D66
D66 heeft met belangstelling kennisgenomen van de brief over het
voldoen van Turkije aan de voorwaarden voor opening van de
toetredingsonderhandelingen.
Algemeen kader: D66 is voorstander van Turkse toetreding
D66 is voorstander van de Turkse toetreding tot de Europese Unie. Wij
vinden dat Turkije aan dezelfde criteria moet voldoen als de overige
(kandidaat-)lidstaten. D66 maakt in haar oordeel over het wel of niet
starten van de toetredingsonderhandelingen geen onderscheid tussen
landen met een joods-christelijke of een islamitische achtergrond,
want vrijheid van godsdienst en het non-discriminatiebeginsel zijn
centrale Europese waarden. Centraal staat de vraag of de landen
voldoen aan de Kopenhagencriteria, niet hun religieuze achtergrond.
De leden van D66 zijn dus voor het starten van de
toetredingsonderhandelingen met Turkije, mits Turkije bij de start van
de onderhandelingen voldoet aan de vastgestelde voorwaarden.
"Negotiating Framework"
D66 is teleurgesteld in het door de Commissie voorgestelde
onderhandelingskader. Graag zien wij dat de regering zich sterk maakt
voor de volgende wijzigingen alvorens ermee in te stemmen:
1. Een volwaardig lidmaatschap voor Turkije
Het uiteindelijke doel van de onderhandelingen moet het volwaardige
lidmaatschap van Turkije zijn. Dat is afgesproken tijdens de Europese
top in december 200? En het is ook wat onze partij betreft het
einddoel van de onderhandelingen. Het valt D66 op dat het
onderhandelingskader ook de mogelijkheid van minder vergaande
samenwerking noemt. Dit schept weer ruimte voor discussie over wel of
geen volwaardig lidmaatschap. Hoe staat het kabinet hierin? Is het
kabinet ook van mening dat het einddoel volwaardig lidmaatschap is en
blijft?
D66 is tegen permanente vrijwaringsclausules, bijvoorbeeld op het
gebied van het vrije verkeer van personen of afwijkingen van het
acquis. Wij erkennen dat tijdelijke maatregelen waarschijnlijk
politiek noodzakelijk zullen zijn, maar permanente uitzonderingen
rieken naar een tweederangs lidmaatschap. Is de regering bereid te
vechten voor een volwaardig lidmaatschap van Turkije?
2. Objectief opschortingmechanisme
De Europese Commissie geeft aan slechts tot opschorten van de
onderhandelingen over te willen gaan indien er sprake is van een
"serious and persistent breach of the principles of liberty,
democracy, respect for human rights and fundamental freedoms and the
rule of law." Met andere woorden: kandidaat Turkije zal tijdens de
onderhandelingen al als volwaardig lid behandeld worden. Immers, dit
is de formulering uit het Europees Verdrag. Destijds had D66 kritiek
op deze vage formulering en de ruimte voor politiek opportunisme die
hierdoor wordt vrijgelaten. Om dezelfde reden vinden we de gekozen
formulering ook nu ongelukkig. Daarbij komt dat het toetredingproces
juist gebruikt moet worden om maximale verbeteringen te
bewerkstelligen. Wat is een "serious breach"? Marteling door
slaaponthouding of moeten er elektroshocks aan te pas komen? Wat is
"persistent"? Als er elk jaar 5 corrupte rechters zijn? Als er het
jaar daarop nog maar 4 van zijn, is het dan niet meer persistent? D66
wil een duidelijk, van te voren gedefinieerd opschortingmechanisme,
zodat de ruimte voor politiek opportunisme geminimaliseerd wordt. Zie
ook hieronder ten aanzien van de politieke criteria van Kopenhagen.
Welke wijzigingen wil de regering zelf aanbrengen in het
onderhandelingskader? Ziet zij ook dat het huidige
opschortingmechanisme ernstig tekort schiet?
3. Verdere vragen over onderhandelingskader
- Op welke basis worden de benchmarks voor voorlopige sluiting van
hoofdstukken geformuleerd?
- De leden van de D66-fractie betreuren het dat de regering nog geen
duidelijke visie heeft over de financiële implicaties van Turkse
toetreding. Wij kunnen ons voorstellen dat bijvoorbeeld hervorming van
het landbouwbeleid (in de lijn van de motie Van der Laan) des te
urgenter worden met oog op de Turkse toetreding. Graag een reactie.
- In overeenstemming met de conclusies van de ER 1993 is de Unie
capaciteit om Turkije op te nemen ook van doorslaggevend belang. De
leden van D66 willen dat Nederland actief meedenkt over deze
capaciteit en dit onderwerp niet enkel op het bordje van de Commissie
schuift. Wat zijn de condities sine qua non voor toetreding in deze
context? Welke hervormingen moeten volgens deze regering plaats hebben
gehad?
