Gemeente Sittard-Geleen

Het Sittard-Geleen Internetpanel 4

"Zegt u het maar!"

Samenvatting

Via het door de gemeente opgerichte digitale burgerpanel kunnen inwoners van Sittard-Geleen via een webenquête hun mening geven over actuele lokale onderwerpen. De vierde peiling bestond uit vragen over politiek en bestuur in de gemeente Sittard-Geleen. Deze peiling vond plaats tussen 9 september en 26 september 2005 en is door 431 panelleden ingevuld. Hieronder volgt een samenvatting, vanaf pagina twee vindt u de volledige resultaten van de peiling. Het panel heeft belangstelling voor de plaatselijke politiek. De helft van de panelleden geeft aan zeer veel of veel belangstelling te hebben en de andere helft heeft weinig of zeer weinig belangstelling. ''Éen op de tien panelleden behoort tot de groep die zeer weinig belangstelling toont voor de politiek. Het panel is goed op de hoogte van de namen van raadsleden, wethouders en de burgemeester; 84 procent van de panelleden kan de naam van burgemeester Dijkstra noemen. Deze politieke belangstelling blijkt ook uit het voornemen van 85 procent van het panel om te gaan stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. Ongeveer de helft van de panelleden die zeggen te zullen gaan stemmen moet de keuze voor een partij nog maken. Het college van B&W heeft het in de optiek van het panel in de gemeente het meest voor het zeggen. De gemeenteraad komt op de tweede plaats. Het panel is graag bereid om met het gemeentebestuur mee te denken. Meerderheden vinden dat gemeenteraadsleden het meer om stemmen dan om meningen van burgers te doen is en dat ze beter hun best kunnen doen om op de hoogte te zijn van wat er leeft. Daarnaast vindt het panel dat de verschillen tussen politieke partijen duidelijk te zien zijn. Ongeveer een derde van het panel heeft de afgelopen twee jaar contact gezocht met de gemeente om een zaak onder de aandacht te brengen. De belangrijkste manieren die panelleden hierbij gebruiken zijn contact met een gemeenteambtenaar, met een raadslid en met een wethouder. Ongeveer een zesde van de panelleden die deze stap heeft gezet, beschouwt de actie zonder meer als succesvol en een kwart vindt dat de gemeente serieus met de kwestie bezig is geweest. Het panel is vrij goed op de hoogte van de formele beïnvloedingsmogelijkheden die de burger ten dienste staan. Het raadgevend referendum moet volgens een meerderheid van het panel ingezet worden bij belangrijke beslissingen. Veiligheid en werkgelegenheid ziet het panel als de belangrijkste onderwerpen waar politieke partijen in de campagnes voor de gemeenteraadsverkiezingen aandacht aan moeten besteden. Veiligheid wordt ook gezien als de belangrijkste beleidsprioriteit en als het belangrijkste beleidsterrein. Het panel is ook gevraagd naar de mening ten aanzien van uitspraken over actuele thema's. Het panel is over drie van de vier onderwerpen behoorlijk stellig. Het raadgevend referendum voor belangrijke beslissingen wordt door vier van de vijf panelleden gesteund. Een grotere investering in cameratoezicht wordt door bijna tweederde van het panel gesteund. Bedrijfsmatige bebouwing van Graetheide is meer omstreden. Hier zijn de tegenstanders maar iets ruimer vertegenwoordigd in het panel dan de voorstanders. Wel duidelijk is de afwijzing van een inspanning van de gemeente om betaald voetbal voor Sittard-Geleen te behouden. Bijna driekwart van het panel is het hier niet mee eens.

Inleiding

De gemeente Sittard-Geleen heeft in het voorjaar van 2004 besloten om een internetpanel op te zetten. Dit panel bestaat uit een willekeurige groep inwoners van Sittard-Geleen. Het panel wordt acht keer gevraagd om een vragenlijst in te vullen over actuele onderwerpen. Het gaat om onderwerpen waarvan de gemeente vindt dat de inwoners daarover moeten worden geraadpleegd. Het College van B&W en de gemeenteraad hebben aangegeven de resultaten van het Sittard-Geleen Panel een adviesstatus te geven. Het panel is nadrukkelijk niet bedoeld als een vorm van referendum, maar de adviezen van het panel worden wel degelijk meegenomen in de besluiten van B&W en de raad. De vierde peiling bestond uit vragen over politiek en bestuur in de gemeente Sittard-Geleen. Voorafgaand aan de peiling is aan 766 panelleden een e-mail gestuurd met de uitnodiging voor de vierde peiling. Aan de uitnodiging hebben 431 panelleden gehoor gegeven, de respons is daarmee 56 procent. Dat is wat lager dan de respons op de voorgaande peiling.

Veel belangstelling voor plaatselijke politiek

De gemeente Sittard-Geleen wil om te beginnen weten in welke mate de panelleden belangstelling hebben voor de politiek in de gemeente. De helft van de panelleden (50 procent) geeft aan zeer veel of veel belangstelling te hebben. Dit percentage is waarschijnlijk hoger dan onder de totale bevolking van Sittard-Geleen, omdat mag worden verondersteld dat deelnemers aan het panel een bovengemiddelde belangstelling voor de lokale politiek hebben. Figuur 1
Mate van belangstelling voor gemeentelijke politiek (in procenten, n=427).

Veel contacten met gemeentebestuur

De gemeente Sittard-Geleen wil weten of panelleden de laatste twee jaar actief hebben geprobeerd iets onder de aandacht van het gemeentebestuur te brengen. Daarbij is de gemeente benieuwd hoe panelleden dat hebben gedaan, hoe ze het resultaat beoordelen en of ze vinden dat het gemeentebestuur serieus aandacht aan hun zaak heeft geschonken. Bijna een derde van de panelleden (31 procent) heeft de afgelopen twee jaar geprobeerd iets onder de aandacht van het gemeentebestuur te brengen, wat een behoorlijk aantal is. Van deze panelleden (n=133) heeft bijna de helft (46 procent, 14 procent van het gehele panel) onder andere contact gezocht met een gemeenteambtenaar. Ook zochten betrekkelijk veel panelleden die iets onder de aandacht wilden brengen contact met een gemeenteraadslid (40 procent, 12 procent van het panel) of wethouder (37 procent, 12 procent van het panel)). Ruim een kwart van deze panelleden en dus 8 procent van het gehele panel zegt een klacht of bezwaarschrift te hebben ingediend. Bijna een derde van de panelleden die contact zochten (31 procent, 9 procent van het panel), is naar eigen zeggen tot actie overgegaan door mee te doen met een handtekeningactie (12 procent) of door mee te doen met een actie van een buurt- of wijkvereniging (19 procent).

Figuur 2
Manieren van contact met het gemeentebestuur (in procenten, n=133).

Van de panelleden die op de een of andere manier contact hebben gezocht met de gemeente beschouwt een zesde (16 procent) die actie zonder meer als succesvol, tweederde (66 procent) vindt het resultaat van hun actie niet succesvol en een zesde (17 procent) weet het nog niet. Bijna een kwart van de panelleden (24 procent) die contact hebben gezocht, vindt dat de gemeente serieus aandacht aan de zaak heeft geschonken, ruim de helft (56 procent) vindt van niet en 20 procent kan deze vraag (nog) niet beantwoorden. Als men het resultaat van de activiteit niet succesvol vindt, bijvoorbeeld omdat men niet heeft bereikt wat men wilde, zegt men eerder dat het gemeentebestuur niet serieus aandacht aan de zaak heeft besteed. Er is een duidelijke samenhang tussen het oordeel over het succes van de actie en het oordeel over de serieuze aandacht van de gemeente. In onderstaande tabel worden de varianten gepresenteerd.

Tabel 1
Mate waarin resultaat succesvol is en men serieus is behandeld (n=133). 

                    succesvol    niet         weet (nog)   
                                 succesvol    niet         
serieus aandacht    95%          2%           39%          
besteed                                                    
niet serieus        5%           77%          26%          
aandacht besteed                                           
weet niet           -            21%          35%          
Totaal              100%         100%         100%
Ten slotte wil de gemeente weten van welke officiële manieren om het gemeentebeleid te beïnvloeden men wel eens gehoord heeft. Daarbij werden de volgende beïnvloedingsmogelijkheden voorgelegd:
- Burgerinitiatief: met een burgerinitiatief kan de burger onderwerpen die de raad volgens hem niet heeft opgepakt onder bepaalde voorwaarden alsnog op de raadsagenda plaatsen. Dit stimuleert medewerking van burgers bij de beleids- en besluitvorming door de gemeenteraad.
- Spreekrecht: burgers kunnen in of voorafgaand aan raads- of commissievergaderingen spreken en zo kritiek uitoefenen op het gemeentelijk beleid of er vragen over stellen.
- Referendum: gemeenten hebben de mogelijkheid om een referendum te organiseren. Zij mogen ook aan burgers het recht geven om via handtekeningen referenda af te dwingen over willekeurig welk onderwerp. De enige beperking is dat deze referenda formeel niet bindend mogen zijn.
- Informatie-, discussie- of inspraakbijeenkomsten: deze bijeenkomsten betekenen vaak een eerste stap om te komen tot nieuwe besluiten. De informatie-, discussie en inspraakavonden zijn het meest bekend bij het panel. Vier op de vijf panelleden (80 procent) kent deze mogelijkheid. Het spreekrecht in commissies is het meest onbekend; hiervan is 37 procent van het panel op de hoogte. Eén op de tien panelleden zegt in het geheel niet op de hoogte te zijn van officiële mogelijkheden om beleids- en besluitvorming te beïnvloeden.

Figuur 3
Bekendheid met officiële manieren om gemeentelijke beleid te beïnvloeden (n=431).

Gemeenteraadsleden bekend

De gemeente Sittard-Geleen heeft 37 gemeenteraadsleden. We vroegen de panelleden hoeveel namen van raadsleden ze spontaan kunnen noemen. De bekendheid van de raadsleden is in Sittard-Geleen vrij groot. Weliswaar zegt ruim een derde (36 procent) geen enkele naam te kennen, maar ongeveer een kwart van het panel (28 procent) kan twee tot vier namen noemen en een gelijk percentage zelfs meer dan vier. De overige panelleden (8 procent) noemen één naam. Alle raadsleden worden één of meer keren genoemd. De bekendste raadsleden zijn de fractievoorzitters Meekels (GOB), Muijtjens (GroenLinks), Paes (PvdA) en Raven (SBG).

Panel over gemeenteraadsleden

Het panel kreeg door middel van stellingen de gelegenheid om aan te geven hoe het in het algemeen denkt over gemeenteraadsleden. De meeste instemming bij het panel (43 procent (zeer) mee eens) is er bij de stelling dat gemeenteraadsleden geïnteresseerd zijn in de stem en niet in de mening van de kiezer. Het panel is het vooral oneens (42 procent (zeer) oneens) met de uitspraak dat er nauwelijks verschillen tussen partijen in de gemeenteraad te zien zijn. Ook bij de twee andere stellingen is een grote groep het met de stellingen oneens. Zij vinden dat gemeenteraadsleden beter hun best kunnen doen om zich te informeren over wat er onder burgers leeft (ruim een derde (35 procent) is het oneens met de stelling. Bijna een derde (30 procent) van de panelleden is het oneens met de stelling dat gemeenteraadsleden rekening houden met de mening van mensen zoals het panellid. In de beantwoording valt op dat een groot deel van het panel neutraal over de stellingen denkt of geen mening over de stelling kan geven.

Figuur 4
Mening over uitspraken over gemeenteraadsleden (n=431).

Interesse en betrokkenheid van panel bij politiek

Het panel kon ook haar mening geven over drie stellingen die over de interesse en betrokkenheid ten aanzien van de gemeentepolitiek gaan. Het panel vindt vooral dat de onderwerpen die in de gemeenteraad aan de orde komen de burger raken. Ongeveer 40 procent is het (helemaal) eens met deze stelling. Er zijn meer panelleden die de gemeentepolitiek met grote aandacht volgen (37 procent) dan die dat niet doen (29 procent). Ook zijn er iets meer panelleden die de gemeentepolitiek belangrijker vinden dan de landelijke (40 procent om 36 procent).

Figuur 4
Mening over uitspraken over gemeentepolitiek (n=431).

Bekendheid college van B&W groot

Net als over de gemeenteraad vroegen we of het panel spontaan de namen van wethouders en de burgemeester kan noemen. Ruim een derde van het panel (38 procent) zegt geen wethouder te kunnen noemen, maar bijna de helft (45 procent) kan meer dan één wethouder noemen en ongeveer één op de zes (17 procent) kan er één noemen. Alle wethouders worden meerdere keren genoemd. Wethouder Hanssen (CDA) is het bekendst bij de panelleden. Vijf van de zes panelleden (84 procent) zeggen spontaan de naam van de burgemeester te kunnen zeggen en noemen daarbij ook zonder uitzondering burgemeester Dijkstra.

Panel denkt graag mee met gemeentebestuur

Aan het panel is een vijftal stellingen voorgelegd over het gemeentebestuur. Meer dan de helft van het panel (54 procent) is graag bereid om mee te denken met het gemeentebestuur. Iets meer dan de helft van het panel (51 procent) ziet als knelpunt dat de lokale politiek weinig oog heeft voor veel verbeterpunten in de gemeente. De panelleden vinden in belangrijke mate (39 procent) dat er voldoende mogelijkheden in Sittard-Geleen zijn om de mening aan het gemeentebestuur kenbaar te maken. Een belangrijk deel van het panel (41 procent) is het oneens met de stelling dat de beslissingen van het gemeentebestuur van weinig invloed zijn op het dagelijks leven. De meningen zijn verdeeld over de uitspraak dat het gemeentebestuur veel aandacht schenkt aan zaken die ook voor panelleden belangrijk zijn. Ongeveer een kwart van het panel is het eens (22 procent) met die uitspraak. Oneens hiermee is ook ongeveer een kwart van het panel (27 procent), terwijl 40 procent neutraal staat tegenover deze stelling. Figuur 5
Mening over uitspraken over gemeentebestuur (n=431).

College van B&W heeft het voor het zeggen

Het panel vindt in grote meerderheid dat gemeenteraad en college van B&W het voor het zeggen hebben in Sittard-Geleen. Binnen het gemeentebestuur is volgens het panel het college van B&W het machtigst (43 procent) en pas daarna de gemeenteraad (28 procent). Een kleine minderheid (2 procent) vindt dat de burgemeester het in Sittard-Geleen voor het zeggen heeft. Een minderheid van ongeveer één op de tien stelt dat de ambtenaren de dienst uit maken en ongeveer vijf procent denkt dat dit door de ondernemers gebeurt.

Figuur 6: Wie heeft het voor het zeggen in Sittard-Geleen (n=431).

