27-10-2005
KNAW wil onafhankelijkheidsverklaring voor onderzoekers
Onderzoekers die voor overheid of bedrijfsleven onderzoek doen, moeten
zich in het vervolg samen met hun opdrachtgevers aan een
onafhankelijkheidsverklaring committeren. Zij zijn daarmee beter
gewapend tegen onjuiste beïnvloeding door de opdrachtgever. De
rijksoverheid zou haar betrokkenheid bij onafhankelijkheid van
onderzoek moeten laten zien door de 'Verklaring van wetenschappelijke
onafhankelijkheid' te hanteren voor al het door de overheid te
financieren onderzoek. Dit adviseert de Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen (KNAW) in haar rapport Wetenschap op
bestelling dat ze vandaag aan minister Van der Hoeven van OCW
aanbiedt.
De wetenschap geniet vertrouwen door het streven naar objectiviteit en
waarheid. Dankzij het openbare mondelinge en schriftelijke debat, en
geschreven en ongeschreven ethische codes, heeft de wetenschap een
sterk zelfreinigend vermogen. Maar dat is niet meer voldoende, omdat
onderzoekers steeds vaker onder druk staan van rechtstreeks betalende
opdrachtgevers, die graag hun invloed uitoefenen op de uitvoering van
het onderzoek en de interpretatie van de resultaten. Daarom stelt de
KNAW voor dat onderzoekers en opdrachtgevers zich committeren aan een
'Verklaring van wetenschappelijke onafhankelijkheid'. Daarin spreken
zij onder meer af dat de opdrachtgever de opzet, uitvoering,
interpretatie en publicatie van het onderzoek niet onjuist zal
beïnvloeden. Het is de bedoeling dat betrokken partijen in hun
contracten onderschrijven dat zij de Verklaring zullen naleven en dat
zij dit melden in hun publicaties en rapporten. Ook de rijksoverheid
zou zich eraan moeten houden bij al het opdrachtonderzoek dat zij laat
uitvoeren; de strijdige voorwaarden die de afzonderlijke ministeries
hanteren, zouden moeten komen te vervallen.
De KNAW stelt voor dat onderzoekinstellingen laten registreren of zij
volgens de 'Verklaring van wetenschappelijke onafhankelijkheid' willen
werken. Het Landelijk Overlegorgaan Wetenschappelijke Integriteit
(LOWI) kan daarvan een openbaar register bijhouden.
Ter voorbereiding van het advies Wetenschap op bestelling heeft de
KNAW Werkgroep Opdrachtonderzoek, onder voorzitterschap van de Twentse
hoogleraar proceskunde Wim van Swaaij, de Nederlandse universiteiten
en publiek gefinancierde, onderzoeksinstellingen gevraagd naar hun
ervaringen met opdrachtonderzoek. De resultaten van deze
inventarisatie zijn in het advies te lezen.
Het rapport Wetenschap op bestelling - Over de omgang tussen
wetenschappelijk onderzoekers en hun opdrachtgevers kunt u bestellen
bij Edita KNAW (tel. 020-5510780, fax 020-6204941,
edita@bureau.knaw.nl) of via het bestelformulier op de website van de
KNAW. Het is daar ook als pdf te downloaden.
KNAW, Het Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29, Amsterdam.
Postbus 19121, 1000 GC Amsterdam.
Afdeling Voorlichting tel. 020-5510733, fax 020-6204941.
voorlichting@bureau.knaw.nl
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen