Llink
Guerra sucia
05 december 2005
Met nog een kleine twee weken te gaan voor de verkiezingen in Bolivia,
worden de verkiezingscampagnes gemener. Er wordt in de media gesmeten
met valse beschuldigingen met als enige doel de ander te
diskwalificeren. In de volksmond wordt dit de guerra sucia (vuile
oorlog) genoemd.
Guerra sucia Enkele voorbeelden. De rechtse partij Podemos van
presidentskandidaat Jorge Tuto Quiroga toont in een televisiespot dat
de persoon in de tv-spot van de socialistische beweging MAS van
presidentskandidaat Evo Morales niet de persoon is die hij zegt te
zijn, namelijk een hardwerkende handelaar met weinig perspectief door
het huidige economische beleid. Mentira (leugen) komt groot in beeld,
want dit is niemand minder dan een medewerker op het secretariaat van
de MAS-burelen, laat het spotje van Podemos zien.
Op dit moment is de MNR, de partij van de in 2003 verjaagde president
Goni Lozada, het meest op oorlogspad. Zij richten de pijlen met name
op de MAS en UN (Unidad Nacional, de middenpartij van
presidentskandidaat Samuel Doria Medina).
In zes verschillende spotjes wordt de spot gedreven met de twee
presidentskandidaten. Bijvoorbeeld dat de aardappels voor de frietjes
van Burger King in Bolivia, een van de bedrijven van Medina, niet uit
Bolivia komen. In een ander spotje zegt een Aymara-vrouw dat haar man
haar jarenlang heeft verwaarloosd. Evo is hetzelfde als mijn man. Ook
hij verwaarsloost zijn gezin. Als hij zich niet verantwoordelijk voelt
voor zijn eigen familie, hoe dan wel voor ons allemaal?, zegt de
vrouw.
De aantijgingen gaan gepaard met een tegenreactie, en zo wordt het
spel steeds schimmiger. De Corte Nacional Electoral, verantwoordelijk
voor de verkiezingen, heeft het er maar druk mee. Elke dag bijna komt
er wel een klacht binnen. Wie denkt dat dat altijd al zo is geweest,
zit ernaast.
Dit is een nieuw fenomeen in Bolivia. Nooit eerder stelden de
politieke partijen zich zo tenopzichte van elkaar op. Het resultaat
van de steeds heftigere polarisatie in de Boliviaanse politiek waaraan
het land langzaam ten onder dreigt te gaan. Politiek analist Jimena
Costa legt het als volgt uit. De kandidaten verlagen zichzelf tot deze
strategie omdat ze simpelweg niet de capaciteit hebben hegemonie op te
bouwen. Daarnaast hebben ze weinig vertrouwen in hun eigen politieke
programma om daarmee kiezers aan zich te binden.
Dit is een gevaarlijk krachtenspel, zegt Marcelo Varnoux, voorzitter
van de Asociacion Boliviana de Ciencia Politica (vereniging voor de
politieke wetenschap in Bolivia). Het land bevindt zich in de grootste
institutionele crisis sinds het begin van de democratie in 1982. Nu
elke partij zich vijandig opstelt en de politiek polariseert, omdat
geen een van de partijen een duidelijk meerderheid zal halen bij de
verkiezingen, kan het land onregeerbaar worden en de roep om
autoritaire krachten groeien.
Geen enkele partij wil weten van een bundeling van krachten. Podemos
en MAS sluiten elkaar uit, al was het alleen al omdat beide programmas
op alle punten precies het tegenovergestelde zeggen. De MNR zou best
met MAS samen verder willen, heeft de vice-presidentskandidaat
Guillermo Bedregal in een tv-debat gezegd, maar Evo Morales heeft
meerdere malen gezegd dat hij nooit met een partij zal regeren die
bloed aan de vingers heeft, wijzend op de bloedige oktobermaand in
2003 waarbij zeker 60 personen om het leven kwamen toen het leger het
vuur opende op demonstranten tijdens de regeringsperiode van
MNR-president Goni.
Er is nog iets wat het moelijk maakt na de verkiezingen tot een
stabiele regering te komen. Evo Morales wint hoogstwaarschijnlijk de
presidentsverkiezingen met rond 33 procent van de stemmen. Maar voor
de afgevaardigden in het parlement geldt een andere verdeelsleutel die
regionaal is bepaald.
Alles wijst erop dat de MAS in drie departementen wint en in de andere
zes waarschijnlijk Podemos. Hierdoor zit de politiek in een spagaat.
Dit betekent namelijk dat Morales president zou worden met een
minderheid in het parlement. De MAS heeft in verschillende
bewoordingen al gezegd dat ze in zon geval het land platleggen met
blokkades als het parlement de president tegenwerkt.
Op dit moment neemt de druk op MAS toe om de stem van het volk te
respecteren. Er is gelukkig nog een mogelijkheid. Alles hangt dan af
hoe groot de macht van UN in het parlement wordt. Deze partij nestelt
zich in het politieke centrum, een slimme zet. Ook doen zij veel
minder mee in het polariserende spel en pakken ze heel slim de MAS
niet zo hard aan als de andere partijen doen. Een samenwerking tussen
MAS en UN lijkt een van de weinige mogelijkheden om Bolivia regeerbaar
te maken vanaf volgend jaar Of zoals Raul Loayza Montoya, algemeen
secretaris van UN, het diplomatiek zegt: We houden alle opties open.
We wachten eerst de verkiezingsuitslag af. Maar een ding is wel
duidelijk: de onderhandelingen na 18 december zullen erg moeizaam
verlopen. Het verleden waarin er makkelijk akkoorden werden gesmeed
tussen de verschillende partijen, ligt ver achter ons.
Overig nieuws
Boliviaanse polemiek - 01/12/05
Evert-Jan Quak
Evert-jan Quak (31) studeerde Internationale Economie en Economische
Geografie en schrijft als freelance journalist voor diverse media over
politiek, economie en internationale samenwerking. Vanuit Bolivia
schrijft hij de komende weken over de verkiezingen die op 18 december
plaatsvinden. Het Latijns-Amerikaanse land kent hij goed, omdat hij er
in 1999 woonde en sindsdien vele malen terugkeerde.