Universiteit van Tilburg

Zwangerschapsmisselijkheid mogelijk voorbode van depressie

Promotie verloskundige Hennie Wijnen

Verloskundigen zouden meer oog moeten hebben voor angsten en depressies van zwangere vrouwen, en niet alleen moeten letten op medische en verloskundige factoren. Dat betoogt Hennie Wijnen in haar proefschrift, waarop ze 6 december promoveert. Verloskundigen moeten vooral alert zijn op ochtendmisselijkheid. Vaak wordt verondersteld dat dit 'erbij hoort', maar in feite geven de vrouwen daarmee een psychisch signaal af: ze lopen een hoog risico op depressieve en angststoornissen tijdens de zwangerschap, wat kan leiden tot postnatale depressies.

Sinds eind jaren tachtig worden grote groepen vrouwen uit de Kempen tijdens hun zwangerschap en na de bevalling onderzocht. Daarbij is gekeken of er relaties zijn tussen depressies, schildklierfuncties, problemen bij de bevalling en ontwikkeling van kinderen. Het promotieonderzoek van verloskundige Hennie Wijnen is een vervolg op deze 'Kempen-studies'. Zij onderzocht duizend vrouwen tijdens hun zwangerschap en kraambed; hun kinderen worden de komende tien jaar in de gaten gehouden. Meer concreet keek Wijnen naar het welbevinden van de moeder (tijdens de zwangerschap en het kraambed), het functioneren van de schildklier en de ontwikkeling van het kind. Niet alleen biologische maar ook psychologische factoren bepalen het welbevinden van de zwangere vrouw, constateert Wijnen.
Die conclusie is van groot belang voor de zogenoemde risicoselectie. Verloskundige zorg voor zwangere vrouwen met een laag risico wordt in Nederland hoofdzakelijk verricht door eerstelijns verloskundigen. Zij maken bovendien een selectie van vrouwen die in de eerstelijns zorg kunnen blijven en eventueel thuis kunnen bevallen, en vrouwen die moeten worden doorverwezen naar de tweedelijns zorg. Voor deze selectie worden doorgaans alleen medische en verloskundige criteria gebruikt, zoals hoge bloeddruk, (laag) gewicht van de ongeborene en zwangerschapsdiabetes. Wijnen pleit ervoor om bij de risicoselectie ook psychologische factoren te betrekken.
Zo blijkt uit haar onderzoek dat de ernst van misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap voornamelijk afhangt van psychologische factoren. Ernstige symptomen kunnen een teken zijn van psychopathologie, wat op zijn beurt de kans op angst en depressie verhoogt. Deze laatste twee zijn niet alleen een risico voor verloskundige, foetale en neonatale complicaties, maar ook voor een verstoorde ontwikkeling van het kind.
Daarom is het van belang vrouwen op te sporen met hoge intensiteit van symptomen van misselijkheid en braken. Hoewel dit 'normaal' wordt geacht, kan het toch duiden op psychoneuroticisme. Ook dienen vrouwen met grote angsten, vooral in laatste drie maanden van zwangerschap te worden opgespoord, evenals vrouwen met ernstige depressieve symptomen tijdens diverse momenten in de zwangerschap. Depressie en angst kunnen volgens Wijnen chronische aandoeningen worden en hoe eerder deze vrouwen met een hoog risico zijn opgespoord, des te eerder kan worden begonnen met de behandeling. Het opsporen kan eenvoudig geschieden aan de hand van vragenlijsten.

Hennie Wijnen (1950, Horst-Melderslo) haalde in 1972 het diploma Verpleegkundige A. Drie jaar later studeerde ze aan de Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen af als verloskundige. Ook studeerde ze enkele jaren filosofie (Rijksuniversiteit Groningen). Sinds 1982 werkt Wijnen als eerstelijns verloskundige in Veldhoven. Zij is vanaf 1988 betrokken geweest bij de Kempenstudies. De resultaten van deze studies zijn door Wijnen op een aantal internationale congressen gepresenteerd, zoals in Cambridge, Basel, Oslo en Iowa.

Noot voor de pers
Hennie Wijnen promoveert dinsdag 6 december 2005 om 14.15 uur in de aula van de Universiteit van Tilburg (Warandelaan 2, Tilburg) op het proefschrift The Kempen study: aspects of maternal well-being and obstetrical outcome in relation to gestational thyroid function (ISBN 90 7272 585 9). Promotoren zijn prof.dr. V.J.M. Pop en prof.dr. G.G.M. Essed.
Journalisten kunnen een exemplaar van het proefschrift opvragen bij de afdeling Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel: 013 466 2000, e-mail: persberichtuvt@uvt.nl. Hennie Wijnen is bereikbaar op 06 4663 8576; e-mail: hwijnen@iae.nl.
Persberichten van de UvT staan ook op internet: www.uvt.nl/persberichten/. Informatie over deskundigen van de UvT zie: www.uvt.nl/webwijs/.