Beantwoording vragen over positie mensenrechtenverdedigers 'Women of Zimbabwe Arise' (WOZA)
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Binnenhof 4
Den Haag | |Directie Sub-Sahara Afrika
Afdeling Zuidelijk Afrika
Bezuidenhoutseweg 67
Postbus 20061
2500 EB Den Haag | |
|Datum |5 december 2005 |Behand|mr. A.R. Nuiten | | | |eld | | |Kenmer|DAF- 1179/05 |Telefo|+31 (0) 70 348 50 16 | |k | |on | | |Blad |1/1 |Fax |+31 (0) 70 348 6607 | |Bijlag|1 |floor.nuiten@minbuza.nl | |e(n) | | | |Betref|Beantwoording vragen van de leden | | |t |Tjon-A-Ten en Koenders over de | | | |positie van mensenrechtenverdedigers| | | |van de Zimbabwaanse | | | |mensenrechtenorganisatie 'Women of | | | |Zimbabwe Arise' (WOZA) | |Graag bieden wij u hierbij de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door de leden Tjon-A-Ten en Koenders over de positie van mensenrechtenverdedigers van de Zimbabwaanse mensenrechtenorganisatie 'Women of Zimbabwe Arise' (WOZA). Deze vragen werden ingezonden op 16 november 2005 met kenmerk 2050603190.
De Minister De Minister
van Buitenlandse Zaken, voor Ontwikkelingssamenwerking,
Dr. B.R. Bot A.M.A. van Ardenne-van der Hoeven
Antwoorden van de heer Bot, minister van Buitenlandse Zaken, en mevrouw Van Ardenne-van der Hoeven, minister voor Ontwikkelingssamenwerking, op vragen van de leden Tjon-A-Ten en Koenders (beiden PvdA) over de positie van mensenrechtenverdedigers van de Zimbabwaanse mensenrechtenorganisatie 'Women of Zimbabwe Arise' (WOZA).
Vraag 1
Bent u bekend met de situatie waarin de leden van de Zimbabwaanse mensenrechtenorganisatie 'Women of Zimbabwe Arise' (WOZA), die in oktober jl. op uitnodiging van Amnesty International een bezoek brachten aan Nederland en andere Europese landen, zich bevinden? 1)
Antwoord
Ja.
Vraag 2
Welke stappen heeft de Nederlandse regering genomen ten behoeve van de bescherming van de leden van de organisatie WOZA? Op welke wijze levert de Nederlandse regering een bijdrage aan de veiligheid van deze mensenrechtenverdedigers bij demonstraties van WOZA?
Antwoord
Op 3 oktober brachten de voorzitter van WOZA, mevrouw Jenny Williams en twee leden, mevrouw Muhdonga en Siphiwe, een bezoek aan het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zij werden ontvangen door de mensenrechtenambassadeur en medewerkers van de directie Mensenrechten, Goed Bestuur en Vredesopbouw (DMV) en de directie Sub-Sahara Afrika (DAF). Tijdens deze bijeenkomst hebben zij uitgebreid de situatie waarin zij zich bevinden toegelicht. De Nederlandse regering houdt via de Nederlandse ambassade in Harare nauw contact met leden van WOZA. Demonstraties, arrestaties en/ of rechtszaken worden door de ambassade gemonitord. Dit draagt in Zimbabwe bij aan de veiligheid van mensenrechtenverdedigers, zowel in het algemeen als die van WOZA in het bijzonder. De voorzitter van WOZA, mevrouw Jenny Williams, heeft laten weten dat zij dit contact met de Nederlandse ambassade op prijs stelt.
Vraag 3
In hoeverre geeft u speciale aandacht aan de positie van mensenrechtenverdedigers in Zimbabwe, onder wie ook journalisten en advocaten? Kunt u aangeven op welke wijze u de EU-richtlijnen inzake mensenrechtenverdedigers evenals het Handboek inzake implementatie van deze richtlijnen - waartoe het initiatief tijdens het Nederlands EU-voorzitterschap is genomen - hierbij toepast? Bent u bereid de tekst van dit Handboek openbaar te maken, zodat onder meer lokale mensenrechtenorganisaties hiervan kennis kunnen nemen?
