Groen!
Brussel, 11 oktober 2005
Groen! over federale beleidsnota: bricolage zonder een wervend sociaal
perspectief voor de bevolking
Al twee jaar kondigt de regering Verhofstadt II een scharnierjaar voor
de sociale zekerheid aan. Ook bijna twee jaar terug kondigde men op de
werkgelegenheidsconferentie 200.000 nieuwe jobs aan. Ze zijn tot nu
toe niet gehaald; de werkloosheid steeg verder. Vandaag is het
aangekondigde debat over de doelmatigheid, betaalbaarheid en
modernisering van de sociale zekerheid als een soufflé ineengezakt.
Wat rest, is een bricolage van maatregelen, zonder akkoord van de
sociale partners - met een hernieuwde fiscale amnestie als ultieme
kaakslag voor wie correct zijn belastingen betaalt, zo reageert
Groen!-voorzitter Vera Dua op de federale beleidsnota van premier
Verhofstadt. Door de werkwijze van Verhofstadt II is het draagvlak
voor de modernisering van de sociale zekerheid afgebrokkeld en de
vrees voor sociale afbraak toegenomen.
Voor Groen! biedt enkel een positief project, dat de sociale zekerheid
op een duurzame wijze versterkt, een perspectief op sociale rust en
een basis voor duurzame economische vooruitgang. Groen! wil dat men de
sociale zekerheid versterkt en opnieuw verankert in een nieuw sociaal
contract, mee gedragen door de sociale partners. Zon aanpak staat
haaks op het maandenlang laten aanslepen van het debat en vervolgens
bricoleren onder tijdsdruk.
Geen visie op duurzame loopbanen.
Loopbanen in de 21^ste eeuw, in een samenleving met tweeverdieners,
flexibiliteit en hoge tijdsdruk, vereisen een andere sociale
bescherming dan loopbanen in een kostwinnersmodel, waaruit de sociale
zekerheid is ontstaan. In de regeringsvoorstellen ontbreekt evenwel
een coherente visie op loopbanen en op een betere spreiding van arbeid
over de levensloop. De fixatie op brugpensioen om ouderen langer aan
het werk te houden maakt de regering blind voor de hoge werkdruk voor
vele werkenden in de drukke leeftijd tussen 25 en 50 jaar. De regering
verhoogt integendeel de werkdruk nog door ploegenarbeid aan te
moedigen via lastenverlaging en door de beperking van het recht op
(voltijds) tijdskrediet, meent Vera Dua (Groen!).
In plaats van een visie op de gehele loopbaan focust de federale
regering zich vooral op 55-plussers met het afbouwen van het
brugpensioen. Maar zolang ook bedrijven hun personeelsbeleid niet
aanpassen en zolang werknemers hun loopbaan niet beter kunnen
spreiden, zal de afbouw van brugpensioen vooral tot een verschuiving
leiden naar meer oudere werklozen en meer mensen in ziekteverzekering.
Het zal niet noodzakelijk leiden tot meer ouderen aan het werk.
Alleen wanneer mensen meer mogelijkheden krijgen om in cruciale
levensfasen hun arbeidstijd te verminderen, kan de bereidheid én de
mogelijkheid van mensen toenemen om vrijwillig langer te blijven
werken. Wie de vraag naar meer levenskwaliteit doorheen de loopbaan
niet koppelt aan het eindeloopbaandebat, biedt geen hoopvol
perspectief aan wie vandaag (over)werkt.
Meer mensen aan het werk blijft de beste garantie voor de
betaalbaarheid van de sociale zekerheid, verdedigt Vera Dua. Groen!
wil meer mensen aan het werk door investeringen in duurzame economie
aan te moedigen, maar ook door mensen hun loopbaan anders en beter te
laten spreiden over hun levensloop. Meer mensen de kans geven om
anders te werken is een wervender perspectief dan wie al werkt, langer
en meer laten werken.
Geen coherente visie op een meer solidaire en structurele financiering
Een beperkt deel van de inkomsten uit roerende voorheffing en uit
accijnzen op tabak gebruiken voor de financiering van de sociale
zekerheid, is een te kleine en te beperkte stap naar alternatieve
financiering. Het is een mager afkooksel van een meer evenwichtige
Algemene Sociale Bijdrage, die vertrekt van alle inkomens uit
vermogen. Nu zal jaar na jaar een onzekere mede- financiering uit
BTW-inkomsten noodzakelijk blijven en is een perspectief op een
financieel evenwicht van de sociale zekerheid op lange termijn
onvoldoende gegarandeerd.
Ook de begroting geraakt enkel door last-minute bricolage in
evenwicht, ondermeer door het opvorderen van de gewesten. Stelt Vera
Dua: Maar vooral met de nieuwe variant op de éénmalige fiscale
amnestie toont de regering dat het doel blijkbaar alle middelen
heiligt. Fiscale amnestie voor zwart geld zou éénmalig zijn, zo was
beloofd Kortom, het budgettair evenwicht dat deze federale regering
voorstelt, is gebouwd op een sociaal en ethisch onevenwicht.
Geen visie op te lage uitkeringen, wel fiscale voordelen voor
privé-pensioen.
De voorstellen voor een verhoging van een aantal uitkeringen zijn
eveneens te beperkt. Opnieuw schuift men verhogingen ver voor zich
uit. Hoe fragiel dit is, weten de mensen die moeten rondkomen met een
leefloon: zij wachten nog steeds op het laatste deel van de verhoging
met 10% die in 2001 werd beslist. Het vooruitschuiven van de
welvaartsvastheid tot een volgende legislatuur maakt duidelijk dat men
de dringendheid van de erosie van de hoogte van de uitkeringen
onvoldoende onderkent. Het staat in schrijnend contrast met de
verhoging van het aftrekbaar forfait voor de derde pensioenpijler. Wie
geld kan opzij leggen om zelf pensioen op te bouwen, wordt fiscaal
beloond. Wie geen geld heeft om te sparen voor de oude dag, moet
wachten op een verdere welvaartsvastheid van uitkeringen.
Lopende zaken zijn geen sociaal en duurzaam toekomstproject.
Wanneer een akkoord belangrijker wordt dan de inhoud van een akkoord,
omwille van het gezichtsverlies voor de regering, missen we een kans
om de sociale zekerheid duurzaam te versterken. De vakbonden hebben
een sterke afbraak van de sociale zekerheid, zeker inzake
eindeloopbaanregelingen, weten te beperken en een compensaties
verworven, waaronder een iets grotere alternatieve financiering en een
beperkte verhoging van uitkeringen. Een pact tussen generaties
voorstellen met amper oog voor duurzame oplossingen, zonder echte
oplossingen aan te dragen voor de afbouw van de ecologische schuld is
geen pact tussen generaties.
Wat vandaag voorligt is dan ook teveel een bricolage van kleinere
maatregelen, zonder een globaal 21^ste eeuws kader, zonder een wervend
sociaal perspectief voor de bevolking. Het gebrek aan politieke
slagkracht en eensgezindheid in de regering maakt dat de kans op een
nieuw sociaal contract op dramatische wijze wordt gemist. Dit
hypothekeert een duurzame versterking van de sociale zekerheid meer
dan de vergrijzing.