Nederlands Centrum voor Dopingvraagstukken


Cafeïne toch weer op de dopinglijst?

(22-07-2005)

In de media is de laatste tijd aandacht besteed aan cafeïne. Het Wereld Anti-Doping Agentschap (WADA) zou de overweging hebben om cafeïne weer op de dopinglijst te zetten. Dit omdat aan het licht was gekomen dat een aantal Australische sporters cafeïne inneemt om prestaties te verbeteren. De discussie laait weer op: Moet cafeïne toch weer terug op de dopinglijst?

Wat is cafeïne?
Cafeïne vormt een natuurlijk bestanddeel van diverse producten die we dagelijks consumeren, met name koffie, thee en cola, maar ook chocola en bepaalde energiedrankjes. Cafeïne is ook bekend onder de benamingen coffeïne, guarana en 1,3,7-trimethylxanthine. Daarnaast wordt het regelmatig in voedingssupplementen verwerkt, vaak als kolanoot of groene thee extract. Meer informatie over cafeïne kun je vinden op: http://coffeefaq.com/caffaq.html

Werking
Veel mensen hebben een kop koffie nodig om wakker te blijven. Dit komt omdat de stof een stimulerende werking op het zenuwstelsel heeft. Cafeïne behoort tot de groep van stimulantia. De meest gerapporteerde effecten zijn een verhoogde alertheid en waakzaamheid alsmede een verminderd vermoeidheidsgevoel en een verkorte reactietijd. Cafeïne wordt snel in het bloed opgenomen en heeft tevens een vochtafdrijvende werking. Het vormt vaak een onderdeel van afslankproducten ook vanwege de stimulerende werking. Voor duursporters kan cafeïne interessant zijn vanwege de verhoogde afbraak van vrije vetzuren en het daarmee samenhangende glycogeensparende effect. Onlangs is er ook onderzoek met cafeïne uitgevoerd, waarbij de resultaten aangaven dat cafeïne het tempo versnelt waarin het menselijk lichaam koolhydraten opneemt. Kortom, cafeïne kan prestaties verbeteren.

Cafeïne en de dopinglijst
Uit verschillende studies is gebleken dat cafeïne prestatiebevorderend is, maar betekent dit ook meteen dat het op de dopinglijst hoort? Tot januari 2004 stond cafeïne op de dopinglijst. Het International Olympisch Comité (IOC) stelde toen een limiet aan het gebruik van cafeïne door sporters vast. Op de IOC-lijst was een grenswaarde vastgesteld voor cafeïne waarboven een urinemonster als positief wordt aangemerkt. Deze grenswaarde was 12 µg/ml. Deze grenswaarde gaf bij sporters onduidelijkheid. Sporters konden door verschillende redenen boven deze grenswaarde uitkomen. Wanneer iemand van 80 kilo drie koppen koffie dronk, was de kans klein dat hij positief werd getest. Maar de kans dat iemand van 50 kilo drie koppen koffie dronk en positief testte was een stuk groter. Er is zelfs een atlete na één kop koffie positief bevonden. Niet alleen doordat ieders metabolisme anders is, maar ook door geslacht, rookgedrag, lichaamsgewicht kan de grenswaarde bereikt worden. En zelfs omdat ieder kopje koffie anders wordt gezet en daardoor het cafeïnegehalte varieert. Uit een urinetest kan daarnaast ook niet opgemaakt worden of iemand opzettelijk of onopzettelijk cafeïne heeft ingenomen. Mede om deze redenen is cafeïne van de dopinglijst afgehaald, maar de belangrijkste reden volgt hieronder.

Geen doping
Cafeïne voldoet eigenlijk niet meer aan de criteria voor doping, zoals die staan in de Wereld Anti-Doping Code. Deze criteria zijn prestatiebevordering, schadelijkheid voor de gezondheid, en in strijd met de sportethiek. Wat blijkt nu? Bij kleine hoeveelheden is cafeïnegebruik onschadelijk voor de gezondheid, maar kan wel prestatiebevorderend zijn. Bij grotere hoeveelheden begint cafeïne wel de gezondheid negatief te beïnvloeden, maar bij die doseringen draait het effect op de sportprestatie juist om en werkt het negatief.

Nu blijkt dat sporters in Australië cafeïne gebruiken als middel om prestaties te verbeteren, blijken er toch weer vraagtekens te ontstaan. Maar zoals gezegd, cafeïne maakt deel uit van vele alledaagse producten en dat maakt ook de handhaving lastig. Het laatste woord over cafeïne en de dopinglijst is echter nog niet gerept. WADA is op dit moment cafeïne aan het monitoren en houdt zich het recht voor om cafeïne in de toekomst eventueel op de dopinglijst te zetten.