Antwoord
Contact met mensenrechtenverdedigers vormt een belangrijk onderdeel van de activiteiten van de Nederlandse ambassade in Harare. Zichtbaar contact draagt in de Zimbabwaanse situatie bij aan de veiligheid van mensenrechtenverdedigers en wordt door betrokken personen op prijs gesteld. Daarnaast vindt in Nederland regelmatig overleg plaats over de positie van mensenrechtenorganisaties met (leden van) de overkoepelende NGO Zimbabwe Watch. In overeenstemming met de EU-richtlijnen inzake mensenrechtenverdedigers spreekt Nederland in contacten met de Zimbabwaanse autoriteiten regelmatig haar zorg uit over de positie van mensenrechtenverdedigers (inclusief journalisten en advocaten). Nederland steunt onder andere de 'Public Interest Litigation Fund' van de Zimbabwe Lawyers for Human Rights (ZLHR). Uit dit fonds worden bijvoorbeeld advocaten betaald om mensenrechtenverdedigers juridische bijstand te verlenen. Zo hebben advocaten van ZLHR onder andere ook WOZA-leden in hun processen bijgestaan. Daarnaast verstrekt ZLHR, met steun van Nederland, training aan mensenrechtenverdedigers. Het is niet de bedoeling de tekst van het Handboek inzake implementatie van de EU-richtlijnen ten aanzien van mensenrechtenverdedigers openbaar te maken. Het Handboek bevat een aantal vertrouwelijke suggesties, die aan effectiviteit zullen inboeten als die in de openbaarheid zouden worden gebracht.
Vraag 4
Bent u bekend met de in augustus 2005 aangenomen wijziging van de Zimbabwaanse Grondwet, die onder meer wetgeving mogelijk maakt die het toestaat om paspoorten in te nemen van personen die zich in het buitenland ongunstig over Zimbabwe uitlaten? Bent u bekend met uitlatingen van de minister van Justitie, Chinimasa, waarin dergelijke wetgeving lijkt te worden aangekondigd? 2) Heeft de Nederlandse regering stappen ondernomen om de Zimbabwaanse autoriteiten te overtuigen van dergelijke wetgeving af te zien in het licht van de belangrijke functie die Zimbabwaanse mensenrechtenverdedigers vervullen?
Antwoord
Ja.
Onderdeel van deze Grondwetswijziging is de uitbreiding van de gronden waarop de Zimbabwaanse overheid de bewegingsvrijheid kan beperken. Beperking van de bewegingsvrijheid is mogelijk "in the national interest" en "in the public interest or the economic interests of the State". Bij overleg van onze ambassade met Zimbabwaanse autoriteiten wordt niet geschuwd om onze zorgen uit te spreken over de mogelijke gevolgen van de Grondwetswijziging.
Vraag 5
Welke stappen heeft de Nederlandse regering in bilateraal en multilateraal verband genomen, naast het uitbreiden van de EU-visarestricties, naar aanleiding van de massale gedwongen verdrijving van personen in Zimbabwe tijdens een operatie genaamd 'Murambatsvina', die op 25 mei jl. begon, waardoor nu meer dan 700.000 mensen geen huisvesting hebben en niet in hun levensonderhoud kunnen voorzien? In hoeverre dringt de Nederlandse regering aan op de implementatie van de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport van de speciale gezant van de VN, Tibaijuka, over de gedwongen verdrijving en vernietiging van huizen?
