Nederlands Centrum voor Dopingvraagstukken
Cafeïne toch weer op de dopinglijst?
(22-07-2005)
In de media is de laatste tijd aandacht besteed aan cafeïne. Het
Wereld Anti-Doping Agentschap (WADA) zou de overweging hebben om
cafeïne weer op de dopinglijst te zetten. Dit omdat aan het licht was
gekomen dat een aantal Australische sporters cafeïne inneemt om
prestaties te verbeteren. De discussie laait weer op: Moet cafeïne
toch weer terug op de dopinglijst?
Wat is cafeïne?
Cafeïne vormt een natuurlijk bestanddeel van diverse producten die we
dagelijks consumeren, met name koffie, thee en cola, maar ook chocola
en bepaalde energiedrankjes. Cafeïne is ook bekend onder de benamingen
coffeïne, guarana en 1,3,7-trimethylxanthine. Daarnaast wordt het
regelmatig in voedingssupplementen verwerkt, vaak als kolanoot of
groene thee extract. Meer informatie over cafeïne kun je vinden op:
http://coffeefaq.com/caffaq.html
Werking
Veel mensen hebben een kop koffie nodig om wakker te blijven. Dit komt
omdat de stof een stimulerende werking op het zenuwstelsel heeft.
Cafeïne behoort tot de groep van stimulantia. De meest gerapporteerde
effecten zijn een verhoogde alertheid en waakzaamheid alsmede een
verminderd vermoeidheidsgevoel en een verkorte reactietijd. Cafeïne
wordt snel in het bloed opgenomen en heeft tevens een vochtafdrijvende
werking. Het vormt vaak een onderdeel van afslankproducten ook vanwege
de stimulerende werking. Voor duursporters kan cafeïne interessant
zijn vanwege de verhoogde afbraak van vrije vetzuren en het daarmee
samenhangende glycogeensparende effect. Onlangs is er ook onderzoek
met cafeïne uitgevoerd, waarbij de resultaten aangaven dat cafeïne het
tempo versnelt waarin het menselijk lichaam koolhydraten opneemt.
Kortom, cafeïne kan prestaties verbeteren.
Cafeïne en de dopinglijst
Uit verschillende studies is gebleken dat cafeïne prestatiebevorderend
is, maar betekent dit ook meteen dat het op de dopinglijst hoort? Tot
januari 2004 stond cafeïne op de dopinglijst. Het International
Olympisch Comité (IOC) stelde toen een limiet aan het gebruik van
cafeïne door sporters vast. Op de IOC-lijst was een grenswaarde
vastgesteld voor cafeïne waarboven een urinemonster als positief wordt
aangemerkt. Deze grenswaarde was 12 µg/ml. Deze grenswaarde gaf bij
sporters onduidelijkheid. Sporters konden door verschillende redenen
boven deze grenswaarde uitkomen. Wanneer iemand van 80 kilo drie
koppen koffie dronk, was de kans klein dat hij positief werd getest.
Maar de kans dat iemand van 50 kilo drie koppen koffie dronk en
positief testte was een stuk groter. Er is zelfs een atlete na één kop
koffie positief bevonden. Niet alleen doordat ieders metabolisme
anders is, maar ook door geslacht, rookgedrag, lichaamsgewicht kan de
grenswaarde bereikt worden. En zelfs omdat ieder kopje koffie anders
wordt gezet en daardoor het cafeïnegehalte varieert.
Uit een urinetest kan daarnaast ook niet opgemaakt worden of iemand
opzettelijk of onopzettelijk cafeïne heeft ingenomen. Mede om deze
redenen is cafeïne van de dopinglijst afgehaald, maar de belangrijkste
reden volgt hieronder.
Geen doping
Cafeïne voldoet eigenlijk niet meer aan de criteria voor doping, zoals
die staan in de Wereld Anti-Doping Code. Deze criteria zijn
prestatiebevordering, schadelijkheid voor de gezondheid, en in strijd
met de sportethiek. Wat blijkt nu? Bij kleine hoeveelheden is
cafeïnegebruik onschadelijk voor de gezondheid, maar kan wel
prestatiebevorderend zijn. Bij grotere hoeveelheden begint cafeïne wel
de gezondheid negatief te beïnvloeden, maar bij die doseringen draait
het effect op de sportprestatie juist om en werkt het negatief.
Nu blijkt dat sporters in Australië cafeïne gebruiken als middel om
prestaties te verbeteren, blijken er toch weer vraagtekens te
ontstaan. Maar zoals gezegd, cafeïne maakt deel uit van vele
alledaagse producten en dat maakt ook de handhaving lastig. Het
laatste woord over cafeïne en de dopinglijst is echter nog niet
gerept. WADA is op dit moment cafeïne aan het monitoren en houdt zich
het recht voor om cafeïne in de toekomst eventueel op de dopinglijst
te zetten.