Oratie hoogleraar Klimaatbeleid en recht Joyeeta Gupta:
Pleidooi voor behoorlijk internationaal bestuur inzake klimaatprobleem
Hoogleraar Klimaatbeleid en recht prof. dr. Joyeeta Gupta houdt vrijdag 21 oktober haar oratie getiteld: Who's afraid of climate change? We weten dat er steeds meer extreme weersomstandigheden in de wereld voorkomen, dat aan emissiehandel veel geld wordt verdiend en dat de VS buiten andere landen om klimaatafspraken probeert te maken met China en India. Er is een mondiaal probleem, maar enkele rijke landen willen hun verantwoordelijkheden ontlopen door afwijkende initiatieven te nemen, waaraan specifieke bedrijven veel geld verdienen. Maar wie legt verantwoordelijkheid af aan Tuvalu dat buiten eigen schuld in zijn bestaan bedreigd wordt door zeespiegelstijging?
Gupta legt uit dat we op internationaal niveau geen behoorlijk bestuur hebben: het pakt het internationale klimaatprobleem aan op basis van nationale belangen. Dit maakt het hele proces onevenwichtig, omdat klimaatverandering een mondiaal probleem is. De potentiële effecten ervan zullen de kwetsbare regio's van de wereld het hardst treffen. Dit leidt tot de vraag of we zowel het mondiale milieu als onze maatschappij wel kunnen beschermen op basis van de veel te beperkte definitie van onze nationale belangen. Of zal dit grootschalige, urgente en tegelijkertijd lange-termijnprobleem ons dwingen tot een nieuwe, rechtvaardiger manier van samenwerking?
Zouden we het klimaatprobleem als een grensoverschrijdend probleem beschouwen, dan waren de huidige vervuilers aansprakelijk gesteld voor hun vervuiling en zouden toekomstige vervuilers de waarschuwing krijgen hun eigen ontwikkeling in samenhang te zien met de ermee gepaard gaande vervuiling. Dit zou maatschappijen onmiddellijk gestimuleerd hebben om te zoeken naar schonere technologieën.
Gupta is ervan overtuigd dat naarmate het klimaatprobleem zich sterker manifesteert en wij doordrongen raken van de omvang van de ellende die het zal veroorzaken in de meest kwetsbare delen van de wereld (ook in de rijke landen, zoals Nederland), wij ons gedwongen zullen zien vraagtekens te zetten niet alleen bij de manier waarop wij nu onderzoek doen, maar ook bij de manier waarop we op dit moment accepteren dat we geen behoorlijk internationaal bestuur hebben. Zij vraagt zich af of mensen en landen zich bewust zullen worden van de dringende behoefte aan kosmopolitische waarden en normen in plaats van de huidige provinciale waarden en normen. En ze vraagt aandacht voor het feit dat ook wanneer we vanaf nu alles doen om het klimaatprobleem te beheersen, we nog altijd het probleem van huidige effecten zullen moeten aanpakken. We zullen alles moeten doen om de kwetsbaarheid van kwetsbare mensen in kwetsbare landen te verminderen.
Vrije Universiteit Amsterdam
Vrije Universiteit Amsterdam