Antwoord
Nederland heeft in juli 2005 de aanvaarding van EU-Raadsconclusies ondersteund, waarin deze operaties scherp zijn veroordeeld. Daarnaast heeft Nederland een bijdrage gegeven van E 500.000 en heeft daar bovenop E 1 mln. gereserveerd voor de International Organisation for Migration (IOM) ter leniging van de noden van de slachtoffers van deze operaties. Voorts heeft Nederland in de zomer van 2005 E 1,6 mln. aan EURONAID verstrekt voor noodvoedselhulp aan schoolkinderen. Op 4 november 2005 heeft de EU een verklaring afgegeven, waarin de Zimbabwaanse autoriteiten worden opgeroepen humanitaire hulp van de VN en internationale gemeenschap aan de slachtoffers van de operaties toe te staan en alle aanbevelingen van de speciale VN-gezant op te volgen. Een groot aantal bilaterale donoren in Zimbabwe, waaronder Nederland, heeft lokaal ook een dergelijke verklaring afgegeven.
Vraag 6
Welke stappen heeft de Nederlandse regering genomen c.q. zal zij nemen om de Zimbabwaanse autoriteiten te bewegen nationale wetgeving die in strijd is met internationale mensenrechtennormen te amenderen of in te trekken? 3)
Antwoord
Nederland heeft in februari 2005 de verlenging van de EU-sancties ondersteund. Met deze verlenging wordt nogmaals het signaal gegeven aan de Zimbabwaanse autoriteiten dat er geen begin kan zijn van normalisatie van de betrekkingen tussen Zimbabwe en de EU, zolang niet wordt voldaan aan de voorwaarden op het gebied van mensenrechten, vrijheid van meningsuiting en goed bestuur. In gesprekken met de Zimbabwaanse autoriteiten, maar ook de omliggende landen en met de Southern African Development Community (SADC), vormt de zorgelijke mensenrechtentoestand steeds onderwerp van gesprek. De EU heeft in oktober 2005, met steun van Nederland, besloten dat het huidige EU-beleid zal worden gehandhaafd. Van versoepeling van het huidige EU beleid kan volgens Nederland op dit moment geen sprake zijn.
Vraag 7
Op welke wijze oefent de Nederlandse regering druk uit op de (leden van de) Afrikaanse Unie (AU) en de Southern African Development Community (SADC), nu deze zich hullen in stilzwijgen ten aanzien van de mensenrechtencrisis in Zimbabwe? Hoe wordt in bilateraal en multilateraal verband bevorderd dat de aanbevelingen uit het rapport van de 'fact finding mission' die de Afrikaanse Mensenrechtencommissie in 2002 overhandigde aan Zimbabwe, volledig worden geïmplementeerd?
Antwoord
De crisis in Zimbabwe is steeds vast onderwerp van gesprek bij alle besprekingen die Nederland voert met SADC (lidstaten) en belangrijke spelers in de AU. Daarbij wordt aangesloten bij Afrikaanse initiatieven ten aanzien van Zimbabwe, waaronder het genoemde rapport. Tijdens de EU-SADC Joint Steering Committee op 20 juni 2005 heeft de EU SADC aangesproken op mensenrechtenschendingen in Zimbabwe naar aanleiding van de genoemde operaties. Zimbabwe vormde tevens een belangrijk onderwerp van gesprek bij het bezoek van de minister van Buitenlandse Zaken aan Zuid-Afrika in oktober 2005. De AU heeft overigens op 29 juni 2005 naar aanleiding van de genoemde operaties een speciaal gezant afgevaardigd om veldonderzoek te doen in Zimbabwe. De Zimbabwaanse autoriteiten hebben echter dit veldonderzoek niet laten doorgaan.
1) Tussen februari 2003 en maart 2005 zijn honderden leden van WOZA gearresteerd en/of gedetineerd na vreedzaam te hebben gedemonstreerd. Naar verluidt zijn enkele vrouwen mishandeld tijdens ondervraging door een overheidsfunctionaris. Verschillende vrouwen raakten ernstig gewond, maar geen van hen kreeg medische zorg tijdens hun detentie.
2) Interview met 'Voice of America' op 15 september 2005.
3) In het bijzonder betreft het de 'Public Order and Security Act', de 'Access to Information and Protection of Privacy Act', de 'Private Voluntary Organisations Act', de 'Regional Town and Country Planning Act', de 'Housing Standards Control Act' en de 'Urban Council's Act'.
---- --