Socialistische Partij
CDA moet kiezen: markt of middenveld
Ab Klink, directeur van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA,
wil (Forum, 8 oktober) een herverdeling van de macht, van de overheid
naar het "maatschappelijk middenveld". Hij gaat voorbij aan de
ideologische tegenstellingen binnen zijn partij.
---
door Ronald van Raak, directeur van het Wetenschappelijk Bureau van de
SP en lid van de Eerste Kamer
---
Want 25 jaar na de fusie van KVP, ARP en CHU lijkt de
bloedgroepenstrijd tussen katholieken en protestanten in het CDA
opnieuw losgebarsten. De koers van de partij is uitgesproken
calvinistisch. Zij is deels geïnspireerd door de antirevolutionaire
idee van de "soevereiniteit in eigen kring". Herman Dooyeweerd, in
1922 de eerste directeur van het wetenschappelijk bureau van de ARP,
geldt als een grondlegger van deze leer. Diens Wijsbegeerte der
wetsidee vormde aan de VU generaties bestuurders, onder wie Balkenende
en Donner.
Dooyeweerd benadrukte de eigenheid van de verschillende
maatschappelijke sferen, zoals de economie, het gezin, de kerk et
cetera, die hun eigen rol spelen en elk een eigen verantwoordelijkheid
hebben, waarmee de overheid zich zo weinig mogelijk moet bemoeien.
Toch groeit in het CDA de kritiek, zoals onlangs verwoord door Bert de
Vries. In Overmoed en onbehagen stelde deze oud-minister dat in het
CDA te veel de nadruk ligt op de eigen verantwoordelijkheid en er
onvoldoende aandacht is voor christen-democratische opvattingen over
gerechtigheid, solidariteit en rentmeesterschap. Het kabinet draagt
volgens hem bij aan een samenleving waarin de verliezers niet meer
kunnen rekenen op de solidariteit van de winnaars.
Deze kritiek heeft een ideologische grond. In een themanummer van
Christen Democratische Verkenningen plaatste hoofdredacteur Thijs
Jansen vorig jaar tegenover de protestantse opvatting van
soevereiniteit de katholieke idee van subsidiariteit. De eigen
verantwoordelijkheid wordt hier aangevuld met overheden die publieke
instellingen ondersteunen en optreden als schild voor de zwakkeren.
Na twee kabinetten met de VVD staat het CDA opnieuw voor een keuze.
Als Klink nieuwe waarden wil, moet hij straks kiezen voor een ander
kabinet. Een CDA dat meer macht wil voor werkers in de publieke
sector, moet breken met de politiek "van meer markt en minder
overheid".
Dit artikel is op 11 oktober 2005 gepubliceerd in de Volkskrant