D66

De begroting voor 2006 heeft het karakter van een mid-term review. De helft van deze regeerperiode ligt achter ons. Nog ruim 1,5 jaar te gaan. Er is goed nieuws, er is slecht nieuws maar er zijn bovenal ook kansen.

Eerst het goede nieuws. Er wordt meer geïnvesteerd dan ooit. Maar liefst 800 miljoen euro erbij komend jaar.

Goed nieuws is ook dat Nederland op heel wat internationale ranglijsten is gestegen van achterhoede naar middenmoot.

Ook ons onderzoek is nog steeds van hoog niveau.

En tot het goede nieuws reken ik ook de uitkomst van de CAO onderhandelingen. Een tijdlang leek het alsof er geen loonruimte was, maar 2,4% erbij, met de eindejaarsuitkering zelfs 3%, voorkomt in elk geval dat opnieuw weer grote achterstanden gaan ontstaan ten opzichte van de beloningen in de marktsector. Dat is allemaal goed nieuws. Maar dan moet niet via de achterdeur een sluipmoordenaar worden geïntroduceerd in de vorm van het schrappen van de automatische prijscompensatie van de materiële voorzieningen. Dat is geen goed nieuws.

Het goede nieuws heeft nog meer keerzijdes.

- Het grote lerarentekort waar we over een paar jaar onherroepelijk mee te maken zullen krijgen. Ik kom daar nog op terug.

- 4% van onze basisscholen is nog steeds "zeer zwak". Dat zijn 280 scholen met ongeveer 60.000 leerlingen waar de kwaliteit van het onderwijs op alle fronten tekortschiet. Vorige week liet de minister gelukkig weten met de aanpak van deze zwakke scholen in de versnelling te willen gaan en niet meer jarenlang slechte kwaliteit te gedogen. Maar ik mis nog steeds een ding: het recht van ouders om hierover geïnformeerd te worden. Niet via de omweg van de MR. Het gaat hier om een individueel recht van ouders om te weten dat hun kind op een slecht functionerende school zit, zodat de ouders die dat willen daaraan ook consequenties kunnen verbinden

- Slecht nieuws vind ik ook dat de onveiligheid op scholen nog steeds toeneemt. Twee jaar geleden is besloten 100 miljoen te investeren in extra veiligheidsmaatregelen. Afgaande op de berichten lijkt het wel of er niks gebeurd is. Is dat geld wel terechtgekomen waarvoor het bedoeld was?

- En hoe zit het met de homo-emancipatieprojecten op school?

Vorig jaar zijn er mooie projecten opgestart. Ze zijn nog steeds hard nodig. Moet ik nu begrijpen dat die dit jaar niet meer door kunnen gaan?

- Tot het slechte nieuws behoort zeker ook het schrikbarend hoge aantal leerlingen dat jaarlijks de school verlaat zonder zelfs maar een startkwalificatie. Ik kom daar met de beroepskolom op terug.

- En dan de 1,5 miljoen functioneel analfabeten. Probeert u zich voor te stellen wat dat betekent in een land voor het terugkrijgen van een paarse krokodil formulieren in drievoud moeten worden ingediend. Er ligt inmiddels een aanvalsplan. Maar daarin meldt de staatssecretaris doodleuk dat het mogelijk is dat het "aanbod zal verschralen". D66 is van mening dat de gemeentelijke "zorgtaak" voor deze vorm van educatie voor 100% moet blijven bestaan. Ik vraag daarvoor garanties.

- Tot slot het VAVO- onderwijs. Dachten we het opgelost te hebben, blijkt er met de 18 plussers en diegenen die vanuit het mbo alsnog naar het vavo willen overstappen alsnog een probleem. Stapelen wordt ontmoedigd. Maar opleidingen stapelen, foute keuzes herstellen, overstappen van de ene naar andere leerweg zijn juist de kenmerken van goed functionerend tweede kans onderwijs. Kunnen deze tweede-kansers ook in de toekomst nog op de inzet van gemeentelijke educatiemiddelen voor dit doel rekenen?

Er zijn gelukkig ook kansen die we juist nu optimaal zouden moeten benutten.

Zoals kinderopvang op school.

Maar wat ik er tot nu toe van gezien heb voldoet daar op geen enkele wijze aan.

Veel wordt afgewenteld op de schouders van de scholen.

Geen waarborgen voor kwaliteit en deskundigheid.

Geen zicht op adequate financiering en toerusting van de gebouwen.

Zo kan het niet. Ik begrijp dan ook heel goed de woede en frustratie van docenten en schoolleiders in het onderwijs. Die voelt D66 ook.

Stapsgewijs is een optie. Broddelwerk niet!

D66 daagt deze minister dan ook uit om snel met een beter uitgewerkt voorstel te komen.

De beroepskolom. Een kansrijke ontwikkeling!

Het VMBO aan de basis, het mbo centraal en het hbo aan de top.

"Een systeem van uitzonderlijke schoonheid", las ik laatst dat Stas Rutte zei. Dat gevoel deel ik. Maar wat ik niet deel is zijn uitspraak "dat we daar dus vooral niet op moeten ingrijpen." Dat is de houding van een kunstliefhebber die verrukt en vol bewondering een kunstwerk bekijkt. Ach wat is het mooi. L"art pour L'art! Het is goed zoals het is.

D66 wil Staatssecretaris Rutte een beetje opjutten om het voortouw te nemen om juist de knelpunten aan te pakken.