Politieke voorkeur nog weinig bepaald

We vroegen het panel naar het stemgedrag. Naar eigen zeggen heeft ongeveer vier op de vijf panelleden (79 procent) in 2000 gestemd tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. De motivatie om in 2006 bij de gemeenteraadsverkiezingen te gaan stemmen is zelfs nog hoger en bedraagt 85 procent. De werkelijke opkomst in 2000 was 61 procent, wat er op wijst dat de politieke interesse en participatie onder de panelleden groter is dan onder de totale bevolking van Sittard-Geleen. Ook het stemgedrag dat de panelleden rapporteren voor 2000 is geen afspiegeling van de werkelijke verkiezingsuitslag. Met name de plaatselijke partijen hadden bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2000 een andere uitslag (werkelijk: 49 procent, volgens panel: 21 procent). Dat betekent dat wat het panel zegt te gaan stemmen in 2006 geen betrouwbare voorspelling is van de verkiezingsuitslag op 7 maart.

Figuur 7
Stemgedrag gemeenteraadsverkiezingen (nmin=342, percentages partijen exclusief weet niet).

Wat opvalt is dat meer dan helft van de panelleden (52 procent) nog niet weet wat ze zullen gaan stemmen. Wanneer gekeken wordt naar de panelleden die zeggen hun keuze al bepaald te hebben, valt ook op dat de aanhang van de landelijk grote partijen CDA, VVD en PvdA nu nog onzeker is, terwijl de vierde landelijke partij, GroenLinks, een vaste aanhang heeft. Met name het percentage panelleden dat zegt nu al te weten op het CDA te stemmen, is laag. Wanneer de voorkeuren voor de politieke partijen berekend worden zonder de panelleden mee te tellen die nog geen voorkeur zeggen te hebben, blijken de veranderingen in politieke voorkeur tussen 2000 en 2006 niet erg groot, behalve voor het CDA en GroenLinks.

Werkgelegenheid en veiligheid belangrijke campagne-thema's

Het panel kon met een rapportcijfer aangeven hoe belangrijk het een aantal thema's voor de campagne van de politieke partijen vindt. Werkgelegenheid en kleine criminaliteit vragen volgens het panel om veel aandacht, terwijl de koopzondag nauwelijks als een thema wordt gezien.

Figuur 8
Belangrijkheid onderwerpen voor campagnes politieke partijen (rapportcijfers, n=431).

Referendum voor belangrijke beslissingen

In het verlengde van de vraag over thema's die aandacht moeten krijgen is het panel ook gevraagd wat de mening is ten aanzien van uitspraken over actuele thema's. Het panel is over drie van de vier onderwerpen behoorlijk stellig. Het raadgevend referendum voor belangrijke beslissingen wordt door vier van de vijf panelleden gesteund. Een grotere investering in cameratoezicht wordt door bijna tweederde (61 procent) van het panel gesteund. Bedrijfsmatige bebouwing van Graetheide is meer omstreden. Hier zijn de tegenstanders maar iets ruimer vertegenwoordigd in het panel dan de voorstanders (42 procent om 37 procent). Wel duidelijk is de afwijzing van een inspanning van de gemeente om betaald voetbal voor Sittard-Geleen te behouden. Bijna driekwart van het panel (71 procent) is het hier niet mee eens.

Figuur 9
Oordeel over stellingen actuele politiek (n=431).

Beleidsprioriteiten

Het panel is vervolgens om een oordeel gevraagd over een aantal beleidsthema's van de gemeente. De prioriteitsvolgorde die het panel tussen deze thema's aanbrengt, sluit wat betreft het bevorderen van veiligheid op straat en het bevorderen van een goed sociaal beleid goed aan bij de rapportcijfers die gegeven zijn voor onderwerpen voor de campagnes van politieke partijen. Deze onderwerpen staan nu bovenaan, waar bij de campagnethema's kleine criminaliteit en werkgelegenheid bovenaan stonden.

Figuur 10
Eerste prioriteit voor gemeente (n=431).

Wanneer de politieke voorkeur van panelleden voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 wordt gekoppeld aan de opgegeven eerste prioriteit, blijkt dat het bevorderen van de veiligheid op straat weliswaar breed leeft, maar vooral onderschreven wordt door panelleden die opgeven (nog) niet te weten wat ze gaan stemmen of die niet willen zeggen wat ze van plan zijn te gaan stemmen. Het bevorderen van goed sociaal beleid wordt vooral als eerste prioriteit genoemd door panelleden met een voorkeur voor PvdA, GroenLinks en GOB. Het vernieuwen van de centra is vooral eerste prioriteit voor panelleden met een voorkeur voor SGB, VVD, PvdA en GroenLinks. Het stimuleren van de bedrijvigheid komt met name voor als eerste prioriteit bij panelleden met een voorkeur voor CDA en VVD.

Draagvlak plannen Markt in Sittard

Het college legt voorstellen aan de gemeenteraad voor over de herinrichting van de Markt in Sittard. De herinrichting van de Markt is een controversieel thema. Dat herinrichting nodig is, daar is iedereen het wel over eens, maar over de manier waarop lopen de meningen uiteen. De panelleden konden aan de hand van drie stellingen hun mening hierover geven. Er is een zeker draagvlak voor het omvormen van de Markt in voetgangersgebied (47 procent (helemaal) mee eens) en het behoud van de kiosk op de Markt (40 procent (helemaal) mee eens). In beide gevallen zijn de voorstanders niet sterk in de meerderheid tegenover de tegenstanders. Het duidelijkst zijn de panelleden over de nieuwe bestrating. Ruim de helft (51 procent) vindt dat er geen nieuwe bestrating moet komen.

Figuur 11
Oordeel over stellingen over Markt in Sittard (n=431).

Meer aandacht voor ouderenvoorzieningen

Het panel kon uit een negental onderwerpen kiezen aan welke vier het gemeentebestuur meer aandacht moet besteden. Voorzieningen en zorg voor ouderen komen bij meer dan de helft van de panelleden (54 procent) voor in deze de top-vier. Datzelfde geldt voor het groen in de stad en natuur en landschap aan de randen van de stad. Duidelijk het minst vaak komt een poppodium voor onder de vier prioriteiten die de panelleden konden aangeven.

Figuur 12
Gemeentebestuur moet meer aandacht besteden aan: (n=431).

Veiligheid belangrijkste beleidsterrein

In de afsluitende vraag aan het panel is gevraagd welke beleidsterreinen volgens het panel het belangrijkst zijn en welke op de tweede of derde plaats komen. Wanneer gekeken wordt naar welke beleidsterreinen de hoogste prioriteit krijgen, dan wordt veiligheid verreweg het vaakst op de eerste plaats gezet. Ongeveer een derde van het panel (34 procent) doet dit.

Figuur 13
Beleidsterrein met hoogste prioriteit (n=341).

Om ook de tweede en derde prioriteit mee te wegen, is aan de eerste, tweede en derde prioriteit een weegfactor van respectievelijk drie, twee en één meegegeven. Op die manier gewogen, verandert er aan de volgorde weinig, al worden vanzelfsprekend andere prioriteiten vaker genoemd. Een uitzondering is het beleidsterrein zorg, dat op de vijfde plaats komt wanneer uitsluitend gekeken wordt hoe vaak dit terrein op de eerste plaats wordt gezet, maar op de derde plaats als ook de tweede en derde prioriteiten worden meegewogen. Kunst en cultuur en sport en recreatie komen slechts zelden voor onder de drie belangrijkste beleidsterreinen.

Bijlage 1: Overzicht vierde peiling

Tabel 1
Overzichtstabel vierde peiling Sittard-Geleen Internetpanel. 
vierde peiling                                                 
week                        36-37                            
onderwerp                   politiek en bestuur              
aantal verstuurde e-mails   766                              
respons                     431 (56%)
Uitgave:
Gemeente Sittard-Geleen
Nummer: 2005/4

Advisering, uitvoering en redactie:
I&O Research
Marlies Bongers, Jon Severijn
Postbus 563
7500 AN Enschede
tel. (053) 4825000


---- --