084 - RUG maakt sneeuw op de Groenlandse ijskap
'SNEEUW NAAR DE GLETSJER DRAGEN'
Datum: 12 juli 2005
Wetenschappers van de RUG bereiden zich deze zomer voor op de winterse
variant van het spreekwoordelijke `water naar de zee dragen': Op de
Groenlandse gletsjers zullen ze in het najaar met een sneeuwkanon
sneeuw verspreiden. Daartoe gaan ze eerst oefenen in een vrieshuis en
zonodig in de Zwitserse Alpen. Het doel van het onderzoek is het
bestuderen van de menging van oude en verse sneeuw. Dit is nodig voor
een beter inzicht in ons `klimaat archief'.
De Groenlandse ijskap is een geweldige massa ijs, met een dikte tot 3
km. Hij vormt (evenals die van Antarctica) als het ware een `archief'
van de sneeuw die in de afgelopen tienduizenden jaren gevallen is. De
samenstelling van sneeuw, of andere neerslag, geeft informatie over
het klimaat op aarde. Water bestaat namelijk uit een mengsel van
watermoleculen die in gewicht en opbouw van elkaar kunnen verschillen
(isotopen). De mate waarin bepaalde zwaardere varianten voorkomen is
afhankelijk van de heersende temperatuur.
Kosten noch moeite
Kosten noch moeite zijn de afgelopen jaren gespaard om dit archief te
`lezen'. Daartoe wordt een verticale kolom ijs uit de kap geboord en
vervolgens geanalyseerd op de isotopen-samenstelling. Dat laatste
gebeurt in een aantal gespecialiseerde laboratoria in de wereld, waar
het Centrum voor Isotopen Onderzoek (CIO) van de Rijksuniversiteit er
één van is.
Helaas is deze natuurlijke `isotopenthermometer' niet erg exact. Een
groot verstorend effect is dat de vers gevallen sneeuw zich altijd een
beetje vermengt met de sneeuw van het jaar ervoor. Deze
`isotopendiffusie' wordt groter naarmate de sneeuw er langer ligt, en
duurt voort totdat de sneeuw door de grote druk zodanig samengeperst
is dat het massief ijs is geworden.
Sneeuwkanon
Kennis van de isotopendiffusie is noodzakelijk om de
isotopenthermometer hierop te kunnen corrigeren. Omdat de porositeit
van de sneeuwlagen een belangrijke factor bleek, is de afgelopen jaren
in een aantal laboratoriumexperimenten geprobeerd de invloed van de
porositeit te doorgronden. Dit gebeurde echter steeds met kunstmatig
verkregen `sneeuw' (ijsschaafsel). Echte experimenten in Groenland
ontbreken tot op heden.
Onderzoekers van het CIO krijgen nu, dankzij financiële steun van NWO,
de gelegenheid om met een klein sneeuwkanon en 1000 liter water met
een kunstmatig verhoogde isotopensamenstelling te vliegen naar een
punt bovenop de ijskap van Groenland. Daar brengen zij een laagje van
twee centimeter `gelabelde' sneeuw aan en bestuderen vervolgens het
`live' verloop van de isotopendiffusie. Om de bediening van het
sneeuwkanon onder de knie te krijgen gaan de Groningers de komende
weken eerst oefenen in een vrieshuis, en indien nodig ook buiten, bij
het researchstation Jungfraujoch, hoog in de Alpen.
Noot voor de pers
Nadere informatie:
- prof.dr. Harro A.J. Meijer, Centrum voor Isotopen Onderzoek (CIO),
RUG, tel. (050) 363
47 60 of e-mail h.a.j.meijer@rug.nl
- In overleg bent u welkom bij de oefening.
Rijksuniversiteit Groningen