Internationale instanties kunnen onvoldoende betekenen voor nationale
minderheden
Promotie juriste Rianne Letschert
De aanbevelingen van drie internationale instanties (van de Raad van
Europa, de VN en de OVSE) over de implementatie van
minderhedenwetgeving en -beleid zijn op nationaal niveau slechts in
beperkte mate nageleefd. Dat concludeert Rianne Letschert in haar
proefschrift The impact of minority rights mechanisms.
Wanneer landen hun eigen minderheden onvoldoende beschermen, kan dat
leiden tot spanningen en gewapende conflicten. Het duurde echter tot
de jaren negentig (van de vorige eeuw) dat de bescherming van de
rechten van nationale minderheden was uitgegroeid tot een belangrijk
aandachtsgebied in internationale fora. Daaronder vallen de Verenigde
Naties (VN), de Raad van Europa (RvE) en de Organisatie voor
Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE). Elk van deze fora heeft
weer een eigen 'mechanisme' voor de bescherming van
minderhedenrechten: de Werkgroep Minderheden (VN), de Adviescommissie
Minderheden (RvE) en de Hoge Commissaris inzake Nationale Minderheden
(OVSE). De taak van deze mechanismen is om nationale overheden te
overtuigen van de noodzaak tot rechtsbescherming van de minderheden in
hun land. Een lastige opdracht, nu inmenging in binnenlandse zaken
niet altijd op prijs wordt gesteld, zeker niet wanneer het gaat over
aangelegenheden betreffende minderheden.
In haar proefschrift onderzoekt Rianne Letschert in welke mate deze
drie instanties invloed hebben kunnen uitoefenen op het
implementatiegedrag van staten. Ook bekeek ze welke factoren hierbij
een rol spelen en in welke mate de drie mechanismen elkaar aanvullen.
Daarvoor voerde ze twee landenstudies (Macedonië en Kroatië) uit.
Letschert constateert dat de drie mechanismen onvoldoende bevoegdheden
van hun organisaties hebben gekregen om het gegeven mandaat
krachtdadig uit te voeren. Daarnaast heeft het gebruik van soft
law-instrumenten, vage normen en gebrek aan een definitie van
minderheden het werk van de mechanismen moeilijker gemaakt. Overigens
heeft het toetredingsbeleid van de Europese Unie, waarin toetreding
afhankelijk wordt gemaakt van naleving van onder andere
minderhedenrechten, de overheden van Macedonië en Kroatië gestimuleerd
voortgang te maken op het gebied van de implementatie van
minderhedenrechten. Dat heeft een positieve uitwerking gehad op de
invloed van de minderhedenmechanismen.
Rianne Letschert beveelt aan om bestaande normen die betrekking hebben
op alle relevante groepen op het gebied van minderhedenbeleid aan te
scherpen en verder in te vullen. Samen met de suggesties om bepaalde
voorwaarden op te nemen in de mandaten van minderhedenmechanismen kan
dit leiden tot meer invloed op staten om minderhedenrechten in hun
wetgeving op te nemen. En wanneer de internationale
minderhedenmechanismen meer samenwerken zal het implementatiegedrag
van staten nog verder verbeteren. Dat is van groot belang, omdat het
bestaan van minderheden een samenleving kan verrijken en maatregelen
om hun specifieke karakter te behouden de risico's van gewapende
conflicten zullen verminderen.
Toch waarschuwt Letschert voor een overschatting van de invloed van
internationale mechanismen op de implementatie van minderhedenrechten
in landen. De instanties zullen altijd afhankelijk blijven van de wil
van overheden om vooruitgang te boeken en zullen moeten blijven
opereren op het snijvlak van recht en politiek.
Mr. Rianne Letschert (1976, Doetinchem) studeerde internationaal en
Europees recht aan de Universiteit van Tilburg en de Université de
Montpellier (Frankrijk). Na haar afstuderen in november 2000 begon ze
als assistent-in-opleiding aan haar promotieonderzoek. Momenteel is
zij senior onderzoeker en general manager bij Intervict, het
International Victimology Institute Tilburg.
Noot voor de pers
Rianne Letschert promoveert vrijdag 21 oktober 2005 om 16.15 uur in de
aula van de Universiteit van Tilburg (Warandelaan 2, Tilburg) op het
proefschrift The impact of minority rights mechanisms. Promotoren zijn
prof.dr. W.J.M. van Genugten, prof.dr. M. van der Stoel en prof.dr. A
Eide.
Het proefschrift wordt uitgegeven door T.M.C. Asser Press (ISBN
90-6704-270-2) en kost euro 110,-.
Journalisten kunnen een exemplaar van het proefschrift opvragen bij de
afdeling Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel. 013 466
2000, e-mail: persberichtuvt@uvt.nl.
Rianne Letschert is bereikbaar op tel. 013 466 3687,
R.M.Letschert@uvt.nl.
Persberichten van de UvT staan ook op Internet:
www.uvt.nl/persberichten/. Informatie over deskundigen van de UvT,
zie: www.uvt.nl/webwijs/.
Universiteit van Tilburg