Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA s' GRAVENHAGE Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
Ons kenmerk AM/ESM/05/82844
Onderwerp EQUAL resultaten eerste tranche Datum 6 december 2005
Met deze brief informeer ik u op hoofdlijnen over de resultaten van de eerste tranche van het
communautair initiatief EQUAL van de Europese Unie. Tevens bied ik u de vijf
eindrapportages aan van de Nationaal Thematische Netwerken EQUAL. In de eindrapportages
staan de lessen en leerervaringen beschreven, die uit de EQUAL-projecten getrokken kunnen
worden.
Inleiding
95 projecten zijn in 2002 van start gegaan in de eerste tranche van EQUAL, een communautair
initiatief van de Europese Unie dat is gericht op het creëren van gelijke kansen en het
bestrijden van discriminatie op de arbeidsmarkt. In de eerste tranche is ruim 100 miljoen
beschikbaar gesteld voor het financieren van vernieuwende projecten op het gebied van de vier
pijlers van de Europese werkgelegenheidsstrategie: Inzetbaarheid, ondernemerschap,
aanpassingsvermogen, gelijke kansen voor vrouwen en mannen en op het aanvullende thema
Asielzoekers. De projecten uit de eerste tranche zijn per 15 mei 2005 afgerond.
Het doel van het EQUAL-programma is lessen te trekken uit de innovatieve
arbeidsmarktprojecten en te streven naar verankering van de good practices in het reguliere
beleid. De good practices kunnen op deze manier op grotere schaal worden toegepast. Dit is de
mainstreamdoelstelling van het EQUAL-programma.
Om de mainstreaming van de resultaten van de projecten op nationaal niveau te bevorderen,
zijn in 2003 vijf Nationale Thematische Netwerken (NTN's) opgezet. Voor elke pijler één,
plus een NTN voor het thema Asielzoekers. In deze netwerken, die geleid worden door een
onafhankelijke voorzitter, participeren het ministerie van SZW, andere betrokken ministeries
en externe deskundigen. De leden van de NTN's kunnen binnen hun eigen netwerk de
mainstreaming van resultaten uit de projecten stimuleren en een rol spelen bij het oplossen van
knelpunten. De NTN's discussiëren over de vraag welke lessen (good practices, maar ook
leerervaringen) kunnen worden getrokken uit de EQUAL-projecten. De NTN's hebben in de
eindrapporten de aanbevelingen uit de projecten onverkort opgenomen, zodat daarvan ook
buiten de NTN's kennis van genomen kan worden. Hieruit volgt niet persé dat alle
aanbevelingen door de (of alle) leden van de NTN's worden gedragen.
In deze brief informeer ik u op hoofdlijnen over de aanbevelingen van de NTN's.
Conclusies en aanbevelingen van de NTN's
Ons kenmerk AM/ESM/05/82844
Datum 6 december 2005
Het EQUAL-programma heeft een groot aantal projecten ondersteund die methodieken
ontwikkelen voor een sucesvollere de reïntegratie van diverse specifieke groepen. Vastgesteld
is dat het investeren in de empowerment of de zelfredzaamheid van specifieke doelgroepen
een meerwaarde oplevert voor de uitvoeringsinstellingen en de betrokkene zelf.
· Voor het in kaart brengen van de competenties hebben veel projecten succesvol gewerkt
met de systematiek van Erkenning van elders Verworven Competenties (EVC). Dit
instrument kan competenties (kennis, vaardigheden en houding) zichtbaar maken, die
mensen zich op enigerlei wijze hebben eigen gemaakt. Deze kunnen worden vergeleken
met de kwalificatievereisten, en vervolgens worden erkend in (deel)certificaten of zelfs een
diploma. Bovendien is de waardering van de aanwezige competenties (in plaats van de
focus op ontbrekende capaciteiten) een stimulans om te gaan leren, en aldus beter toegerust
te worden voor de arbeidsmarkt. Uit de projecten blijkt dat het instrument EVC ook van
doorslaggevende betekenis kan zijn voor moeilijk te reïntegreren doelgroepen zoals
herintreders, vluchtelingen, werkzoekenden, migranten, arbeidsgehandicapten en
gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Het reeds bestaande kenniscentrum EVC kan deze
expertise niet bieden omdat deze zich richt op werkenden. Het NTN Aanpassingsvermogen
vindt het van belang dat er ook ingezet wordt op de ontwikkeling van EVC voor niet-
traditionele wervingsgroepen. Voorts bevelen al de NTN`s aan om de competentie gerichte
benadering in te bedden in een combinatie van werken en leren (duale trajecten). Duale
trajecten in combinatie met EVC vereisen flexibiliteit en maatwerk in het onderwijs. De
door de Ministeries van SZW en OC&W opgerichte projectdirectie Leren en Werken zal
de door EQUAL ontwikkelde methodieken meenemen in haar werkprogramma.
· Uit de EQUAL-projecten blijkt dat reïntegratie het meest succesvol is als er een
geïntegreerde aanpak wordt gevolgd. Een geïntegreerde aanpak houdt rekening met de
sociale context van de doelgroep en verbindt verschillende deelgebieden zoals scholing,
maatschappelijke integratie en arbeidsmarkttoeleiding met elkaar tot een aaneensluitend
geheel. Het EQUAL-project "Scholing zonder drempels" dat met gedetineerden werkte
boekte goede arbeidsmarktresultaten met een geïntegreerde aanpak. Deze specifieke
aanpak heeft inmiddels in Rotterdam geleid tot een structureel opleidingsprogramma voor
(ex-)gedetineerden op het Albedacollege. Een vroege start van het reïntegratietraject in de
gevangenis wordt soms belemmerd doordat de gemeente van detentie vaak niet gelijk is
aan de nieuwe woonplaats van de (ex-)gedetineerde. De NTN's menen dat hierover nadere
afstemming zou moeten plaatsvinden tussen de betrokken gemeenten. Het ministerie van
Justitie heeft het voornemen om als onderdeel van de geïntegreerde aanpak in haar beleid
o.a. op te nemen dat lopende (scholings) processen niet onnodig stopgezet worden als de
betrokkene in detentie zit. Justitie bevordert de overdracht van alle ex-gedetineerden vanuit
detentie aan gemeenten o.a. door het projectbureau Nazorg. Doel van dat bureau is om de
aansluiting tussen Justitiële instellingen en gemeentelijke organisaties in de G30 steden op
elkaar aan te laten sluiten.
---
Ons kenmerk AM/ESM/05/82844
Datum 6 december 2005
· De EQUAL-projecten van het NTN asielzoekers hebben aangetoond dat kortdurende,
flexibele leerwerktrajecten de zelfredzaamheid van asielzoekers vergroten waardoor zij
betere mogelijkheden krijgen om een zelfstandig bestaan op te bouwen, hetzij in
Nederland, hetzij elders in de wereld. De combinatie van werken en leren geeft hen
mogelijkheden om in de praktijkomgeving ook de taal en de theorie te leren. Deze duale
trajecten blijken goed inzetbaar voor een bredere doelgroep, denk hierbij aan voortijdig
schoolverlaters alsmede oud- en nieuwkomers. Het Centraal Orgaan opvang
Asielzoekers (COA) gebruikt de door EQUAL ontwikkelde instrumenten zoals Persoonlijk
OpleidingsPlan (POP), digitaal portfolio en korte flexibele leer-werktrajecten in de
inburgeringfase. Deze instrumenten worden tevens ingezet in de terugkeerfase indien dit
past in het terugkeerplan van de asielzoeker die vrijwillig terugkeert.
· De projecten bevestigen opnieuw dat voor een geïntegreerde aanpak de samenwerking van
de keten voor Werk en Inkomen met andere organisaties essentieel is. De NTN's pleiten
voor deze brede samenwerking, waarbij het mogelijk gemaakt wordt dat de trajecten direct
op elkaar aansluiten in tijd, of dat het traject rekening houdt met de beschikbaarheid van
mensen met zorgtaken. Hoe gerichter de aanpak hoe hoger het rendement van het
reïntegratietraject kan zijn. Een goed voorbeeld van een geïntegreerde aanpak is het project
"Ruman Grandi", dat Antilliaanse jongeren met een meervoudige problematiek via het
RIAGG aanwerft. De jongeren worden door mentoren uit hun "peergroup" naar een
zelfstandige positie in de samenleving begeleid op het gebied van onderwijs, werk en
huisvesting. Het project is inmiddels overgenomen door het RIAGG.