4. Toetredingscriteria
De leden van D66 maken haar goedkeuring voor de opening van de
onderhandelingen op 3 oktober afhankelijk van het voldoen van Turkije
aan de politieke Kopenhagencriteria, de toepassing van de "zes wetten"
en erkenning van Cyprus door Turkije. D66 vindt het buitengewoon
belangrijk dat Turkije ook echt voldoet aan de gestelde voorwaarden
voordat de toetredingsonderhandelingen van start gaan. We hebben in
het verleden te vaak gezien dat landen als het ware achterover gaan
leunen zodra de toetredings- of onderhandelingsdata zijn vastgesteld.
We willen dit voorkomen door een helder, eerlijk en afrekenbaar
onderhandelingsproces te waarborgen, dat zowel recht doet aan de
inspanningen van Turkije als de voorwaarden die de Europese Unie stelt
aan toetreding.
Ook de uitslag van de referenda over de Europese Grondwet benadrukt
nogmaals de noodzaak van een helder en geloofwaardig
onderhandelingskader, waarin duidelijke afspraken gemaakt worden
tussen beide partijen. Het gevoel leeft dat afspraken in Europa alleen
gelden voor kleine landen en dat politiek opportunisme nogal eens de
doorslag geeft. Juist bij een project zoals Turkse toetreding waarbij
nog veel aan draagvlakontwikkeling gedaan moet worden is
zorgvuldigheid van het grootste belang.
5. Politiek Kopenhagen criteria
De D66-fractie betreurt het dat de regering op 17 december 2004 heeft
ingestemd met de formulering dat Turkije slechts in "voldoende mate"
hoeft te voldoen aan de criteria. Wij maken hierbij een onderscheid
tussen de politiek criteria die conditio sine qua non voor opneming
moeten zijn enerzijds; en anderzijds de economische criteria en de
implementatie van het acquis die ook lopende de onderhandelingen
vervuld kunnen worden.
In het onderhandelingskader staat dat onderhandelingen gestart worden
zodra Turkije "voldoende" tegemoet komt aan de Kopenhagen-criteria.
D66 vindt dit onduidelijk. Wat wordt verstaan onder "voldoende"? We
missen in deze paragraaf heldere definities en criteria.
Is de regering bereid om zich in te zetten voor heldere, objectieve en
meetbare criteria op dit punt? Zie ook de opmerkingen van de D66 leden
onder punt 2 over het opschortingmechanisme.
Het doorvoeren van de noodzakelijke rechtstatelijke hervormingen en
het verbeteren van de mensenrechtensituatie zijn harde voorwaarden
voor het starten van de onderhandelingen.
De D66-fractie is verheugd over het feit dat de druk op Turkije om de
"zes wetten" aan te nemen heeft geleid tot inwerkintreding van alle
zes. Wij zijn echter niet onder de indruk van "papieren stappen", maar
willen graag weten of de wetten in de praktijk worden toegepast. Het
is niet de bedoeling dat wetgeving onder externe druk door het
parlement worden gejaagd om in de praktijk geen weerklank te vinden.
Welke controle mechanisme heeft de EU op dit vlak? Hoe gaat de
toepassing in de praktijk? Ondanks de wethervormingen die Turkije in
2004 heeft doorgevoerd blijft D66 bezorgd over de
mensenrechtensituatie in Turkije, zoals marteling en mishandeling,
straffeloosheid, gebrek aan vrijheid van meningsuiting, de positie van
mensenrechtenverdedigers en geweld tegen vrouwen. Recentere
voorvallen, zoals het hardhandig uiteenslaan van een groep vreedzaam
demonstrerende vrouwen die opkwamen voor vrouwenrechten en het
vervolgen van kranten die satirische artikelen publiceerden over de
premier, laten helaas zien dat Turkije er op het gebied van
mensenrechten nog niet is. Ook het bijna zekere verbod op de
onderwijsvakbond Egitim-Sen lijkt eerder een stap achter- dan vooruit.
De geluiden dat Turkije - buiten de ckeclist van de zes wetten - geen
aanwijsbare verbeteringen heeft doorgevoerd sinds de datum van
onderhandeling is vastgesteld, vervullen D66 van zorg. De vraag is of
de hervormingen met voldoende kracht zijn doorgezet en voldoende zijn
doorgedrongen in de Turkse maatschappij om het starten van de
onderhandelingen te rechtvaardigen.
D66 wil graag een reactie van het kabinet op bovenstaande en wil weten
of de regering verdere bronnen (zoals verslagen van
mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International) heeft
geraadpleegd? Hoe staat de regering tegenover de oproep van AI en
Human Rights Watch om alle gewetensgevangen onmiddellijk vrij te
laten? Zou dit geen voorwaarde voor opening van onderhandelingen
moeten zijn?
