Persbericht, 10 oktober 2005.
EMBARGO TOT WOENSDAG 12 OKTOBER 2005, 19.00 UUR
Nature publicatie:
Temperatuur Atlantische Oceaan bepaalt droogte in Afrika
Verschillen in zeewatertemperaturen van de Zuid Atlantische Oceaan
bepaalden de afgelopen 20.000 jaar de vochtigheid in de tropische
regenwouden van centraal Afrika. Dat bewees Stefan Schouten van het
NWO-instituut Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee
(NIOZ) op Texel samen met onderzoekers van de Universiteit van Bremen en
de Universiteit van Kiel (Duitsland). Zij rapporteren hun bevindingen
deze week in het tijdschrift Nature.
De onderzoekers ontdekten dat de vochtigheid in centraal Afrika sterk
varieerde met de oppervlaktetemperatuur van de Zuid Atlantische Oceaan.
Deze kon door de eeuwen heen worden bepaald aan de hand van fossiele
restanten van zee-organismen in sedimentkernen.
De onderzoekers bestudeerden sedimenten die afgezet werden vlakbij de
monding van de Kongo rivier voor de kust van west-Afrika. Deze rivier
voert veel plantenresten mee uit de tropische regenwouden van centraal
Afrika, die op de zeebodem worden afgezet en bewaard. De zeebodem vormt
daarmee een archief van het klimaat op het land. Het blijkt dat de
hoeveelheid neerslag en daarmee de relatieve vochtigheid of droogte in
de tropische regenwouden van centraal Afrika gedurende de laatste 20.000
jaar sterk heeft gevarieerd.
Door de veranderingen van de tropische vochtigheid te koppelen aan
veranderingen in de oppervlakte temperaturen van het water in de Zuid
Atlantische oceaan, ontdekten de onderzoekers de oorzaak. Dit bleken
veranderingen in de grootschalige circulatie van de Atlantische Oceaan
te zijn, die resulteren in sterk contrasterende zeewatertemperaturen
tussen het tropische en de subtropische gedeelten van de Zuid
Atlantische oceaan. Dit scherpe contrast zorgt voor grote
luchtdrukverschillen boven deze oceaangedeelten en voorkomt daarmee de
toevoer van vochtige lucht vanuit de zee naar het land, waardoor de
regen uitblijft. Dit proces blijkt een veel grotere invloed te hebben op
klimaatsveranderingen in de tropen dan het tot nu toe gedacht. Men ging
er tot dan toe vanuit dat de relatieve vochtigheid meer bepaald werd
door verschuivingen in de zones van moessonregens.
***Nieuwe methode bepaalt vroegere vochtigheid***
Om de relatieve vochtigheid in tropische regenwouden te bepalen, moesten
de onderzoekers nieuwe technieken toepassen. Zij analyseerden de
hoeveelheid deuterium, een natuurlijke variant van waterstof met een
twee keer zo grote massa, in plantenresten via apparatuur die
recentelijk kon worden verkregen door subsidie van NWO. De hoeveelheid
zwaar waterstof in planten is direct afhankelijk van de hoeveelheid
zwaar waterstof die via regen in de grond terechtkomt en door de planten
wordt opgenomen. Deze hoeveelheid wordt bepaald door de hoeveelheid
regen die er op de grond valt en wat daarvan verdampt, ofwel de
relatieve luchtvochtigheid. Door het meten van zware waterstof in
fossiele plantenresten kregen de onderzoekers een idee over de
vochtigheid in vroegere tropische regenwouden.
---
Nadere informatie bij:
- dr Stefan Schouten (NIOZ)
- t:+31 (0)222 369 565, schouten@nioz.nl
- of bij dr. Jan P. Boon (PR-functionaris koninklijk NIOZ)
- t: +31(0)222 369 466, m: +31(0)6 20 963 097, boon@nioz.nl
05-40
###
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek