Partij van de Arbeid


Bijdrage van Gerdi Verbeet aan het VWS-begrotingsoverleg


31 oktober 2005


Embargo tot moment van uitspreken


Gesproken woord geldt


Deel 1 Algemeen ( 2 uur)


Voorzitter, ter voorbereiding nog eens alle stukken doornemend stel ik tot mijn verbijstering vast: "Waar is de patiënt, waar zijn de mensen in deze begroting?" Het woord patiënt staat niet eens in het trefwoordenregister. Als het kabinet zo weinig belangstelling voor de mensen en voor de kwaliteit heeft, waarom zouden de instellingen dat dan wel hebben? Maar uit de beantwoording blijkt dat wij het niet goed begrijpen. Deze minister en deze staatssecretaris zijn slechts systeemverantwoordelijk. Als twee oude mopperaars in het zijbalkon van de Muppetshow kijken zij slechts naar het toneel, zij doen niet mee. Zij zijn dus alleen verantwoordelijk zijn voor het systematisch onder het tapijt schuiven van de belangen en de rechten van patiënten, van cliënten, van de mensen om wie het zou moeten gaan.


Terwijl wij hier vergaderen, zijn mijn fractiegenoten aan het werk in zestien verpleeghuizen verspreid over het hele land. Ze helpen net als ik vanmorgen vroeg, met de maaltijden, spreken met bewoners, familieleden en met de medewerkers over de problemen in de zorg en over oplossingen.


Dit kabinet spreekt uitsluitend over geld, versterkt alleen de positie van verzekeraars en van aanbieders van zorg. Met hen worden convenanten gesloten. Waarom zitten de patiënten niet aan tafel? Van kritische organisaties die de stem van mensen verwoorden, wordt de subsidie verminderd. Kwetsbaren moeten maar onderling solidair zijn en zichzelf organiseren. Ik snap dat het kabinet zich ergert aan de massieve weerstand tegen hun plannen, maar zou dat misschien aan de plannen kunnen liggen? Graag reactie.


De begroting roept bij mij een sterk gevoel van vervreemding op. Zij gaat niet over de werkelijke vraagstukken. De begroting heeft als enig doel minister Zalm tevreden te houden. En zij geeft nauwelijks mogelijkheden om het beleid aan te passen omdat er vrijwel geen budgetflexibiliteit is. Vrijwel alles is juridisch dichtgetimmerd. Waarom is deze flexibiliteit zoveel kleiner dan vorig jaar?


Waarom vluchten de bewindspersonen steeds in structuurwijzigingen. Er worden te weinig verpleeghuizen gebouwd, bewoners lijden onder een gebrek aan aandacht, verzorgenden lijden onder de werkdruk. Waarom zegt de staatssecretaris onder verwijzing naar een paar "hoogbegaafde" verpleeghuisdirecteuren steeds dat er "genoeg geld en slecht management" is. Vorige week vertelde de directeur van een verpleeghuis in Bilthoven mij dat er slechts één uur en veertig minuten per dag beschikbaar is voor de zorg voor een dementerende, immobiele bewoner. In één uur en veertig minuten moeten de medewerkers alles doen. Uit bed halen, wassen, kleden, begeleiden bij eten en drinken, medicijnen verstrekken, helpen bij de toiletgang, verschonen, en weer naar bed brengen. Voor het reces heeft de hele Kamer de moties van mw Lambrechts en mij aanvaard. De staatssecretaris schreef ons dat de Rekenkamer zich niet bevoegd acht het onderzoek uit te voeren, maar wat doet zij met mijn motie waarin de Kamer het kabinet verzoekt het CTG te vragen tarieven op te stellen op basis van de nieuwe normen voor verantwoorde zorg?


