Provincie Noord-Holland

8-12-2005

Onderwerp

Geen aanwijzingen voor aanwezigheid kastelen

Marieke Ottevanger

In opdracht van de provincie Noord-Holland heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau het afgelopen jaar onderzoek gedaan naar restanten van drie voormalige kastelen in de gemeenten Weesp, Opmeer en Harenkarspel. Helaas werden op geen van de onderzochte locaties daadwerkelijk resten van de kastelen gevonden. Aanleiding voor het onderzoek was het Jaar van het kasteel 2005 en het actualiseren van de Archeologische Monumentenkaart van de provincie Noord-Holland.

Bij Uitermeer, gemeente Weesp heeft volgens historische bronnen een kasteel gestaan met de naam Ten Bosch. Het kasteel Ten Bosch dateert mogelijk uit de 13^de eeuw. Uit de historische bronnen is bekend dat het in de 17^de eeuw niet meer bestond. Waar het kasteel precies gestaan heeft is niet bekend, maar men heeft altijd vermoed dat het ten zuiden of noorden van Fort Uitermeer gelegen zou hebben. Bij de aanleg van een kazemat, ten noorden van het fort, die ter verdediging van de provinciale weg Amsterdam-Weesp-Hilversum in 1932 is aangelegd, werden grote bakstenen gevonden. Men is altijd in de veronderstelling geweest dat die afkomstig waren van het voormalige kasteel. Het archeologisch onderzoek dat ten noorden van het fort werd uitgevoerd heeft aangetoond dat het kasteel daar nooit gestaan heeft. De verwachting is nu dat het kasteel ten zuiden van het fort heeft gelegen.

Ook van Hoogwoud (gemeente Opmeer) is uit historische bronnen bekend dat het vroeger een kasteel heeft gehad. Het kasteel is waarschijnlijk circa 1429 gebouwd en heeft tot in de 17^de eeuw bestaan. Verwacht werd dat het kasteel ten noorden van het dorp lag. De vorm van het perceel en aardewerkscherven die dateren uit de Late Middeleeuwen die op dit terrein gevonden zijn, deden dit vermoeden. Het archeologisch onderzoek heeft geen gegevens opgeleverd die bevestigen kunnen dat er inderdaad een kasteel gestaan heeft. Vandaar dat RAAP een tweede locatie, in het dorp onderzocht heeft maar ook hier werden geen eenduidige aanwijzingen voor een kasteel aangetroffen. Waarschijnlijk heeft het kasteel wel binnen het dorp Hoogwoud gelegen. De historische vereniging zal haar onderzoek voortzetten om zo te trachten achter de exacte locatie van het kasteel te komen.I

In de gemeente Harenkarspel wordt er ook al jaren gespeculeerd of er in het dorp Eenigenburg een kasteel stond. Uit de historische bronnen is dit niet duidelijk op te maken. In de bronnen is sprake van het kasteel Eenigenburg. Maar onduidelijk is of hiermee een kasteel te Eenigenburg of het nabijgelegen kasteel de Nuwendoorn. wordt bedoeld. Mogelijk hebben beide kastelen tegelijkertijd bestaan. In de vorige eeuw zijn diverse vondsten op de terp Eenigenburg gedaan, die doen vermoeden dat hier een kasteel dan wel een kapel heeft gestaan. De verwachtingen waren dan ook hoog gespannen toen de provincie Noord-Holland besloten had om ook hier RAAP een archeologisch onderzoek te laten verrichten. Het onderzoek bestond uit een bureauonderzoek en een veldonderzoek. Helaas werd op het laatste moment, door de eigenaar, geen toestemming tot betreding van een van de te onderzoeken percelen verleend. Uit het bureauonderzoek was gebleken dat juist dit gedeelte cruciaal was om te onderzoeken, wilde men voldoende gegevens kunnen verzamelen om tot een conclusie te kunnen komen. Het mysterie van kasteel of kapel blijft daarom voorlopig nog onopgelost.