D66
Mevrouw Van der Laan (D66): Voorzitter. De millennium development
goals kunnen worden verwezenlijkt tegen 2015, maar alleen indien alle
betrokkenen hun standaardwerkwijze laten varen en onmiddellijk in een
veel hoger tempo, op veel bredere schaal actie ondernemen. Dit is een
citaat van Kofi Annan uit "In larger freedom". D66 zou graag zien dat
alle deelnemers, en vooral de Nederlandse regering, de top in
september op deze manier tegemoet gaan.
De realiteit is helaas dat nog steeds, elke dag, duizenden kinderen
onnodig sterven, omdat er geen klamboes zijn om hen te beschermen
tegen malariamuskieten, omdat zij diarree hebben of omdat er geen
schoon drinkwater is. Er is nog buitengewoon veel nodig om die doelen
te bereiken. Daar zouden wij alleen al de hele avond over kunnen
praten, maar ik zal ook een paar minuten moeten besteden aan de
hervormingen van de VN. Ik richt mij op drie punten: mensenrechten, de
internationale rechtsstaat en duurzame ontwikkeling.
D66 maakt zich hard voor een onmiddellijke, rigoureuze hervorming van
de ernstig gepolitiseerde VN-mensenrechtencommissie. De wijze waarop
president Mugabe in Zimbabwe tekeergaat, ik kan het helaas niet anders
noemen, terwijl de VN buitengewoon weinig doet als gevolg van
verschillende no-actionmoties tijdens de 59e Algemene Vergadering,
zijn slechts een voorbeeld van hoe deze commissie disfunctioneert.
D66 pleit voor de instelling van een human rights council als
hoofdorgaan van de VN. Deze zou elk jaar alle landen van de wereld
langs de mensenrechtenmeetlat moeten leggen en objectief moeten
beoordelen in hoeverre de mensenrechten worden overtreden. Door deze
transparante manier van beoordelen is het veel beter mogelijk om
landen op hun verantwoordelijkheden aan te spreken en kunnen de
politieke spelletjes over de ruggen van de slachtoffers tot het
verleden behoren. Wij hebben in de Europese Unie goede ervaringen
opgedaan met deze methode bij de toetredingsonderhandelingen. Ik vind
dat Europa op dit vlak de leiding zou moeten nemen.
Nu ik het toch over Europa heb, ik moet even kwijt dat ik de toon van
de brieven van de regering zeer bilateraal vond. Er staat steeds dat
Nederland dit of dat doet, terwijl je ervan uit kunt gaan dat veel van
deze dingen in Europees verband gezamenlijk worden gedaan. Kan de
regering dat bevestigen?
Op het gebied van de mensenrechten is D66 net als de regering van
mening dat de speciale procedures en de rechten van de ngo's behouden
moeten blijven. Wij hopen op een zeer succesvolle, stevige Nederlandse
stem bij dit dossier. Verder zou D66 graag zien dat de regeringen zich
tijdens de top in september committeren aan een slotdocument, waarin
wordt gesteld dat alle ondertekenende regeringen de mensenrechten
volledig moeten beschermen en dat zij meetbare stappen moeten nemen om
de verplichtingen uit de universele verklaring en de daaruit
voortkomende mensenrechtenverdragen na te leven.
Dan de internationale rechtsstaat. De regering steunt de voorstellen
van de SG om criteria voor het gebruik van geweld, anders dan in
zelfverdediging, aan te nemen in de Veiligheidsraad. Ik vraag mij af
of het niet beter zou zijn voor de legitimiteit van deze voorstellen,
als zij door de Algemene Vergadering zouden worden aangenomen. Ik wil
ook graag horen hoe deze nieuwe criteria dan ook consequent zullen
worden toegepast.