Voorzitter, Het Kabinet kiest voortdurend partij voor verzekeraars en zorgaanbieders . Wij willen de eigen kracht van mensen versterken. Het gaat hier wat de PvdA betreft om burgerrechten. Als een verpleeghuis je thuis is, heb je recht op een eigen kamer en sanitair. Is het kabinet bereid dat wettelijk te regelen? Mensen met beperkingen hebben er recht op om mee te doen in deze samenleving. Wanneer regelt het kabinet dat? Mensen moeten niet van het loketje naar de muur gestuurd worden, maar weten waar ze met een klacht te recht kunnen. Hoe garandeert het kabinet dat?


Intussen wordt steeds duidelijker dat het nieuwe zorgstelsel duurder wordt:
Ziekenhuizen gaan aan 'brandmanagement' doen, directeuren willen bezoldigd te worden als topondernemers, zorgverzekeraars geven tientallen miljoenen extra uit aan marketing, tussenpersonen willen hogere provisies op voor hun advisering over 'zo'n moeilijk product', ziekenfondsen moeten 800 miljoen aan extra eigen vermogen opbouwen, banken rekenen hogere tarieven voor de verstrekte leningen, ICT-ers moeten de DBCs in alle computersystemen verwerken. Alleen dat al heeft honderden miljoenen gekost.
Er komt nog een toezichthouder bij met méér taken, meer bestuursleden en méér rapportages. De Dienst Toeslagen krijgt honderden ambtenaren extra voor alle toeslagformulieren. En wie gaat dit betalen? Juist de patiënt, de verzekerde. Het zal om miljarden euro's gaan.
Graag een erkenning van de minister dat deze kosten hoger en deze uitgaven nieuw zijn. In het 'oude' stelsel ging vrijwel al het geld gewoon nog naar medicijnen of verpleegkundigen.
Hoe hoog zijn de extra uitgaven?


Gelukkig komt er extra geld voor de allerkwetsbaarste patiënten, zoals verpleeghuiscliënten met een verstandelijke handicap en jong dementerenden. Maar waarom krijgen verpleeghuizen niet gewoon het volle pond van de indicaties? Zodra een bekostigingssysteem zichtbaar maakt dat er simpel te weinig geld is, verzint men weer een nieuw systeem. Vandaar dat men nu de indicatie gaat vertalen in zorgpakketten van een aantal uren zorg per week. Door het aantal uren en het tarief dat daarbij hoort te manipuleren komt men budgettair neutraal uit. Wanneer krijgen mensen aanspraak op de zorg waarop zij volgens de indicatie recht op hebben? Hoeveel geld extra zou de care, en specifiek de V&V sector krijgen als instellingen volgens de onafhankelijke indicering worden bekostigd. Tot welke verschuiving tussen de verschillende sectoren gaat de zogenaamde zorgzwaarte berekening leiden? Wanneer informeert de staatssecretaris ons daarover? Van een instelling heb ik een berekening gezien dat de nieuwe (IZA) systematiek (terecht!) zou leiden tot bijna 20 % meer fte. Als conform het juridische recht van de indicaties zou worden geïndiceerd ­ gewoon zoals het hoort! - komt er nog eens 15% bij.


Maar de minister en staatssecretaris verschansen zich weer in hun zijbalkon en definiëren hun verantwoordelijkheid als volgt: "De minister is verantwoordelijk voor de randvoorwaarden en de regelgeving en ziet toe op de toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de gezondheidszorg". Hoe is dit te rijmen is met de oorspronkelijke (doelstellingen van de) Grondwetstekst. De minister dient ­ hoe de zorg ook is georganiseerd - een eindverantwoordelijkheid te dragen voor kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid en moet die ook erkennen. Graag een reactie van de minister.


