Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
2509 LV Den Haag
der Staten-Generaal Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA `s-GRAVENHAGE Telefax (070) 333 40 33
Ons kenmerk
AV/IR/2005/63043
Onderwerp Datum
Reparatie Arbeidstijdenbesluit i.v.m. Jaeger- 16 augustus 2005
arrest
In september 2003 heeft het Europese Hof van Justitie uitspraak gedaan in de zaak Jaeger (HvJ
EG, C-151/02 d.d. 9 september 2003). In het Jaegerarrest heeft het Hof bepaald dat een
beschikbaarheiddienst in het Duitse recht, vergelijkbaar met een aanwezigheiddienst in het
Nederlandse recht, in zijn geheel als arbeidstijd in de zin van richtlijn 2003/88/EG1 betreffende een
aantal aspecten van de organisatie van de arbeid moet worden gezien, dus ook wanneer de
werknemer op zijn werkplek mag rusten en er geen werkzaamheden van hem worden verlangd.
Met deze uitspraak is vast komen te staan dat enkele bepalingen uit het Arbeidstijdenbesluit strijdig
zijn met het gemeenschapsrecht. Omdat het Jaegerarrest voor vrijwel alle EU lidstaten gevolgen
heeft, heeft de Europese Commissie op 22 september 2004 een voorstel tot wijziging van richtlijn
2003/88/EG ingediend. Op 30 mei 2005 heeft de Europese Commissie een herzien voorstel
ingediend waarin rekening wordt gehouden met amendementen van het Europees Parlement op het
eerdere voorstel. Ook over dit voorstel is nog geen akkoord bereikt en het ziet er naar uit dat dit
nog geruime tijd op zich laat wachten. Recentelijk heeft de Rechtbank in Arnhem vastgesteld dat
de bepaling in het Arbeidstijdenbesluit waarin wacht- of slaapuren gelijk worden gesteld met
rusttijd in strijd is met de jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie. De Rechtbank heeft op
grond daarvan bepaalde onderdelen van de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit, die
betrekking hebben op aanwezigheidsdiensten, buiten toepassing verklaard. Hiermee is de
onduidelijkheid over de normen die bij aanwezigheidsdiensten in acht genomen moeten worden,
groter geworden.
Omdat het onwenselijk is deze onduidelijkheid langer te laten voortbestaan, ben ik van plan om de
Nederlandse regelgeving voor aanwezigheidsdiensten in overeenstemming te brengen met het
gemeenschapsrecht. De regels voor aanwezigheidsdiensten zullen in overeenstemming worden
1 Richtlijn 93/104/EG van de Raad van 23 november 1993 betreffende een aantal aspecten van de organisatie van
de arbeidstijd. Deze richtlijn is vervolgens gewijzigd bij richtlijn 2000/34/EG. Enkele jaren later zijn de inhoud van
richtlijn 93/104/EG en de wijzigingen van richtlijn 2000/34/EG samengebracht in richtlijn 2003/88/EG.
---
gebracht met de jurisprudentie van het Europese Hof. Een dergelijke reparatie vereist een
aanpassing van het Arbeidstijdenbesluit. Deze reparatie is in principe slechts van tijdelijke aard,
totdat de richtlijn is aangepast.
Om de verschillende sectoren in staat te stellen de personele en financiële gevolgen van de
uitspraak van het Europese Hof zoveel mogelijk te beperken, zullen de mogelijkheden van de
richtlijn optimaal worden benut. Ik heb dit reeds aangegeven in mijn antwoord op de vragen van de
leden Stuurman en Timmer van 16 september 2003.2 Uitgangspunt van het wijzigingsvoorstel zal
zijn om, binnen een beperkt aantal wettelijke grenzen, de daadwerkelijke invulling aan CAO-
partijen over te laten. CAO's in sectoren waar aanwezigheidsdiensten voorkomen bevatten reeds
afspraken over aanwezigheidsdiensten omdat het, behalve bij de brandweer, nu al zo is dat een
aanwezigheidsdienst slechts kan worden opgelegd wanneer dit bij CAO is bepaald. In het voorstel
zal daarnaast de mogelijkheid van een opt out worden opgenomen. Deze opt-out betekent dat de
arbeidstijd, met inbegrip van de wachturen van werknemers meer dan 48 uur gemiddeld per week
mag bedragen, mits de individuele werknemer daar uitdrukkelijk mee instemt.
Ik ben voornemens de wijziging nog dit jaar te publiceren.
De Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(mr. A.J. de Geus)
2 TK 2003-2004 Aanhangsel van de Handelingen, nr. 156.
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid