FNV

`Mooi geweest' met praktijk rond herkeuring van WAO'ers

Herbeoordeling van WAO'ers leidt tot inkomensdaling tot wel 45 procent terwijl de kans op werk gering is, blijkt uit een onderzoek van de Raad voor Werk en Inkomen (RWI). "Het is nu mooi geweest", reageert Ton Heerts, de vice-voorzitter van de FNV.
De werkgevers moeten nu echt de handen uit de mouwen steken om herkeurde WAO'ers aan werk te helpen en voor de politiek is het de hoogste tijd om de herkeuringsoperatie die nu een jaar loopt, kritisch tegen het licht te houden, vindt Heerts.

Het onderzoek betrof de periode 2001 tot oktober 2004. Toch zijn de uitkomsten representatief voor de huidige herkeuringspraktijk, meent de FNV. "Deze ontwikkeling gaat volkomen fout", zegt Heerts. "Dit onderzoek naar eerdere herkeuringen voorspelt niet veel goeds."

Van alle niet-werkende WAO'ers die geheel of gedeeltelijk werden goedgekeurd, vind slechts 17 procent binnen drie haar werk. Ongeveer een kwart van deze groep verloor dat werk echter vrij snel.

"Voor het kabinet Balkenende - met minister De Geus voorop - lijkt het halen van de beoogde aantallen herkeurde WAO'ers en de bezuinigingen het hoogste doel", zegt Heerts. "Maar ik herinner er maar even aan dat het hier wel om mensen gaat. Velen van hun worden in het ongeluk gestort...."

Voor de RWI, waarin de vakbeweging samen met werkgevers en gemeenten adviseert over het arbeidsmarktbeleid, is de uitkomst van het onderzoek aanleiding zich te beraden op voorstellen die de reïntegratiemogelijkheden van herbeoordeelde WAO'ers verbeteren.

De positie van geheel of gedeeltelijk goedgekeurde WAO'ers staat ook op de agenda van de werktop over het arbeidsmarktbeleid waarover vakbeweging, werkgevers en kabinet in hun najaarsoverleg een afspraak hebben gemaakt. De werktop zou nog dit jaar plaatsvinden.

In het RWI-rapport, dat onder dit bericht op te halen is, zijn voor het eerst verschillende administratieve bestanden (CBS, UWV, CWI en gemeenten) aan elkaar gekoppeld.

Voor ongeveer de helft van de herbeoordeelden gold dat het inkomensverlies (tijdelijk) gecompenseerd kon worden door een aanvullende WW- of bijstandsuitkering. Ongeveer de helft van degenen die gedeeltelijk of volledig werden goedgekeurd en op het moment van de herbeoordeling niet werkten, stroomde door naar een WW-uitkering. Doorstroom naar een bijstandsuitkering vond veel minder vaak plaats. Bij WAO'ers die al gedeeltelijk werkten en die meer of zelfs volledig arbeidsgeschikt werden verklaard, kwam uitbreiding van het aantal werkuren niet of nauwelijks voor.

De herkeuringen liggen zwaar onder vuur. De Stichting Collectieve Rechtsvordering (CORV) begint juridische procedures wegens het principe dat de voorwaarden voor de verzekering zijn veranderd nadat de schade is geleden.

Keuringsartsen en arbeidsdeskundigen luidden in een intern rapport van UWV de noodklok omdat ze de herkeuringen niet meer met hun geweten in overeenstemming kunnen brengen. Bij de herkeuring van WAO'ers gaat het niet om mensen, maar om cijfers, reageerde FNV Bondgenoten op de onvrede.

"Wij zijn vanaf het begin tegen de herbeoordeling van oude gevallen geweest", legt vakbondsbestuurder Erica Hemmes uit. "Van meet af aan hebben we betwijfeld of UWV in staat zou zijn zo'n grote operatie op zo'n kort termijn goed af te handelen."

Van 21 tot en met 24 november houdt de FNV een telefonische meldweek over de herkeuringen. De verhalen komen in een rapport dat in december aan de Tweede Kamer wordt aangeboden.

De herkeuringsartsen en arbeidsdeskundigen vinden dat UWV te veel naar kwantiteit en te weinig naar kwaliteit kijkt. UWV besloot zelf een onderzoek in te stellen toen steeds meer signalen over de onvrede hoorbaar werden.

Het rapport bevestigt wat de WAO-begeleiders van FNV Bondgenoten al langer melden. "Het gaat niet meer om mensen, het gaat om nummers", vertelt Hemmes. "De aantallen moeten kost wat kost gehaald worden."

De herkeuring van 325 duizend WAO'ers onder de vijftig jaar gaat nog door tot 1 juli 2007. Maar als het aan FNV Bondgenoten stopt minister De Geus er meteen mee. "We gaan daar bij e politiek op aandringen", belooft Hemmes. "Acties sluiten we niet uit."

Eerder in oktober moest het ministerie van Sociale Zaken al toegeven dat duizenden WAO'ers na de herkeuring in het (ook al) gescheurde vangnet van de bijstand belanden. FNV Bondgenoten heeft hoervoor steeds gewaarschuwd en stelt nu dat minister De Geus de Tweede Kamer eerder fout heeft geïnformeerd.

"Dit is echt in tegenstelling tot wat De Geus tot nu altijd heeft beweerd", reageerde vakbondsbestuurder Hemmes. "Reïntegratie en andere inkomensverzekeringen zouden de pijn wegnemen. Maar in de praktijk is daar geen sprake van."

Woensdag 19 oktober maakte het ministerie van Sociale Zaken bekend dat dit jaar zevenduizend extra bijstandsuitkeringen worden verstrekt, vooral als gevolg van de herkeuring van WAO'ers. Ook de WW zorgt minder snel voor opvang. Sinds 1 januari weegt het aantal werkjaren zwaarder dan de leeftijd bij het toekennen van een werkloosheidsuitkering.

De herkeuringsoperatie begon op 1 oktober 2004. Sindsdien zijn ongeveer driehonderdduizend mensen met een WAO-uitkering die op 1 juli 2004 nog geen vijftig jaar waren, opnieuw beoordeeld.

Voorspeld was dat een kwart van deze mensen een lagere uitkering zou krijgen. Maar na ruim een jaar blijkt dat bijna de helft te zijn. En die achteruitgang is ook nog eens dubbel zo groot als was verwacht. Veel vaker dan aangenomen raakten mensen hun hele uitkering kwijt.

In september luidde FNV Bondgenoten al de noodklok toen de cijfers van uitkeringsinstantie UWV bekend werden. Slechts 5 procent van de mensen die hun uitkering kwijt zijn geraakt, heeft werk gevonden hoewel in reïntegratieprojecten liefst een half miljard euro omgaat.

Toch gaat het de FNV in de meldweek niet alleen om het bundelen van negatieve ervaringen. Ook positieve verhalen over herkeuring en reïntegratie zijn welkom, benadrukt de vakcentrale.

Tijdens de meldweek helpen vrijwilligers van de FNV aan de telefoon bij het invullen van een enquête. Deze zal dan ook via internet (en nog tot en met 27 november) bereiken zijn.

De FNV is nog op zoek naar deskundige kaderleden die ervaring hebben met het adviseren van WAO'ers. Veel bellers zullen ook veel vragen hebben over hun persoonlijke situatie.

De vrijwilligers zullen tijdens de meldweek de telefoon opnemen. Zij kunnen zich hier aanmelden.

Het onderzoeksrapport De weg terug: van arbeidsongeschiktheid naar werk van de RWI is hieronder op te halen.

Attachments:
rapport RWI 'De weg terug'.pdf Zie het origineel