Voorzitter,

Het kabinet stelt niet langer de patiënt centraal maar de calculerende burger. Meer formulieren, meer website. Gij zult kiezen. U kunt niet kiezen om niet te kiezen! Steeds meer mensen vragen zich af of ze hun ziektekosten en de aparte eigen bijdragen voor zorg en welzijn nog wel op kunnen brengen. Ze kunnen het zich niet permitteren te bezuinigen op hun aanvullende verzekering, omdat ze ongeplande ziektekosten niet kunnen dragen.
Het gaat deze bewindspersonen niet om patiënten maar om centen! De minister geeft op zijn persoonlijke website zijn hoofdboodschap: "De burger moet meer verantwoordelijkheid nemen voor de voortdurende stijgingen in de kosten voor gezondheidszorg". Dáárom wil hij een nieuw zorgstelsel en marktwerking. Waarom laat dit kabinet de burgers niet gewoon bepalen wat goede zorg voor hun partner, voor hun ouders hen waard is?


Deel 3 Care (2 uur)


Ouderen / verpleeghuizen: (beleidsartikel 27).


Het kabinet weigert toe te geven dat er een structureel gebrek aan kwaliteit en beschikbaarheid van personeel bestaat in de verpleeghuizen. En dat de toestand van de gebouwen abominabel is. VWS doet er alles aan om de zorgkloof te verdoezelen. De bewindslieden van VWS willen koste wat het kost voorkomen dat een directe relatie gelegd kan worden tussen de indicatie en de te leveren zorg. De PvdA wil juist dat het indicatiebesluit wordt vastgelegd in een beschikking zodat de patiënt weet waar hij recht op heeft en dat deze beschikking wordt verankerd in een privaatrechtelijke zorgovereenkomst. Bent u bereid cliënten deze gelijkwaardige positie te geven ten opzichte van verzekeraar en zorgaanbieder?


De PvdA vindt dat recht gedaan moet worden aan zorgzwaarte en dat besparingen op de indicatiestelling alleen kan voortkomen uit het verstandiger indiceren: meer maatwerk, afgestemd op de behoefte van mensen. Ross verklaarde in het AD 200 mln. uit te trekken voor wantoestanden in verpleeghuizen. De werkelijkheid is dat verpleeghuizen 80 mln. krijgen voor zware zorg en kwaliteitsverbetering; maar daarvan is de helft afkomstig van de al bestaande groeiruimte in de AWBZ; er is slechts 40 mln. extra toegevoegd. Waarom heft u de standaard verdeelsleutel kwaliteit- en zorgvernieuwingsgelden in de AWBZ niet op, het geld moet daar heen waar dat het hardst nodig is.


De staatssecretaris voert het breed ondersteunde Deltaplan verantwoorde ouderenzorg niet uit. Dit plan is noodzakelijk om de normen voor verantwoorde zorg in te voeren. Graag uw reactie. Nu gaat staatssecretaris n.a.v. rapport College Bouw weer achter de verpleeg- en verzorgingshuizen aan die de gebruikskwaliteit van de woonruimte niet verbeteren: "Vrijblijvendheid is niet aan de orde!" Hoe zo?


Geef instellingen nog vandaag zekerheid over de toekomstige financiering. Een goede regeling voor de zorginfrastructuur is daarvoor cruciaal. Ontwikkel binnen de AWBZ gelijkwaardige en duurzame alternatieven voor verblijfszorg in de vorm van zelfstandige huisvesting met zorg en diensten. Kom met een oplossing voor de boekwaardeproblematiek. Verkort de afschrijvingstermijn!


Geef verpleeghuisbewoners een recht op een eigen kamer met eigen sanitair en stel daarbij een termijn van 5 jaar en een verbod op bouwen "oude stijl". Bekostig alleen nog nieuwbouw voor kleinschalige zorg. Schaf de bouwprioriteitenlijst af.
Zaterdag werd mijn aandacht gevraagd voor de erbarmelijke huisvesting van het verpleeghuis De Noordse Balk in Zaanstad. Alle hierboven genoemde problemen in een notendop. De nieuwbouw wordt steeds uitgesteld. Maar ook de nieuwbouw plannen zijn niet goed genoeg. Kleine kamers, geen eigen sanitair! Argument: de regels! Wil mw Ross daar samen met mij naar toegaan? Om te horen waar men in de praktijk tegen aan loopt? Dan kan zij zien hoe mensen daar nu leven.