Dan kom ik dus toch weer bij het ijzeren gordijn dat staat tussen de Beroepsopleidende leerweg (BOL) en de Beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Vele duizenden jongeren vallen daardoor onnodig uit. Ik heb de juli brief waar de staatssecretaris vorige week naar verwees, er maar even bijgenomen. Ik kom daar niks tegen over wat D66 aan de hem heeft gevraagd. Alleen de januari datum wijzigen voor het vinden van een leerbaan lost het probleem absoluut niet op. Want al die tijd zitten deze leerlingen maar een dag in de week op school. Al die tijd krijgt de school geen adequate bekostiging om ze meer dan een dag in de week onderwijs te geven.

D66 vraagt de staatssecretaris toe te zeggen voor het komende leerjaar te regelen dat regelgeving en financiering een flexibele overstap tussen BOL en BBL gaan ondersteunen.

En wil hij dan ook voor ons nagaan wat de mogelijkheden en kosten zijn voor uitbreiding van de werking van de Wet Vermindering afdracht waarbij werkgevers voor een BBL-er 4000 euro afdrachtskorting krijgen maar voor een BOL-er niets?

Voor een goedwerkende beroepskolom is het ook nodig dat het hoger beroepsonderwijs ook echt kop en trekker van het beroepsonderwijs wil zijn. We hebben hbo nodig dat zijn plaats wil innemen bij de regionale arrangementen, wat meedoet aan de platforms, het bedrijfsleven tot volwaardige gesprekspartner maakt over de vernieuwingen in het beroepsonderwijs. En, wat het mbo aanspreekt op doorstroomkwalificaties voor het hbo. Kortom, We hebben meer eersterangs hoger beroepsonderwijs nodig en niet nieuwe tweede rangs universiteiten. Deelt de staatssecretaris deze visie en kunnen we bij de uitwerking ook echt op hem rekenen?

Kansrijk zijn ook de ontwikkelingen van de regionale platforms waar beroepsonderwijs en bedrijfsleven elkaar ontmoeten, waar fantastische projecten uit voortkomen en waar ook uitvoering wordt gegeven aan de regionale convenanten leraren. Daar zal straks ook het voortouw liggen voor de wijze waarop onze D66-motie voor het boventallig aanstellen van jonge leerkrachten wordt uitgevoerd. Als de bezuiniging die nu in de begroting staat voor het Sector Bestuur Onderwijs doorgaat, kan dat niet.

Ergens in deze begroting moet ruimte te vinden zijn om de ontwikkeling van de regionale platforms door te zetten? Zodat we straks als het tekort aan leraren zich aandient beter daarop geprepareerd zijn dan 3 jaar geleden.

Over de kansen voor leraren gesproken.

Om het lerarenberoep weer zo aantrekkelijk te maken dat talentvolle jongeren bewust kiezen voor het beroep, is het nodig om de leraar weer heer en meester van zijn eigen vak te maken. Initiator van vernieuwingen en niet slachtoffer van vernieuwingen die een ander bedenkt. De aanbodgerichte werkwijze van de grote pedagogische instituten als KPC, CPS en APS bij vernieuwingen is niet meer van deze tijd. Waarom gaan de middelen voor de denktank en innovatiefunctie niet gewoon naar de scholen en de ondersteuning van leraren die daarmee ook zelf vakvernieuwing vorm kunnen geven?

Als we academisch opgeleide leerkrachten voor het onderwijs willen behouden dan zullen er meer i.p.v. minder schaal 12 (LD) functies moeten komen. Wat kunnen we op dit punt van de minister verwachten?

Ook het Internationaal Baccalaureaat is een kans. Een kans voor het voortgezet onderwijs om onderwijs te geven wat daadwerkelijk internationaal georiënteerd is.

Er ligt nu een bal voor open doel. Er is een initiatief om in 2008 ook in Nederland een Europees United World College te vestigen. Dat is een kans voor het Nederlands onderwijs om een vernieuwing binnen te krijgen die zich internationaal bewezen heeft.

Onderwijs waarin maatschappelijk stage en internationale oriëntatie altijd een belangrijke rol hebben gespeeld.

Mijn verzoek aan de minister is om na te gaan wat het UWC voor Nederland en het Nederlandse onderwijs zou kunnen betekenen. Of en op welke wijze we deze vestiging zouden kunnen ondersteunen.

Ook de uitbreiding van de kenniswerkersregeling, motie Bakker, is een kans. Graag hoor ik van deze minister de bevestiging dat zij zich hard zal maken voor bijvoorbeeld de studenten, universitair docenten en aio's die nu nog niet onder de huidige regeling vallen?

Tot slot, een paar kleine puntjes:

De lesmethoden voor blinden en slechtzienden.

De nieuwe multimediale lesmethodes worden steeds visueler van aard. Voor blinden en slechtzienden vormen ze in toenemende mate een belemmering om gewoon aan het onderwijs en de examens mee te kunnen doen.

Ik vraag de minister daarom te laten onderzoeken hoe de nieuwe methodes en examens ook toegankelijk gemaakt kunnen worden voor blinden en slechtzienden.

Als laatste:

De Telefonische Helpdesk van het landelijk Bureau Rassendiscriminatie.

Het onderwijs dreigt zijn enige telefonische helpdesk voor integratie en discriminatie vraagstukken te verliezen. Het LBR kan deze hulplijn niet langer zelf bekostigen.

Wat kan deze minister doen om het voortbestaan van deze helpdesk te waarborgen?

5-12-2005 10:07