Prins Claus Prijs 2005 voor Zapiro, cartoonist uit Zuid-Afrika
Prins claus fonds
http://www.princeclausfund.nl
Persbericht
Den Haag, 5 oktober 2005
Prins Claus Prijs 2005 voor Zuid-Afrikaanse cartoonist Zapiro, alias Jonathan Shapiro.
Op woensdag 7 december a.s. ontvangt de Zuid-Afrikaanse cartoonist Zapiro, alias Jonathan
Shapiro (1958, Zuid-Afrika) in het Muziekgebouw aan 't IJ in Amsterdam de Prins Claus
Prijs van EURO 100.000 De prijs aan Zapiro vormt een erkenning voor zijn rol in sociale
en culturele ontwikkeling. Met zijn satirische prenten plaatst hij kritische
kanttekeningen bij de huidige sociale en politieke situatie van Zuid-Afrika, het
Afrikaanse continent en de rest van de wereld. De prijs sluit aan bij het nieuwe thema
van dit jaar: Humor en Satire. De tien andere laureaten zullen hun prijs van EURO 25.000
in hun eigen land in ontvangst nemen. De Prins Claus Prijzen worden door het Prins Claus
Fonds voor Cultuur en Ontwikkeling sinds 1997 jaarlijks toegekend aan kunstenaars,
denkers en culturele organisaties in met name Afrika,Azië, Latijns-Amerika en de
Caraïben. Het Fonds eert de laureaten voor hun oeuvre en inzet op het gebied van
cultureel en maatschappelijk engagement. Dit jaar worden laureaten gehuldigd voor hun
bijdragen op het gebied van spotprenten en journalistiek, theater, dans, beeldende kunst
en cultureel erfgoed. Dit jaar worden voor het eerst prijzen toegekend aan laureaten in
de Democratische Republiek Congo en in Armenië. In de loop der jaren heeft het Prins
Claus Fonds gekozen voor thema's die de relatie tussen cultuur en ontwikkeling gestalte
geven. Dit jaar is het thema 'Humor en Satire'. Overal ter wereld gebruiken schrijvers,
musici, kunstenaars, cabaretiers en cartoonisten humor en satire om hun kritische visie
te geven op de omstandigheden waarin ze leven.
Laureaten van wie het werk wordt gekenmerkt door humor en satire:
Hoofdprijs van EURO 100.000 Zapiro, alias Jonathan Shapiro (1958, Zuid-Afrika) is een
cartoonist wiens werk dagelijks te vinden is in toonaangevende Zuid-Afrikaanse kranten,
in publicaties van mensenrechten- en bijstandsorganisaties en in de internationale pers.
In de jaren 80 werkte hij voor anti-apartheid groeperingen. Zijn spotprenten staan bekend
om hun trefzekere details en rake teksten. Met zijn satirische prenten stelt Zapiro
ongerijmdheden en tegenstrijdigheden aan de kaak, brengt maatschappelijke kwesties onder
de aandacht en plaatst vraagtekens bij politieke en maatschappelijke dogma's en
cliché's. Vanuit een klimaat van raciale en sociale spanningen in Zuidelijk Afrika
en de rest van de wereld werpt Zapiro zijn vlijmscherpe blik op nationale en
internationale kwesties. Zijn tekeningen blijken een doeltreffend instrument voor
maatschappelijke en culturele ontwikkeling. Hij geeft les aan jonge cartoonisten in
Zuid-Afrika en leidt zo een nieuwe generatie op, gemotiveerd om de traditie van satire
voort te zetten. De Prins Claus Prijs wordt toegekend aan Zapiro voor de hoge kwaliteit
van zijn oeuvre en zijn gevatte en scherpzinnige commentaar op de sociale en politieke
omstandigheden van de regio, in een tijd waarin grote behoefte is aan kritische analyses.
De Prins Claus Prijzen 2005 van EURO 25.000
Lenin El-Ramly (1945, Egypte) is schrijver van komedies. Op gedurfde wijze plaatst hij
vraagtekens bij sociale conventies, de hypocrisie en onverdraagzaamheid van de Egyptische
samenleving en de Arabische wereld. Zijn oeuvre omvat populaire televisieseries,
experimenteel theater, een veertigtal toneelstukken en twaalf films. Hij beheerst
uiteenlopende genres als klucht, parodie, satire en absurdistisch theater. El-Ramly
krijgt de Prins Claus Prijs voor zijn politieke satire en komedie, en de manier waarop
hij het evenwicht weet te bewaren tussen populair vermaak en serieuze sociale, politieke
en ideologische satire.
Slamet Gundono (1966, Indonesië) is een moderne wajangspeler (traditioneel
poppenspel) en multidisciplinair kunstenaar. Hij ontvangt de Prins Claus Prijs voor de
wijze waarop hij - met behoud van traditie - het wajangspel in idioom en stijl vertaalt
naar de huidige tijd. Hij laat zien dat een traditionele kunstvorm een krachtig en
aansprekend medium kan zijn om hedendaagse kwesties aan de orde te stellen. Slamet
Gundono wijst op de vitaliteit van mensen aan de zelfkant, de plattelandsbevolking en de
kansarmen.
Edgar Langeveldt (1969, Zimbabwe) is een stand-up comedian, zanger en acteur in een snel
veranderend Zimbabwe. Met zijn uitgesproken standpunten steekt hij met iedereen de draak,
ook met zijn eigen 'gekleurde' gemeenschap. De Prins Claus Prijs eert Edgar Langeveldt
voor zijn analytische satire en zijn optredens waarmee hij tegenstrijdigheden,
ongelijkheid en sociaal onrecht blootlegt en vrijplaatsen schept.
Michael Poghosian (1954,Armenië) is een populaire acteur, zanger en cabaretier. Hij
heeft een breed scala aan theatrale karakters gecreëerd, van wie de uitspraken
gevleugelde uitdrukkingen zijn geworden in Armenië. Door middel van spot en
kritische kanttekeningen legt hij meedogenloos de vinger op de problemen van een
samenleving in transitie. Hij ontvangt de Prins Claus Prijs voor zijn gebruik van toneel
en satire als stimulans voor een open samenleving en democratie in Armenië.
Joaquin Salvador Lavado, alias Quino (1932,Argentinië) is een cartoonist, wiens humor
en ironie sociale ongelijkheid en machtsverhoudingen blootleggen. Zijn humor is absurd en
surrealistisch en zijn verbeeldingskracht kent geen grenzen. Quino's bekendste figuur is
Mafalda, een nieuwsgierig meisje met uitgesproken meningen en een tegenpool van alles wat
met het dagelijks leven, sleur, bureaucratie en conventies te maken heeft. Zijn oeuvre
omvat geïllustreerde boeken, tekenfilms en werk dat in Latijns-Amerika maar ook
daarbuiten is gepubliceerd.
Ibrahim Nabavi (1958, Iran) vindt het zijn taak als satiricus om mensen die misvattingen
verbreiden te ontmaskeren. Met bijtende humor parodieert hij officiële toespraken en
verklaringen en ondergraaft hij aantijgingen en drogredeneringen. Bij de Iraanse pers
heeft Nabavi in zijn eentje een lange traditie van politieke satire in ere hersteld,
hoewel hij gevaar liep te worden gearresteerd. In 2002 werd hij tot 18 maanden
gevangenisstraf veroordeeld.
Chéri Samba (1956, Democratische Republiek Congo) is één van de meest
getalenteerde vertegenwoordigers van het Congolees traditioneel populaire schildergenre
dat gebruik maakt van humor, maatschappij-analyse en politieke satire. Zijn werk heeft
andere kunstenaars aangemoedigd de goede en slechte kanten van hun samenleving te
verbeelden, in weerwil van de rampzalige economische toestand en de politieke onrust.
Samba's unieke schilderijen hebben internationaal populariteit verkregen. Bovendien
aarzelt Samba niet om de wereld te confronteren met de invloed die internationale
gebeurtenissen hebben gehad op Afrikaanse samenlevingen.
Laureaten op het gebied van cultureel erfgoed en dans
Niède Guidon (1933, Brazilië) is hoogleraar archeologie die haar
wetenschappelijk onderzoek koppelt aan acties voor milieubehoud, sociaal-economische
ontwikkeling en gemeenschapswerk. Haar publicaties, die wereldwijd waardering genieten,
concentreren zich op prehistorische rotstekeningen in de oudste nederzettingen aan de
Atlantische kust van Zuid-Amerika. Guidon heeft een groot aantal prehistorische
vindplaatsen en tekeningen ontdekt en beschermt die vroeg-menselijke bewoning aantonen in
het Parque Nacional Serra da Capivara in noordoost Brazilië.
Abdul Sheriff (1940, Zanzibar,Tanzania) is een toonaangevende autoriteit op het gebied van
de geschiedenis en culturen van de Indische Oceaan. Hij speelt een cruciale rol bij het
behoud en het revitaliseren van het cultureel erfgoed van Zanzibar. Na zijn pensionering
als hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Dar es Salaam, werd hij adviseur op
het gebied van het nationaal erfgoed en hoofdconservator van de musea van Zanzibar. Hij
heeft de afgelopen jaren het Museum voor geschiedenis en cultuur van Zanzibar ingericht,
met lokale mensen en middelen. Hij heeft gepubliceerd over de geschiedenis en het
cultureel erfgoed van het eiland, met bijzondere aandacht voor de gebouwde omgeving van
Zanzibar's hoofdstad Stone Town, die op de lijst van werelderfgoed van de UNESCO staat.
Opiyo Okach (1962, Kenia) is danser en een vernieuwend choreograaf die de ontwikkeling van
een open, moderne en professionele dansgemeenschap in Afrika heeft bevorderd.Als artistiek
leider van het dansgezelschap Gaara Projects traint hij jonge dansers en ontwikkelt hij
moderne dansproducties. Okach betrekt het publiek in Oost-Afrika door dorpen kennis te
laten maken met nieuwe dansvormen terwijl hij ook zijn reputatie in het internationale
circuit handhaaft. Opiyo Okach krijgt de prijs van het Prins Claus Fonds omdat moderne
dans dankzij hem een belangrijk deel van de moderne Oost-Afrikaanse artistieke en
culturele identiteit is geworden.
Voorstelling door het Senegalese dansgezelschap Jant-Bi op 7 december in Amsterdam
Tijdens de uitreiking op 7 december in het Muziekgebouw aan 't IJ zal een voorstelling van
het Senegalese dansgezelschap Jant-Bi met choreografieën van Germaine d'Acogny en
Patrick d'Agogny te zien zijn. Jant-Bi is een van de partners in het netwerkpartner
programma van het Prins Claus Fonds.
Voor informatie over de Prins Claus Prijzen (interviews/beeldmateriaal) Het Prins Claus
Fonds voor Cultuur en Ontwikkeling, telefoon: +31 (0)70.4274303 Christine Wagner: +31
(0)6.55577790, c.wagner@princeclausfund.nl Annette de Bock: +31 (0)6.23938680,
a.debock@princeclausfund.nl
Voor gedetailleerde informatie over de Prins Claus laureaten 2005 en een beknopte
overzicht van de laureaten vanaf 1997: www.princeclausfund.org