Uitgangspunten van de zorg in de eerste lijn zijn: de juiste zorg op tijd op de juiste plaats, laagdrempelig, doelmatig en efficiënt. Alleen op die manier wordt het mogelijk om thuis te blijven wonen. Het is essentieel dat de zorgketen rondom de cliënt beter wordt georganiseerd. Hoe we er voor kunnen zorgen dat mensen zo vroeg mogelijk de júiste diagnose en zorg kunnen krijgen. Zorg dat de zorg voor iemand niet versnippert, indiceer vanuit de patiënt, stel een zorgcoördinator aan voor oudere mensen die dat nodig hebben. Vorig jaar heeft de PvdA een plan voor versterking van de eerste lijn en terugkeer van de wijkzuster ingediend. We zijn nu een jaar verder en wat is er concreet gebeurd? Laten we leren van Denemarken. Goede thuiszorg combineren met voldoende aanbod van goede verpleeghuizen en zorgwoningen voor mensen die niet meer zelfstandig kunnen of willen wonen.


AWBZ-breed (beleidsartikel 25, 26 en 28)


Het kabinet streeft uiteindelijk naar het Singapore-model waarbij mensen zullen moeten sparen voor de kosten die ze zullen maken gedurende de oude dag. (een spaarrekening is de basis, daarnaast kan een vrijwillige verzekering worden afgesloten die maximaal 44.000 dollar in het gehele leven vergoedt). Daarmee wordt de solidariteit tussen jong en oud; arm en rijk volledig uit het systeem gehaald. Hoogervorst heeft zich uitgesproken voor een dergelijk model. Argument dat steeds wordt gebruikt is dat de collectieve lasten er door worden verlaagd: er is echter alleen sprake van een verschuiving: mensen betalen veel meer eigen bijdragen en een beetje minder belasting / premie. De minister wil mogelijkheden van Singapore model voor Nederland onderzoeken. Wat staat hem daarbij voor ogen? Wat gaat hij investeren in onderzoek?


Waarom schaft de staatssecretaris het steunpunt voor de ontwikkeling van zorgboerderijen af. Mijn fractie vindt zorgboerderijen een mooie ontwikkeling die de mogelijkheden voor dagbesteding van vergroot. Ook gezien de onzekerheid rond de WMO-ontwikkelingen vinden wij het onverstandig de subsidie nu al te beëindigen.. Graag een toezegging dat u dit steunpunt de komende jaren in stand zult houden. Zo niet dan volgt een amendement.


Ten aanzien van de thuiszorg vindt de PvdA dat de staatssecretaris moet zorgen dat een beter "level playingfield" in de thuiszorg ontstaat. Kwaliteit en CAO-afspraken mogen niet ondersneeuwen als gevolg van het groeiende aantal aanbieders in de thuiszorg. Kleine aanbieders halen nogal eens de krenten uit de pap. Wie zorgt voor cliënten met een ingewikkelde zorgvraag of mensen die erg afgelegen wonen? Kan het voorkomen dat niemand deze cliënten zorg wil bieden?


Cliëntenparticipatie: het beleid voor cliëntenparticipatie is een lachertje, de staatssecretaris investeert nauwelijks en versterkt de positie in het geheel niet. Cliëntenraden hebben recht op een onafhankelijke financiering en op een recht om naar de ondernemerskamer te gaan.
De PvdA wil dat de motie Heemskerk moet worden uitgevoerd (enquêterecht voor cliënten/ met klachten over zorgverlening naar de ondernemingskamer). Hoogervorst acht cliëntenraden hier echter niet toe in staat en versterkt ze gelijkertijd niet. De evaluatie van de WMCZ duurt te ons lang. Wij pleiten voor versterking van de positie van cliëntenraden, conform ondernemingsraden en rechtstreekse ( geoormerkte) financiering via het zorgkantoor.


Deel 4 Maatschappelijke ondersteuning (beleidsartikel 34) 1 uur


Zonder de WMO zou dit eigenlijk een leeg artikel zijn. Verbazingwekkend dat betekent dat VWS zonder de WMO eigenlijk geen ambities heeft. De belangrijkste WMO ambitie wordt gevormd door de aanwezigheid van een WMO-plan eind 2006 in alle gemeenten. Dat is dus ver na geplande invoeringsdatum. Verder wil men het aantal betrokken gemeenten verhogen van 26 pilot-gemeenten naar 100? Hoezo klaar voor de WMO? Graag een reactie!


Mijn fractie staat uiterst kritisch tegenover het wetsvoorstel. Maar ook de regeringspartijen zijn terughoudend. Verwacht de staatssceretaris nog dat ze de wet aangenomen krijgt? De beantwoording van de schriftelijke inbreng stemt niet hoopvol. Verder vragen wij ons af hoe de VNG tegenover de nota's van wijziging staat. Men heeft al laten weten dat de verplichting tot het aanbieden van een PGB tot een nieuwe financiële eis zal leiden. Aan wat voor orde van grote van bedragen wordt gedacht? Het wordt steeds duidelijker dat de ingangsdatum (1 juli 2006) niet kan worden gehaald. Geen van de betrokken organisaties is er klaar voor is. Wil de Staatssecretaris daarover duidelijkheid geven? De voorlichting kan pas na besluitvorming in de Eerste Kamer plaatsvinden, maar mensen moeten weten waar ze terecht kunnen als ze het niet eens zijn met een beslissing van de gemeente. Waarom probeert u de kracht van landelijke cliëntenorganisaties niet te versterken en in te zetten op de versterking van de lokalen participatie van burgers.


Mijn fractie vindt dat mantelzorgers en vrijwilligers veel beter moeten worden ondersteund. Een WMO die participatie van mensen wil bevorderen en waarvan het succes sterk afhankelijk is van de kracht van de samenleving, moet investeren in mantelzorg en vrijwilligerswerk. Los van de WMO vindt mijn fractie dat mantelzorg nooit ten koste mag gaan van de deelname van mannen en vrouwen aan betaalde arbeid en hun persoonlijke ontplooiing. Wil de staatssecretaris dat in deze Kamer kraakhelder bevestigen. Veel burgers maken zich hierover zorg. Bijgaande motie uit Zaanstad werd afgelopen zaterdag aan mijn fractievoorzitter overhandigd. Ik heb beloofd haar aan u voor te leggen.


De beleidsbrief Vrijwillige Inzet is ten langen leste verschenen. Hierover komt een AO. Mijn fractie wil wel helderheid over de subsidie van het VTA. Zij zijn in tegenstelling tot toezeggingen niet betrokken. Wij vinden dat in 2006 de subsidie voor het VTA ongewijzigd moet worden voortgezet.


Het risico van het ineenstorten van het aanbod van scholing- en deskundigheidsbevordering achten wij groot en vinden wij kapitaalvernietiging. Graag een reactie.
De staatssecretaris constateert dat sprake is van een versnipperd aanbod van welzijnsvoorzieningen. Waarom komt zij niet met een stimuleringsbeleid voor versterking van sociale infrastructuur, er zit een absolute meerwaarde in het combineren van welzijn en zorg, waarom investeert u daar niet in? Ook van jongeren zou een grotere rol bijdrage aan de samenleving gevraagd mogen worden van in het verrichten van sociale diensten in de zorg en welzijn (naschoolse opvang) en de sport. Wil het kabinet onderzoeken wat de mogelijkheid tot het invoeren van een sociale diensttijd, bijvoorbeeld van een half jaar, eventueel te vervullen naast studie of werk?


