Koloniale invloed in Indonesië nog altijd sterk
De oude banden tussen Nederland en Indonesië zijn ook op technische gebieden, zoals irrigatie-ontwerp, nog goed zichtbaar. De ideeën van koloniale Nederlandse irrigatie-ingenieurs bepalen nog steeds in hoge mate de huidige Indonesische ontwerppraktijk. Omgekeerd duurde het tot ongeveer 1980 voordat het irrigatieonderwijs aan de TU Delft los kwam van de koloniale erfenis. Dat stelt onderzoeker ir. Maurits Ertsen, die op dinsdag 25 oktober op dit onderwerp promoveert aan de TU Delft.
De Delftse promovendus Maurits Ertsen toont aan dat de ontwerpregels, artefacten en methodes die zijn ontwikkeld door Nederlandse ingenieurs in koloniale tijden (dus tot ongeveer 1940) nog steeds in grote mate de Indonesische ontwerppraktijk op het gebied van irrigatie vormgeven. Zelfs nu vertegenwoordigers van andere irrigatieregimes hun weg naar Indonesië ook gevonden hebben.
Binnen de koloniale staat in Nederlands-Indië waren civiel ingenieurs rond 1890 de meest dominante groep als het om irrigatie ging, zo concludeert Ertsen verder. Bestuursambtenaren waren weliswaar bij deelgebieden betrokken, zoals het opzetten van waterregelingen, maar hun invloed nam gestaag af in de tijd. Landbouwkundige ingenieurs betraden het toneel in zekere mate na 1900, maar toen waren de leidende technische principes al door de civiel ingenieurs vastgelegd. Die oude ontwerprichtlijnen bleven domineren en structureren nu nog steeds de gedachten van ontwerpers.
Ertsen verklaart in zijn proefschrift tevens hoe zich in de loop der tijden een typisch Nederlands-Indische irrigatiebenadering kon ontwikkelen. Het belangrijkste funderende element in de koloniale irrigatie was de gelijktijdige aanwezigheid van voedsel- en handelsgewassen (respectievelijk rijst verbouwd door boeren en suikerriet door ondernemingen) in hetzelfde irrigatiegebied. Dat bracht een noodzaak tot regelbaar waterbeheer met zich mee. Om zulke controle te kunnen bereiken waren twee typen artefacten nodig: beheersregelingen en kunstwerken.
Wereldoorlog II vormt een scheiding voor het irrigatieregime: opeens verdween de stabiele werkpraktijk in Indië. Na de Wereldoorlog veroorzaakten de nieuwe politieke realiteiten een belangrijke verandering voor het Nederlandse irrigatieregime. Nederlandse ingenieurs begonnen te werken in andere tropische gebieden, ingenieurs van verschillende landen begonnen te werken in onafhankelijk Indonesië. Deze veranderingen bleven echter lang ver weg van het irrigatieonderwijs aan de TU Delft. Tot ongeveer 1980 werd irrigatie in Delft nog benaderd als het toepassen van de verschillende ontwerpvoorschriften van het technologische regime zoals die waren ontwikkeld in Nederlands-Indië.
Technische Universiteit Delft
Technische Universiteit Delft