Is er een mogelijkheid om het recent opgerichte EU-agentschap voor
mensenrechten een rol te geven in het proces?
6. Cyprus
De leden van de D66 fractie betreuren het dat Turkije nog steeds niet
over is gegaan tot een erkenning van Cyprus. Het is uitgesloten dat
onderhandelingen geopend kunnen worden als erkenning van een Europese
lidstaat (die meeonderhandelt in de IGC) achterwege blijft. De
Europese Raad heeft gekozen voor een impliciete erkenning middels
ondertekening van het protocol van de douane unie door Turkije.
Volgens onze berichten heeft de ondertekening nog niet plaats
gevonden. Wanneer is goedkeuring van het Turkse parlement te
verwachten en hoe ver voor 3 oktober moet dit volgens de regering
gebeuren? Is de regering met ons van mening dat ondertekening in
oktober eigenlijk te laat is omdat het dan niet mogelijk is om te
achterhalen of het protocol ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd?
Volgens onze informatie is Turkije voornemens een verklaring af te
leggen ten tijde van ondertekening waardoor er nog steeds geen sprake
zal zijn van erkenning. Is volgens de Nederlandse regering slechts de
ondertekening een voorwaarde voor opening van onderhandelingen of ook
de impliciete erkenning van Cyprus?
Welk opschortingmechanisme is ontwikkeld om te voorkomen dat
uitvoering van het protocol te kort schiet? Hoeveel schepen met
Cypriotische vlag mogen bijvoorbeeld bij Turkse havens geweigerd
worden tot dat to opschorting van de onderhandelingen wordt
overgegaan? Hoeveel Cypriotische vliegtuigen mag het overvluchtrecht
geweigerd worden etc? Klopt het dat de Turkse regering vindt dat dit
soort activiteiten tot het vrije dienstenverkeer behoren en dus niet
onderdeel uit zullen maken van de douane-unie? Hoe staat de regering
daar tegenover?
Kan de regering verder aangeven hoe de motie Laan c.s. over Cyprus is
uitgevoerd? Welk concreet stappenplan ligt er met betrekking tot de
terugtrekking van Turkse troepen van Noord Cyprus?
Zijn er concrete afspraken met betrekking tot het stoppen van migratie
van kolonisten uit Anatolie? Hoe wordt voorkomen dat lopende de
onderhandelingen de exploitatie van
Grieks-Cypriotische eigendommen doorgaat terwijl dit in strijd is met
uitspraken van het Europese Hof?
7. Armeense genocide
De fractie van D66 is teleurgesteld in de krampachtige manier waarop
in Turkije met de genocide op de Armeniërs wordt omgegaan. Na een
eerste positief gebaar - het openen van de archieven voor historici -
is er eigenlijk geen vooruitgang geboekt. Wat is nu precies de
strafrechtelijke positie van iemand die de genocide noemt? Ziet de
regering positieve ontwikkelingen? Wanneer is Turkije voornemens de
grens met Armenië weer te openen, ook in het kader van de criteria met
betrekking tot "goed nabuurschap" zoals genoemd in het
onderhandelingskader? D66 denkt ook op dit onderwerp aan een
stappenplan om tijdens de onderhandelingen druk op de ketel te houden.
Hoe staat de regering daartegenover?
Is het een bewuste keuze van de regering om het woord "genocide" in
haar brief niet te gebruiken? Hoe omschrijft de regering de
gebeurtenissen dan wel?
8. Conclusie
De D66-fractie ziet het starten van de onderhandelingen met Turkije
als een belangrijke gebeurtenis, die een brug slaat tussen west en
oost en bijdraagt aan de stabiliteit van de regio.
De toetredingsonderhandelingen bieden ook een uitgelezen kans om echt
werk te maken van het herstel van vertrouwen van de Nederlanders in
Europa, zeer noodzakelijk gezien de uitslag van het referendum over de
Grondwet. Een eerste stap is door te laten zien dat de voorwaarden
voor de toetredingsonderhandelingen ook echt harde en duidelijke
voorwaarden zijn. Dit is niet alleen belangrijk voor het waarborgen
van de democratische rechtsbeginselen van Europa, maar ook om de druk
op de hervormingen in Turkije hoog te houden.
Er zijn verontrustende berichten over de voortgang van de hervormingen
en de mensenrechtensituatie in Turkije. Ook is er nog geen
duidelijkheid met betrekking tot het eindigen van de bezetting van
Cyprus.
De regering kan vooralsnog niet rekenen op de automatische instemming
van de leden van D66 voor het starten van de
toetredingsonderhandelingen op 3 oktober. Van belang zullen zijn:
erkenning van Cyprus en aantoonbare voortgang op het gebied van
rechtstatelijke hervormingen en mensenrechten.
19-7-2005 16:29