Homo-emancipatie

Vorig jaar is er bij de begroting een amendement ingediend door Van der Laan voor een bedrag van ¤ 350.000 voor de opvang van allochtone homoseksuelen en het bespreekbaar maken van homoseksualiteit in etnische kring. Dit amendement had een structureel karakter. Er ligt een implementatieplan bij COC Nederland klaar voor maatregelen om de problemen waar homoseksuele ouderen mee kampen (eenzaamheid, psychische klachten) tegen te gaan. De financiering hiervan ontbreekt echter nog (¤ 300.000)


Deel 5: Jeugd (beleidsartikel 33)


Het wegwerken van de wachtlijsten is weer niet gelukt. Ook in 2006 zullen er nog steeds kinderen op de wachtlijst staan. Voor de AMK en voor pleeggezinnen. Deze kinderen worden dagelijks bedreigd in hun ontwikkeling en leven in angst. Het afgelopen jaar is er incidenteel ¤ 6 miljoen geïnvesteerd het wegwerken van de wachtlijsten bij het AMK. Dit is onvoldoende. Mijn PvdA collega Kalsbeek wist al voor de zomer dat er 200 kinderen op de wachtlijst in een van onze grote steden stonden. Ik citeer uit haar rapport:...........................( 64, 65, 66) De Staatssecretaris wil de problemen oplossen door middel van een flexforce. Maar wanneer komt u met structurele oplossingen voor de capaciteit. In Tolbert is men een keer gaan kijken. Voor een intensiever toezicht was geen tijd. Maar daarnaast gaat het ook om de professionaliteit. Nu bepaalt ieder bureau jeugdzorg zelf " wat het belang van het kind is". Er zijn geen standaardprotocollen. Wat gaat u daaraan doen?


Wachtlijsten: Het kabinet wil ¤ 33 miljoen inzetten om de stijging van het aantal uithuisplaatsingen op te vangen. De brancheorganisatie stelt vast dat er 5000 kinderen langer dan 9 weken op de wachtlijst staan. Zij hebben aangegeven op termijn ¤ 105 miljoen nodig te hebben om de wachtlijsten uit de jeugdzorg te laten verdwijnen. Graag uw reactie .Vorig jaar heeft de Staatssecretaris tijdens het notaoverleg van 31 januari 2005 gezegd dat ze met de provincies heeft afgesproken dat de wachtlijsten eind 2006 helemaal zijn weggewerkt. Deze toezegging kwam tijdens het zelfde overleg waarin werd beloofd dat de wachtlijsten bij het AMK aan het eind van het jaar zouden zijn verdwenen. Is het bedrag van ¤33 miljoen toereikend? Hoe staat het met de doorlooptijden; gaat deze toezegging nog gehaald worden?


Per 1 januari 2007-uiterlijk- wordt er een einde gemaakt aan het samen plaatsen van kinderen met een civiele titel en kinderen met een strafrechttitel in de JJI. Om dit mogelijk te maken moeten er instellingen bijkomen die gesloten crisisopvang en behandeling mogelijk maken.
Zijn deze instellingen er op tijd?


Pleegouders zetten zich in voor de zorg van pleegkinderen. Voor pleegouders wordt dit steeds lastiger. Met name door de verzwaring van de problematiek in de pleegzorg en de financiële noodzaak van pleegouders om buitenshuis te gaan werken. Of de pleegzorg vergoeding geïndexeerd gaat worden is nog steeds niet bekend. Eerder dit jaar gaf de Staatssecretaris aan dat zij pas bij de begroting duidelijkheid kon verschaffen. Kan de Staatssecretaris deze belangrijke investering voor beide jaren toezeggen?


Oorlogsgetroffenen: (beleidsartikel 36)


Het blijkt steeds moeilijker te achterhalen of iemand recht heeft op uitkeringen als gevolg van traumatische oorlogservaringen. Dit kabinet bezuinigt echter het welzijnswerk voor getroffenen weg, indien men niet in aanmerking komt voor een uitkering. De PvdA wil dit voorkomen. Daarbij moet de zorg bij afwijzing van erkenning voor Indische Nederlanders zijn gegarandeerd.