit de conclusies van het CPB over de voorstelling
van zaken door het Verbond van Verzekeraar. Ze zeggen het netjes. Een
besparing in de verre, verre, toekomst van 11 miljard acht het CPB
"niet plausibel" en "discutabel". Het Verbond van Verzekeraars wordt
door het CPB eigenlijk neergezet als een Verbond van Leugenaars.
"Nou had ik dat gevoel al. Maar het CPB beschrijft het fijntjes. Met
dat soort gasten moet je niet in zee gaan. Niet in 2006, niet in 2007
en ook daarna niet. Kijk hoe verzekeraars omgaan met letselschade
zaken. Kijk hoe ze leeftijdsdiscriminatie toepassen bij het verzekeren
van zelfstandigen waarvoor u de WAZ heeft afgeschaft. Ik nodig u uit
om mij een activiteit van een verzekeraar te noemen waarbij deze
daadwerkelijk iets aan arbeidsomstandigheden doet."
Als reïntegratie niet lukt in de eerste twee jaar bij de eigen
werkgever, moet de verzekeraar een reïntegratiebedrijf inschakelen.
Dezelfde als waar het UWV op is aan gewezen. De reïntegratiebedrijven
waar we hier allemaal zo een kritiek op hebben, waar het SIOD een
analyse moet maken van de fraude risico's en waar er nu twee door het
OM worden onderzocht.
De Wit vraagt de minister om de bewijzen te leveren dat de activerende
werking van de WIA bij verzekeraars en reïntegratiebedrijven werkt.
Het CPB kon ze niet vinden. Niet in Nederland. Niet in de
internationale literatuur. "Ik verzoek de minister om in het voorjaar
inzicht te geven in de preventie- en reïntegratiesuccessen van de
verzekeraars. Tegen die tijd ontvang ik graag van De Geus wat de
voornemens zijn van verzekeraars om reïntegratie tot een succes te
maken. Zodat niet alleen financiële maar ook inhoudelijk overwegingen
een rol kunnen spelen bij het al dan niet invoeren van private
uitvoering."
De SP-fractie ziet geen enkele aanleiding om het
arbeidsongeschiktheidscriterium uit de huidige WAO aan te passen. Met
volledige arbeidsongeschiktheid kan worden volstaan. De introductie
van "duurzaamheid" en kans op "gering herstel" voegt niets toe.
De Wit: "Waarom zijn er ingewikkelde studies, wetenschappelijke
rapporten en protocollen nodig om op voorhand uit te maken of de
gevolgen van een bepaalde ziekte duurzaam zullen zijn? Waarom volg je
niet gewoon de mensen die een ziekte hebben. De huidige periodieke
herkeuringen bieden juist maatwerk en doen recht aan de individuele
arbeidsongeschikte. Periodieke beoordeling van de
arbeidsongeschiktheid verdient verreweg de voorkeur boven het werken
met lijsten, die altijd vatbaar zijn voor discussie. Daarom heb ik een
amendement ingediend om "duurzaamheid" te schrappen, niemand op
voorhand af te schrijven en de periodieke keuring voor iedereen te
handhaven."
Het argument dat de minister gebruikt om dit amendement te ontraden,
is eigenlijk te gek voor woorden. Hij zegt dat een IVA uitkering niet
leidt tot het stimuleren van herstel. Mensen zouden dus ziek blijven
voor een uitkering, zegt hij. Dat is een mismaakt mensbeeld. Mensen
werken aan herstel omdat ze willen functioneren, gezond willen zijn en
willen participeren.
De activerende werking van de WIA is de reden om een prikkel structuur
aan te brengen. Die prikkels zijn zo ingericht dat ze vooral de
arbeidsongeschikte treffen. Werken loont en meer werken loont meer. De
prikkel is helder en duidelijk. De Wit: "Eerder heb ik betoogd dat die
prikkel overbodig is, omdat nu al 55% van de gedeeltelijk
arbeidsongeschikten werkt en de rest zou dat maar al te graag doen. Er
is een prikkel nodig richting werkgevers om werk aan te bieden,
aangepast werk aan te bieden. Naar mijn mening moeten werkgevers
verplicht kunnen worden om deze groep in dienst te nemen."
"Als de WIA niet zo activerend blijkt te zijn als de minister nu
veronderstelt is er meer drang nodig. Daarin heb ik een amendement
ingediend om de quotumverplichting te handhaven. De Geus ontraadt het
amendement onder verwijzing naar hoge administratieve lasten. Ik heb u
bij de schriftelijke voorbereiding gevraagd naar de omvang van die
lasten. Die kon u niet geven, omdat het niet is uitgezocht. Dat is dus
een vals argument."
Bij alle reïntegratieactiviteiten van nu blijkt dat de
arbeidsongeschikte wil werken, maar dat gebrek aan werk, dus aan
werkgevers die deze mensen in dienst willen nemen het centrale
probleem is.
"Uit ieder onderzoek van de arbeidsinpectie blijkt dat werkgevers te
kort schieten. Denkt De Geus dat deze werkgevers, die geen compassie
tonen met het beschermen van de gezondheid van hun personeel, wel het
vertrouwen verdienen? Zelfs de sociale werkplaats, die is opgericht om
mensen beschermd te laten werken, schiet daarin te kort. Een
vakbondsman die zo vertrouwt op werkgevers, is geen vakbondsman."
Tot slot. Hoe zou De Geus het vinden als hij 10 jaar de
verzekeringspremie voor de brandverzekering van zijn huis heeft
betaald, en wanneer het huis dan afbrandt maar een deel vergoed
krijgt, omdat hij nog niet 40 jaar premie heeft betaald? Het gaat
tegen de verzekeringsgedachte in. Daarom wil de SP de zogeheten
referte-eis uit de WIA en de duur van de uitkering onafhankelijk maken
van de duur dat premie is betaald. Daarvoor dient De Wit een
amendement in. De Geus ontraadt het argument omdat de duur van de
uitkering zal afwijken van die van de WW. "Ja, dat is zo," erkent De
Wit. "Maar werkloosheid is dan ook heel iets anders is dan
arbeidsongeschiktheid."
"Minister Veldkamp, in de jaren zestig de bedenker van de WAO, zag
deze wet als de belangrijkste wet uit zijn politiek loopbaan. Veldkamp
vond het toen de mooiste wet van Nederland en zelfs van de hele
wereld. Hij bepleitte de "sociale supermarkt". Wat zou Veldkamp zeggen
na de verbouwing door De Geus? Volgens mij: super is het niet, zeker
niet sociaal, het is alleen maar markt."
Socialistische Partij