Persbericht
Vervolging ambtenaar als leidinggevende mogelijk
6 oktober 2005
Ambtenaren die als opdrachtgever of leidinggevende betrokken zijn
geweest bij verboden handelingen van een overheidsorgaan dat
strafrechtelijk niet aansprakelijk is, kunnen daarvoor individueel wél
worden vervolgd. Dit staat in een concept-wetsvoorstel van minister
Donner dat voor advies naar verschillende instanties is gestuurd.
Volgens de Pikmeerjurisprudentie van de Hoge Raad is vervolging van
deze ambtenaren onmogelijk als het overheidsorgaan waarvoor zij werken
strafrechtelijke immuniteit geniet. Minister Donner brengt daar
verandering in. Hij vindt dat in die gevallen de bewuste ambtenaar wel
vervolgd moet kunnen worden. Het gaat er veel meer om dat natuurlijke
personen die ernstige strafbare feiten opzettelijk hebben bevorderd
daarvoor aansprakelijk kunnen worden gesteld, aldus de bewindsman in
de toelichting op het voorstel. Hij maakt daarbij geen onderscheid
tussen de centrale overheid en lagere overheden als gemeenten en
waterschappen. In beide gevallen is vervolging van de individuele
ambtenaar mogelijk. Het voornemen van de bewindsman brengt geen
wijziging in de bestaande strafrechtelijke immuniteiten van
publiekrechtelijke rechtspersonen.
De kwestie rond het Pikmeer speelde in de jaren negentig. De Friese
gemeente Boarnsterhim liet toen verontreinigde baggerspecie in het
meer storten. De Hoge Raad heeft over de zaak gezegd dat lagere
overheden niet vervolgd kunnen worden als ze zich strafbaar gedragen
bij de uitvoering van hun exclusieve overheidstaak. Deze
strafrechtelijke immuniteit van overheden trok de Hoge Raad door naar
ambtenaren die aan dit gedrag leiding hadden gegeven of daartoe
opdracht hadden verstrekt.
Met het besluit om vervolging van deze ambtenaren mogelijk te maken,
neemt de bewindsman één van de belangrijkste aanbevelingen over uit
het advies van de commissie-Roelvink. Deze commissie boog zich op
verzoek van het toenmalige kabinet over de strafrechtelijke
aansprakelijkheid van de staat. In haar rapport schreef de commissie
onder meer dat individuele overheidsfunctionarissen binnen de
publiekrechtelijke rechtspersoon strafrechtelijk vervolgbaar moeten
zijn - als opdrachtgever of feitelijk leidinggever - óók wanneer de
rechtspersoon om een of andere reden immuun zou zijn.
Minister Donner wacht nu de reacties van de adviesorganen af en zal
bij de komende besluitvorming over het wetsvoorstel zijn standpunt
bepalen over het vraagstuk van de overtredende overheden.
Ministerie van Justitie