Rijksuniversiteit Groningen

148 - Voortijdige schoolverlaters met psychiatrische problemen terug in schoolbanken

Datum: 29 november 2005

Het eerste Begeleid Leren-programma in Nederland is een succes. Dankzij dit programma bij ROC Zadkine in Rotterdam zijn mensen met ernstige psychiatrische problemen in staat een reguliere opleiding te kiezen, te verkrijgen en te behouden. Na een jaar zat 38 procent van de deelnemers, die eerder de schoolbanken voortijdig hadden verlaten, nog op school. Hun zelfbeeld en de kwaliteit van leven waren toegenomen, en de psychische klachten waren niet verergerd. Dit concludeert de heer Lies Korevaar, lector Rehabilitatie van de Hanzehogeschool Groningen, die het Begeleid Leren-programma heeft geëvalueerd. Korevaar promoveert op donderdag 8 december 2005 aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Aan een Begeleid Leren-programma is behoefte, stelt Korevaar. De meeste psychische problemen openbaren zich op 17- tot 25-jarige leeftijd, een levensfase waarin veel mensen een opleiding volgen. Bij mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen, zoals schizofrenie, borderline-persoonlijkheidsstoornissen, angst- en stemmingsstoornissen, leidt dit tot het tijdelijk staken of zelfs het definitief stoppen van de studie.

Dropouts

Daarbij gaat het om grote aantallen dropouts. Korevaar geeft ter vergelijking enkele percentages bij het hoger onderwijs. `Uit onderzoek van het Verweij Jonker Instituut in september 2001 blijkt dat vijf tot zes procent van het totale aantal HBO'ers en WO'ers psychische klachten heeft. Omgerekend zijn dat 23 tot 29 duizend studenten. Van hen geeft tweederde aan de studie zonder extra ondersteuning niet vol te houden. Voor het MBO ligt het percentage waarschijnlijk nog hoger.' En geen diploma betekent geen werk, stelt Korevaar. `Van de mensen met psychische beperkingen is 91 tot 97 procent werkloos. En als ze wel werk hebben, is dat een laagbetaalde baan. Zij zijn dus dubbel gehandicapt.'

Leemte

Tot 1999 was er binnen de rehabilitatieprogramma's voor mensen met psychiatrische problemen weinig aandacht voor het volgen van regulier onderwijs. `Er waren alleen cursussen, als dagactiviteit', vertelt Korevaar, `Engels bijvoorbeeld, of PC-gebruik en bloemschikken. Dat aanbod sluit niet aan bij wat deze jonge mensen leeft. Zij willen activiteiten die appelleren aan hun capaciteiten en hun intelligentie.' Het Begeleid Leren-programma is een gezamenlijk initiatief van Stichting Rehabilitatie '92 en ROC Zadkine in Rotterdam en het Trimbos-instituut in Utrecht, om in deze leemte te voorzien.

Twee onderdelen

In 1999 is het Begeleid Leren-programma bij ROC Zadkine in Rotterdam van start gegaan. Het programma is gebaseerd op het Kiezen-Verkrijgen-Behouden-model van het Center for Psychiatric Rehabilitation van Boston University. Het bestaat uit twee onderdelen. In de toeleidingscursus Impuls krijgen de deelnemers niet alleen hulp om een studie te kiezen die aansluit bij hun interesses, vooropleiding en vaardigheden. Ook worden zij begeleid bij de voorbereidingen voor de studie. Dit kan gaan om praktische zaken als het invullen van formulieren, maar ook om het leren van sociaal-emotionele vaardigheden als het aanknopen van een gesprek met medestudenten, het omgaan met concentratieproblemen, spanning en stress, en het maken van een studieplanning. Het tweede onderdeel bestaat uit een steunpunt binnen en buiten het ROC Zadkine, waar de deelnemers terecht kunnen voor onder meer hulp bij het leren van `onmisbare' studie- en sociaal-emotionele vaardigheden, het aanvragen van aanpassingen (als alternatieve opdrachten) en het vinden van een stageplaats.

Kennismaatschappij

Voortzetting van het Begeleid Leren-programma is belangrijk, stelt Korevaar. Niet alleen voor de deelnemers zelf, die aan hun toekomst werken en een zinvolle dagbesteding hebben. Maar ook voor de onderwijsinstituten, die geld krijgen voor elke afgestudeerde, en voor de maatschappij. `In deze kennismaatschappij zijn alle mensen die zonder diploma de school verlaten toch een verlies van human capital.'

Curriculum Vitae

Lies Korevaar (Sliedrecht, 1957) studeerde psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij de vakgroep Andragogiek van de RUG. Het onderzoek werd gefinancierd door zijn vorige werkgever: de Bavo RNO Groep te Rotterdam, door het VSB-fonds en het Verhagen fonds. Korevaar is momenteel als lector Rehabilitatie verbonden aan de Hanzehogeschool Groningen. Korevaar promoveert in de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen bij prof.dr. M. van der Kamp. De titel van het proefschrift luidt: Rehabilitatie door educatie. Onderzoek naar een Begeleid Leren-programma voor mensen met psychische problematiek. (Uitgeverij SWP in Amsterdam, ISBN: 9066657278, prijs EUR 31,50)

Noot voor de pers

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de heer E.L. Korevaar, tel. (050) 595 32 84, e-mail e.l.korevaar@pl.hanze.nl (werk)