· Uit de projecten van het NTN Ondernemerschap is gebleken dat er naast professionele
kennis bij de uitvoeringsinstellingen voor het herkennen van ondernemerschap ook een
cultuuromslag noodzakelijk is binnen de uitvoeringsorganisaties. Uit de projecten is
gebleken dat ondernemerschap voor bepaalde groepen, zoals ouderen, allochtonen en
vrouwen een reële reïntegratiemogelijkheid is. Zo zijn er methodieken ontwikkeld om het
starten vanuit een uitkering te bevorderen. De knelpunten bij het starten van een
onderneming vanuit een uitkering zijn inmiddels door mijn ministerie opgepakt en worden
uitgewerkt in een wetsvoorstel in de WW. Dit en andere aandachtspunten lopen mee in het
project Stimulering ondernemerschap. Verder zijn er vormen van ondernemerschap in
`nieuwe sectoren' ontwikkeld, zoals hulp- en adviesdiensten op ICT gebied en
administratieve dienstverlening voor ouderen, wonen, zorg en welzijn. Ook projecten
gericht op zelfstandig ondernemerschap van andere groepen zoals kunstenaars en
gastouders zijn succesvol gebleken. Stimuleren van kleinschalig ondernemerschap op het
platteland levert gelijktijdig werkgelegenheid en behoud van voorzieningen op. Dit komt
de leefbaarheid in kleine kernen ten goede. Voorbeelden van projecten op dit terrein zijn
interessant voor navolging in andere regio's.
· Het bestrijden van discriminatie en het bevorderen van gelijke kansen is de rode draad
binnen EQUAL. In het algemeen ervaren de projecten dat het veranderen van de cultuur in
organisaties pas duurzaam plaatsvindt als er draagvlak bestaat bij het management. Het
---
Ons kenmerk AM/ESM/05/82844
Datum 6 december 2005
NTN Gelijke kansen beveelt daarom de invoering en naleving van genderprotocollen aan
in het personeelsbeleid van organisaties. Voor de reïntegratie van vrouwen in "mannen-
beroepen" kan een netwerk van regionale ambassadeurs ingesteld worden dat het opstellen
van genderprotocollen en instrumenten stimuleert bij technische opleidingen, ROC's,
regionale brancheorganisaties en bedrijven. Ten slotte heeft het NTN Gelijke Kansen
specifiek aandacht gevraagd voor de integratie van genderaspecten in de EQUAL-pijlers.
Binnen de andere NTN's bleek behoefte aan extra kennis op het gebied van
gendermainstreaming. De projectaanvragers tweede tranche, de NTN-leden en de
consultants van het AG zullen getraind worden in methoden voor het effectueren van
gendermainstreaming.
Slotconclusies
In de eerste tranche is gebleken dat de beste resultaten worden gehaald worden als al in een
vroeg stadium begonnen wordt met het zoeken naar mogelijkheden om de innovaties te
mainstreamen. Op basis van deze ervaringen hebben de NTN's een rol gekregen in de
beoordeling van de ingediende projecten voor de tweede tranche van EQUAL. De NTN's
hebben geoordeeld over de innovativiteit van de projecten en de potentiële mogelijkheden om
de resultaten te zijner tijd te kunnen mainstreamen. Het NTN Inzetbaarheid heeft hiervoor een
analysekader ontwikkeld voor het selecteren van good practices. Deze ervaringen zijn door
SZW ook gebruikt bij de beoordeling van vernieuwende projecten in het kader van
Innovatieprogramma Werk en Bijstand.
De inzet van de Nationaal Thematische Netwerken is in de eerste tranche en bij de aanvang
van de tweede tranche succesvol gebleken. Ik zal de werkzaamheden van de NTN's in de
tweede tranche daarom ook continueren en de NTN's laten ondersteunen bij hun
werkzaamheden.
Bij de start voor de tweede tranche EQUAL zal het accent vanaf het begin worden gelegd op
het mainstreamen van de resultaten. Gedurende de looptijd van de tweede tranche laat ik een
onderzoek verrichten naar de best werkende mainstreamingsinstrumenten. Doel is om vanuit
de ervaringen in EQUAL vast te stellen hoe innovatieve projecten en ook pilots op andere
beleidsterreinen het beste kunnen worden gemainstreamd. De tussenrapportages van dit
onderzoek kunnen de NTN's helpen om hun eigen mainstreamactiviteiten verder aan te
scherpen.
---
Ons kenmerk AM/ESM/05/82844
Datum 6 december 2005
Ten slotte heb ik de EQUAL-projecten een instrument aangereikt waarmee zij in kaart kunnen
brengen wat de opbrengsten en beleidseffecten zijn van hun methodiek voor andere
organisaties, zoals CWI, UWV, gemeenten, bedrijven en onderwijsinstellingen. Met dit
instrument kunnen andere organisaties gemakkelijker overtuigd worden van het voordeel van
de methodieken voor de eigen organisatie.
Ik zie de opbrengsten uit de tweede tranche dan ook met vertrouwen tegemoet.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(H.A.L. van Hoof)
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid