Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
2509 LV Den Haag
der Staten-Generaal Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA `s-GRAVENHAGE Telefax (070) 333 40 33
Uw brief Ons kenmerk
AV/A&Z/2005/ 78465
Onderwerp Datum
Kinderopvang en de invulling van de 7 oktober 2005
intensivering van 200 mln.
Op 1 januari van dit jaar is de Wet kinderopvang van kracht geworden. Met deze wet is de
kinderopvang in Nederland verbeterd. Zo gaat deze wet uit van een centrale positie van de ouders:
zij kiezen het kinderopvangcentrum of gastouderbureau en betalen de factuur. Als marktpartij
kunnen zij hun invloed uitoefenen op de kwaliteit van de instelling. De wet gaat uit van tripartiete
financiering, waarbij de overheid, de werkgevers en de ouders gemiddeld elk eenderde van de
kosten voor hun rekening nemen. Specifieke doelgroepen kunnen aanspraak maken op een
tegemoetkoming van de gemeente of van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen. Met
de invoering van de wet werd ook de toegankelijkheid van de kinderopvang voor alle ouders
gelijk. Dat was daarvoor niet het geval. Als werkgevers geen bedrijfsplaats regelden of ouders niet
tot de doelgroep van de gemeente behoorden, was formele kinderopvang alleen in de particuliere
opvang mogelijk. Tevens heeft de wet de toegankelijkheid van formele kinderopvang vooral voor
de lage inkomens sterk verbeterd. Ouders met een inkomen tot 130 procent van het wettelijk
minimumloon en met twee betalende werkgevers betalen met deze wet voor de dagopvang
gemiddeld slechts 2,80 per dag ofwel 35 cent per uur.
Controle op de kwaliteit is voorts voor een deel bij de ouders neergelegd. Ieder kindercentrum of
gastouderbureau dient een oudercommissie te hebben en belangrijke zaken over de opvang
daaraan ter advies voor te leggen. Daarnaast is de controle op de kwaliteit van de kinderopvang
bij de gemeente neergelegd, met uitvoering door de GGD'en. Het toezicht is verbeterd en
geüniformeerd. Het Rijk ziet toe op de wijze waarop de gemeenten deze toezichtstaak uitvoeren.
Het kabinet zal, zoals aangekondigd in de begroting van SZW voor het jaar 2006, in de begroting
voor 2007 een Beleidsdoorlichting arbeid en zorg presenteren. Het stelsel van
verlofarrangementen en het stelsel van kinderopvang zullen daarbij worden bezien in het licht van
de beleidsdoelstelling 'bevorderen dat werknemers arbeid en zorg kunnen combineren'. Eventuele
nadere conclusies op basis van deze beleidsdoorlichting zal het kabinet eveneens in deze begroting
van SZW voor 2007 opnemen.
Gezien het belang van een goede kinderopvang voor de arbeidsparticipatie, is het kabinet
voornemens de uitgaven voor kinderopvang ten opzichte van 2005 fors te intensiveren met 200
miljoen. Dat is bijna 30 procent meer. Deze gelden worden gebruikt voor een verlaging van de
---
kosten van formele kinderopvang voor de midden- en hogere inkomens, een bevordering van de
tussenschoolse opvang, een bevordering van de voor en naschoolse opvang (motie Van
Aartsen/Bos1), een tegemoetkoming in de kosten van kinderopvang voor ouders die hun baan
verliezen en in de WW terechtkomen, maar (nog) niet in een reïntegratietraject zitten en voor het
bevorderen van de kwaliteit van de kinderopvang (zie voor een overzicht de bijlage).
Het eerste punt betreft de hoge kosten van formele kinderopvang voor de midden- en hogere
inkomens en het mogelijk negatieve effect daarvan op de arbeidsparticipatie van de
minstverdienende ouder (veelal de vrouw). Het kabinet heeft besloten om in 2006 voor deze
inkomensgroepen de rijksbijdrage voor kinderopvang zowel voor het eerste kind als voor het
tweede en het volgende kind te verhogen. Dit wordt gerealiseerd met het Ontwerpbesluit tot
wijziging van het Besluit tegemoetkoming voor kosten kinderopvang dat op 19 september jl. voor
de voorhangprocedure naar het parlement is gestuurd. Hiermee is structureel 130 miljoen
gemoeid. Zoals vermeld in de nota van toelichting bij dit ontwerpbesluit kan het netto-voordeel ten
opzichte van de tabellen voor 2005 voor de daar aangegeven, meest voorkomende
huishoudentypen, afhankelijk van onder meer het aantal dagen dat kinderopvang wordt gebruikt,
variëren van 150 tot bijna 1800 per jaar.
Daarnaast is tussenschoolse opvang (TSO) voor werkende ouders met kinderen op de basisschool
een punt dat al vóór de invoering van de Wet kinderopvang aandacht heeft gekregen. Ongeveer de
helft van de basisschoolleerlingen maakt gebruik van TSO. Knelpunten liggen vooral op het gebied
van personeel en huisvesting. TSO is grotendeels afhankelijk van de inzet van vrijwilligers. Door de
toename van de arbeidsparticipatie van vrouwen zijn er echter minder vrijwilligers beschikbaar,
terwijl er tegelijkertijd steeds meer kinderen gebruik maken van TSO. Wanneer scholen een
kwalitatief goede TSO aanbieden, zullen meer basisschoolleerlingen van deze voorziening gebruik
gaan maken. Dit zal naar verwachting een positief effect hebben op de arbeidsparticipatie van
vrouwen. Het kabinet wil met 30 miljoen structureel vanaf 2006 vooral een impuls geven aan
deskundigheidsbevordering van de overblijfkrachten en aan de organisatie van TSO, bijvoorbeeld
met behulp van TSO-coördinatoren. In ieder geval is het de bedoeling dat scholen deze middelen
inzetten voor de personele knelpunten in de TSO. Het schoolbestuur maakt met de oudergeleding
van de medezeggenschapsraad afspraken over de invulling van de intensivering en verantwoordt
zich achteraf over het nakomen van deze afspraken.
Daarnaast besteedt de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in 2006 en 2007 een
substantieel deel van de 200 miljoen FES-middelen aan multifunctionele gebouwen ten behoeve
van brede scholen. Gezien de nauwe samenhang tussen basisschool en kinderopvang binnen de
context van de brede school komt dit geld aldus ook ten goede aan het verminderen van het
knelpunt op het terrein van huisvesting van de TSO.
Naast het verbeteren van de TSO wordt de voor- en naschoolse opvang verder ontwikkeld. Dit
ook in het verlengde van de eerder genoemde motie Van Aartsen/Bos, waarin de regering wordt
verzocht de wet- en regelgeving zodanig aan te passen dat met ingang van 1 januari 2007 scholen
worden verplicht hetzij voor- en naschoolse opvang te bieden tussen 7:30 en 18:30 uur, hetzij
faciliteiten te bieden waarbinnen andere partijen dat doen en de randvoorwaarden hierbij aan te
1 Kamerstukken II, 2005-2006, 30300, nr 14.
---
geven. Over de wijze waarop het kabinet omgaat met de motie Van Aartsen/ Bos wordt u
separaat geïnformeerd door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en mij.
Voor het kabinet is voorts een belangrijk aandachtspunt de tegemoetkoming in de kosten van
kinderopvang voor ouders die hun baan verliezen, in de WW terechtkomen, maar niet of nog niet
in een reïntegratietraject zijn opgenomen. De ouder die in de WW terechtkomt kan gedurende de
rest van het kalenderjaar nog aanspraak maken op een tegemoetkoming. Voor ouders die tegen
het eind van een kalenderjaar hun baan verliezen, is dat maar een korte periode. Dit kan betekenen
dat zij de kinderopvang vanwege te hoge kosten moeten beëindigen. Dat belemmert het zo spoedig
mogelijk aan het werk gaan.