Daarnaast denkt D66 dat er ook duidelijke criteria moeten komen om
conflicten te voorkomen, bijvoorbeeld via de voorgestelde
peacebuilding commission. Als wij duidelijk maken wat wel en niet kan
en bij schending consequent tot sancties overgaan, kan veel leed
voorkomen worden. Ik wil graag weten wat de inzet van de regering is
bij de conflictpreventie. In de ene brief zie ik begrip voor de
houding van de SG, die zich meer op wederopbouw dan op
conflictpreventie wil richten, maar bij andere onderwerpen, zoals
non-proliferation en terrorisme, zie ik dat de regering wel wil
inzetten op preventie.
Enkele woorden over de duurzame ontwikkeling. Een West-Europese koe
krijgt nog steeds meer steun dan een Afrikaanse man. De koe doet het
met EUR2 per dag, maar een miljard medemensen doen het nog steeds met
minder dan EUR2 per dag. Het is dan ook heel duidelijk wat wij moeten
doen om de armsten een kans te geven, namelijk het Europees
landbouwbeleid drastisch hervormen. Vandaag zijn bij de stemming
meerdere moties aangenomen. Ik had opgeschreven dat ik nu complimenten
zou geven aan het CDA, maar die schrap ik maar weer. Het is mij immers
niet zo duidelijk of dat nog wel staat. Het is echter duidelijk wat
een brede Kamermeerderheid wil: openbreken van de afspraken die nu tot
2013 vastliggen, met het oog op het opengooien van onze markt en het
stoppen van exportsubsidies. Gelukkig krijgen wij aanstaande vrijdag
van de regering duidelijkheid over haar inzet op de korte termijn. Het
lijkt mij echter logisch als de premier op dat punt vandaag al een
tipje van de sluier kan oplichten. De minister van LNV heeft via de
media immers al laten weten dat hij niet van plan is om die moties uit
te voeren. Ik vind dat de Kamer er recht op heeft om nog voor het
reces te horen wat precies de inzet van de premier is.
Naast de actie die Europa op dit vlak moet nemen, maakt de fractie van
D66 zich zorgen over het feit dat eigenlijk niemand concreet
probleemeigenaar is van de millenniumdoelen. Wie kunnen wij straks
eigenlijk aanspreken op het falen? Is het niet mogelijk om landen meer
individueel aanspreekbaar, liefst zelfs aansprakelijk te maken voor
een deel van de doelen? Zou Nederland bijvoorbeeld een deel van het
project van Botswana kunnen adopteren door te zeggen: 10.000 van de
meisjes die naar school moeten, komen voor onze rekening? Als je op
die manier die doelen opknipt en behapbaar maakt en mensen daarvoor
aanspreekbaar en aansprakelijk maakt, is er misschien ook meer kans
dat zij echt kunnen worden uitgevoerd. Dan kunnen wij samen daarnaar
toe gaan werken.
Naast de ontwikkeling is voor D66 ook de duurzaamheid van belang. Ik
krijg een beetje de indruk dat er op de top, behalve over
klimaatverandering, eigenlijk weinig aandacht zal zijn voor het
milieu. Ik wil graag weten of de regering die inschatting deelt en of
daar nog iets aan te veranderen valt.
Tot slot drie opmerkingen. De fractie van D66 is voorstander van een
internationaal wapenhandelsverdrag en vraagt de regering om zich
hiervoor sterk te maken. De fractie van D66 wil in dit jaar van het
microkrediet veel meer aandacht voor dit middel, dat op bepaalde
punten zeer effectief zou kunnen zijn. Wij vragen de regering om zich
ook daarvoor sterk te maken. Tot slot is de fractie van D66 voor
verbetering van de regionale representativiteit en verhoging van het
democratisch gehalte van de Veiligheidsraad, maar ik heb eigenlijk
weinig illusies dat dat het grote verschil gaat maken. Daarvoor is
echt een mentaliteitsomslag in de Veiligheidsraad nodig. Politieke
wil, visie en daadkracht; niet alleen de Veiligheidsraad, maar wij
allemaal hebben dat nodig om de top tot een succes te maken. Ik wens
de regering veel van alle drie toe.
29-6-2005 15:28