Kenniscentrum Elektronische Overheid
Overheid heeft slechte antenne voor UMTS
logo Burger@overheid.nl
De vrees die burger@overheid een paar maanden geleden al uitsprak,
blijkt te kloppen: de overheid heeft een bijzonder slechte antenne
voor vragen over UMTS- masten en straling. Uit onderzoek onder
ongeveer 50 gemeenten komt een opvallend beeld naar voren. Gemeenten
geven niet thuis als er vragen worden gesteld, zijn niet goed op de
hoogte of ze schuiven de vragen als een hete aardappel door naar
anderen. Daarbij gaan sommige zo ver dat wordt doorverwezen naar de
telecomsector zelf.
De rijksoverheid doet het niet veel beter. De informatie die het
ministerie van Economische Zaken (EZ) in het zogeheten Antenneregister
heeft laten opnemen is soms maanden oud. En in de consultatieronde die
EZ onlangs heeft belegd, is de mening van de burger gehoord, maar
lijkt er niet geluisterd te zijn. Burger@overheid roept daarom de
Tweede Kamer op in actie te komen.
Steeds meer mensen maken zich zorgen over de snelle uitbreiding van
het aantal UMTS-masten in hun woonomgeving. Gemeenten worden in
toenemende mate geconfronteerd met vragen, opmerkingen en
protesten. Burger@overheid had het sterke vermoeden dat gemeenten geen
goed overzicht hebben van het aantal UMTS-masten dat zich binnen hun
grenzen bevindt. Dit komt doordat voor masten kleiner dan 5 meter géén
vergunning nodig is. Om te staven of de indruk juist is,
heeft burger@overheid de afgelopen maanden zelf een onderzoek
uitgevoerd. Daarvoor werd per e-mail een aantal vragen gesteld aan
ongeveer 50 gemeenten. Het ging hier niet zomaar om gemeenten: het
betrof de groep die in de laatste Overheid.nl Monitor de digitale Top
50 vormden.
Opvallende uitkomsten
We waren er al een beetje op voorbereid, maar de uitkomsten van het
onderzoek waren nog erger dan gedacht. Om te beginnen werd bijna de
helft van het aantal e-mails niet eens beantwoord. Dit is veel hoger
dan de 20 procent non-respons die in vergelijkbare onderzoeken naar
emailverkeer naar voren komt. De e-mails die wél beantwoord werden,
druppelden binnen tot 35 werkdagen na het versturen van onze vragen.
De gegeven antwoorden wekten op zijn zachtst gezegd soms verbazing.
Eén gemeente deelde bij navraag mee dat er geen antwoord kon worden
gegeven omdat het onderwerp te politiek gevoelig ligt. Burger@overheid
vindt dit een vreemde argumentatie. Juist bij een gevoelig onderwerp
is het belangrijk dat de burger ervan op aan kan dat de overheid
voldoende en juiste informatie verschaft. Een andere gemeente verwijst
na een rappél van burger@overheid na 17 dagen zonder blikken of blozen
naar MoNet, de koepelorganisatie van Telecombedrijven. Burger@overheid
vindt dit merkwaardig: het is alsof de slager zijn eigen vlees mag
keuren!
Consultatie EZ
In de periode dat het burger@overheid-onderzoek werd uitgevoerd,
organiseerde het ministerie van EZ een publieke consultatie over
UMTS. Burger@overheid heeft daaraan bijgedragen door kritische
opmerkingen te plaatsen bij het Antenneregister. Op de speciaal
daarvoor ingerichte website kan op postcode worden opgevraagd hoeveel
GSM- en UMTS-masten er in de onmiddellijke omgeving staan. Onze
kritiek op dat register is dat de informatie niet up-to-date is.
Verder is de informatie voor niet-ingewijden abracadabra en wordt ook
niet duidelijk van welke Telecombedrijven de zendmasten zijn. Pas als
je bereid bent je persoonsgegevens te verstrekken, is het mogelijk om
via de telefoon of via e-mail vragen te stellen, maar het bureau is
telefonisch moeilijk bereikbaar en de reactie die via e-mail wordt
gegeven, garandeert nog geen duidelijk antwoord. Telecombedrijven
hoeven namelijk maar een keer per kwartaal gegevens aan te leveren,
dus het Antenneregister kan maanden achterlopen. Een andere doorn in
het oog is de disclaimer op de site (kan geen garantie geven voor
juistheid of volledigheid van de verstrekte informatie). De burger
moet er wél op aan kunnen dat de informatie klopt, en moet zich er ook
juridisch op kunnen beroepen.
Standpunt burger @overheid
Burger@overheid vindt dat de informatievoorziening beter moet en neemt
daarvoor de BurgerServiceCode als maatstaf. De informatie op de site
van het Antennebureau moet juist, volledig en actueel zijn. De
gemeenten moeten actief en op maat informatie geven over het plaatsen
van nieuwe masten, ook als die kleiner zijn dan 5 meter. En wanneer
telefonisch of via e-mail informatie wordt ingewonnen, moet dat kunnen
zónder het afgeven van allerlei persoonsgegevens. Op deze manier
kunnen burgers zelf hun eigen belangen beter behartigen en voldoet de
overheid aan de zogeheten Aarhusrichtlijn, die de overheid verplicht
om milieu-informatie uit eigen beweging openbaar te maken.
Oproep aan Tweede Kamer
Vooralsnog lijkt het erop dat het ministerie van EZ nog niet echt
heeft geluisterd. In de terugkoppeling over de ontvangen reacties uit
de consultatieronde wordt nergens verwezen naar de punten die door ons
zijn ingebracht. Voor burger@overheid reden om aandacht te vragen bij
de fractiespecialisten in de Tweede Kamer. Zij krijgen vandaag het
onderzoeksrapport per e-mail toegezonden. Burger@overheid roept de
Tweede Kamer op het onderwerp hoger op de agenda van de
verantwoordelijke minister (Brinkhorst, Economische Zaken) te
plaatsen. Het wordt tijd dat de overheid wat UMTS betreft uit de
slaapstand komt.
Zwitsers onderzoek
Illustratief voor de hele gang van zaken is het onderzoek dat mede in
opdracht van de Nederlandse overheid op dit moment in Zwitserland
wordt uitgevoerd. Voortdurend is gecommuniceerd dat de resultaten van
dit onderzoek van groot belang zijn voor de verdere
standpuntbepaling. Tegelijk is duidelijk geworden dat het Zwitserse
onderzoek een maand vertraging heeft opgelopen en dat de onderzoekers
de bevindingen éérst in een wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd
willen zien voordat ze openbaar worden. Dit zou kunnen betekenen dat
de resultaten dit jaar niet meer bekend worden. Ondertussen wordt
Nederland in rap tempo volgebouwd met zendmasten en neemt de
maatschappelijke ongerustheid toe. Burger@overheid vindt dit
onwenselijk en dringt erop aan dat de informatievoorziening over alles
wat met UMTS samenhangt snel verbetert. De mondige burger moet zo in
staat zijn zelf een standpunt te bepalen en daar conclusies aan
verbinden.
Burger@overheid is een onafhankelijk forum dat de digitale overheid
stimuleert vanuit het burgerperspectief. Daartoe inventariseert het
wensen van burgers, adviseert het overheden en volgt het de
voortgang. Burger@overheid voert regelmatig onderzoek uit met een
eigen PublieksPanel, reikt jaarlijks de Webwijzer Award uit en
ontwikkelt thans de BurgerServiceCode met kwaliteitsnormen voor de
digitale overheid. Meer info: www.burger.overheid.nl