Het kabinet stelt als oplossing voor dat iedere ouder die zijn baan verliest en in de WW komt voor
een periode van ten hoogste zes maanden, aanspraak op de kinderopvangtegemoetkoming kan
behouden. Daarnaast compenseert het Rijk in deze periode de wegvallende werkgeversbijdrage.
Zo wordt bereikt dat deze ouders de kinderopvangplaats kunnen behouden om zo spoedig
mogelijk weer aan het werk te kunnen gaan. Hiermee is structureel een bedrag van 8 miljoen
gemoeid. Thans wordt onderzocht of deze mogelijkheid met ingang van 1 januari 2007 kan
worden gerealiseerd.
Tevens wil het kabinet structureel 5 miljoen besteden aan de bevordering van de kwaliteit van
kinderopvang, versterking en verscherping van het toezicht hierop, evenals aan versterking van de
handhaving. Hiervoor verwijs ik zowel naar mijn brief van 12 september jl. 2 als naar de brief die ik
heden separaat naar uw Kamer zend. Eind oktober heb ik hierover overleg met de kinder-
opvangsector en met GGD Nederland en de VNG. Zoals ik u heb toegezegd bericht ik u in
oktober over de uitkomsten hiervan.
Naast de besteding van de 200 miljoen heeft het kabinet besloten om voor kinderopvang voor
huishoudens met een sociaal-medische problematiek extra geld uit te trekken. Uit het budget van
de Wet kinderopvang zal voor de jaren 2006 en 2007 10 miljoen extra naar het Gemeentefonds
worden overgeheveld (zoals vermeld in Begroting SZW voor 2006). Het bedrag dat in 2005 voor
de kinderopvang voor deze doelgroep in het Gemeentefonds is gestort, blijkt niet toereikend te
zijn. Werknemers met een chronisch zieke of gehandicapte partner hadden in 2004 een
bedrijfsplaats, terwijl zij vanaf 2005 zijn aangewezen op een kinderopvangplaats op sociaal-
medische indicatie via de gemeente. In de loop van 2007 zal vervolgens een besluit worden
genomen of de huidige situatie waarbij de gemeenten verantwoordelijk zijn voor de financiering van
de kinderopvang van deze doelgroep zal worden gecontinueerd en/ of dat deze doelgroep onder
een ander wettelijk regime komt, zoals bijvoorbeeld de Wet maatschappelijke ondersteuning.
Het kabinet heeft als ambitie uitgesproken dat in 2008 90 procent van de werknemers aanspraak
kan maken op een toereikende werkgeversbijdrage. Momenteel kan 73,5 procent van de
werknemers in Nederland aanspraak maken op een werkgeversbijdrage, zo blijkt uit recent
onderzoek (zie mijn brief van 12 september jl. 3). Het aantal CAO's met een kinderopvangregeling
neemt toe. Zoals ik u heb toegezegd zal ik in 2006 op basis van evaluatieonderzoek met de Kamer
2 Kamerstukken II, 2004-2005, 28 447, nr. 108.
3 Kamerstukken II, 2004-2005, 28 447, nr. 109.
4
spreken over de dan geldende dekkingsgraad van de werkgeversbijdragen en de conclusies die
daaruit moeten worden getrokken. Daarbij zal ik in ogenschouw nemen of de ontwikkeling uitzicht
geeft op een dekkingsgraad van 90 procent in 2008, waarbij de werkgeversbijdrage beschikbaar
is voor zowel de 0- tot 4-jarigen als de 5- tot 12-jarigen en dat deze eenzesde van de kosten dekt.
De Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(mr. A. J. de Geus)
5
Bijlage
Tabel over uitgaven kinderopvang (bedragen in mln. )
2006 Vanaf
2007
Verhoging basistoeslag 130 130
Tussenschoolse opvang 30 30
Voor- en naschoolse opvang 35 27
Kosten kinderopvang voor WW-ers - 8
Kwaliteitsbevordering en aanscherping 5 5
toezicht
Totaal 200 200
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid