148 - Voortijdige schoolverlaters met psychiatrische problemen terug in
schoolbanken
Datum: 29 november 2005
Het eerste Begeleid Leren-programma in Nederland is een succes. Dankzij dit
programma bij ROC Zadkine in Rotterdam zijn mensen met ernstige
psychiatrische problemen in staat een reguliere opleiding te kiezen, te
verkrijgen en te behouden. Na een jaar zat 38 procent van de deelnemers, die
eerder de schoolbanken voortijdig hadden verlaten, nog op school. Hun
zelfbeeld en de kwaliteit van leven waren toegenomen, en de psychische
klachten waren niet verergerd. Dit concludeert de heer Lies Korevaar, lector
Rehabilitatie van de Hanzehogeschool Groningen, die het Begeleid
Leren-programma heeft geëvalueerd. Korevaar promoveert op donderdag 8
december 2005 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Aan een Begeleid Leren-programma is behoefte, stelt Korevaar. De
meeste psychische problemen openbaren zich op 17- tot 25-jarige
leeftijd, een levensfase waarin veel mensen een opleiding volgen. Bij
mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen, zoals schizofrenie,
borderline-persoonlijkheidsstoornissen, angst- en
stemmingsstoornissen, leidt dit tot het tijdelijk staken of zelfs het
definitief stoppen van de studie.
Dropouts
Daarbij gaat het om grote aantallen dropouts. Korevaar geeft ter
vergelijking enkele percentages bij het hoger onderwijs. `Uit
onderzoek van het Verweij Jonker Instituut in september 2001 blijkt
dat vijf tot zes procent van het totale aantal HBO'ers en WO'ers
psychische klachten heeft. Omgerekend zijn dat 23 tot 29 duizend
studenten. Van hen geeft tweederde aan de studie zonder extra
ondersteuning niet vol te houden. Voor het MBO ligt het percentage
waarschijnlijk nog hoger.' En geen diploma betekent geen werk, stelt
Korevaar. `Van de mensen met psychische beperkingen is 91 tot 97
procent werkloos. En als ze wel werk hebben, is dat een laagbetaalde
baan. Zij zijn dus dubbel gehandicapt.'
Leemte
Tot 1999 was er binnen de rehabilitatieprogramma's voor mensen met
psychiatrische problemen weinig aandacht voor het volgen van regulier
onderwijs. `Er waren alleen cursussen, als dagactiviteit', vertelt
Korevaar, `Engels bijvoorbeeld, of PC-gebruik en bloemschikken. Dat
aanbod sluit niet aan bij wat deze jonge mensen leeft. Zij willen
activiteiten die appelleren aan hun capaciteiten en hun
intelligentie.' Het Begeleid Leren-programma is een gezamenlijk
initiatief van Stichting Rehabilitatie '92 en ROC Zadkine in Rotterdam
en het Trimbos-instituut in Utrecht, om in deze leemte te voorzien.
Twee onderdelen
In 1999 is het Begeleid Leren-programma bij ROC Zadkine in Rotterdam
van start gegaan. Het programma is gebaseerd op het
Kiezen-Verkrijgen-Behouden-model van het Center for Psychiatric
Rehabilitation van Boston University. Het bestaat uit twee onderdelen.
In de toeleidingscursus Impuls krijgen de deelnemers niet alleen hulp
om een studie te kiezen die aansluit bij hun interesses, vooropleiding
en vaardigheden. Ook worden zij begeleid bij de voorbereidingen voor
de studie. Dit kan gaan om praktische zaken als het invullen van
formulieren, maar ook om het leren van sociaal-emotionele vaardigheden
als het aanknopen van een gesprek met medestudenten, het omgaan met
concentratieproblemen, spanning en stress, en het maken van een
studieplanning. Het tweede onderdeel bestaat uit een steunpunt binnen
en buiten het ROC Zadkine, waar de deelnemers terecht kunnen voor
onder meer hulp bij het leren van `onmisbare' studie- en
sociaal-emotionele vaardigheden, het aanvragen van aanpassingen (als
alternatieve opdrachten) en het vinden van een stageplaats.
Kennismaatschappij
Voortzetting van het Begeleid Leren-programma is belangrijk, stelt
Korevaar. Niet alleen voor de deelnemers zelf, die aan hun toekomst
werken en een zinvolle dagbesteding hebben. Maar ook voor de
onderwijsinstituten, die geld krijgen voor elke afgestudeerde, en voor
de maatschappij. `In deze kennismaatschappij zijn alle mensen die
zonder diploma de school verlaten toch een verlies van human capital.'
Curriculum Vitae
Lies Korevaar (Sliedrecht, 1957) studeerde psychologie aan de
Universiteit van Amsterdam. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij
de vakgroep Andragogiek van de RUG. Het onderzoek werd gefinancierd
door zijn vorige werkgever: de Bavo RNO Groep te Rotterdam, door het
VSB-fonds en het Verhagen fonds. Korevaar is momenteel als lector
Rehabilitatie verbonden aan de Hanzehogeschool Groningen. Korevaar
promoveert in de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen bij prof.dr. M.
van der Kamp. De titel van het proefschrift luidt: Rehabilitatie door
educatie. Onderzoek naar een Begeleid Leren-programma voor mensen met
psychische problematiek. (Uitgeverij SWP in Amsterdam, ISBN:
9066657278, prijs EUR 31,50)
Noot voor de pers
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de heer E.L. Korevaar,
tel. (050) 595 32 84, e-mail e.l.korevaar@pl.hanze.nl (werk)
Rijksuniversiteit Groningen