OPENBARE LEZING
LEEUWENHORST, EEN TUIN VAN WERELDFORMAAT
Op 9 december a.s., om 20.00 uur, wordt in de Grote of Sint
Jeroenskerk de tweede najaarslezing gehouden, die door de vereniging
De Oude Dorpkern en samenwerking met de gemeente wordt georganiseerd.
Leeuwenhorst, een tuin van wereldformaat wordt dan door Dr Elizabeth
den Hartog voor u tot leven gebracht.
Na afloop biedt de gemeente Noordwijk een receptie aan.
De lezing is toegankelijk voor alle inwoners van Noordwijk en
Noordwijkerhout.
Leeuwenhorst bij Noordwijk was korte tijd wereldberoemd vanwege de
exotische plantentuin van raadspensionaris Gaspar Fagel. Dat was een
topprestatie, want Fagel begon pas omstreeks 1681 met verzamelen en
stierf in 1688. Sommige planten waren rechtstreeks afkomstig uit de
koloniën, maakten hun Europese entree op Leeuwenhorst, en verspreiden
zich vervolgens over de rest van Europa. Als raadspensionaris had
Fagel goede connecties met de bestuurders van de VOC en WIC en aldus
kon hij zijn invloed aanwenden om nieuwe rariteiten te bemachtigen.
Het verzamelen van planten was een ware passie in het laat
zeventiende-eeuwse Holland. Er was zelfs een heel circuit van
tuineigenaren, die elkaar nauwlettend in de gaten hielden en onderling
gewassen uitwisselden. Van dit tuinencircuit maakte naast Fagel, ook
zijn goede vriend, de stadhouder Willem III, deel uit.
Fagels tuin was beslist de moeite waard, want belangrijke botanici uit
heel Europa bezochten Leeuwenhorst. Deze botanici namen stekjes en
zaden van de bijzondere planten mee, vermeldden ze op lijsten,
schetsten ze, droogden ze, en plaatsten ze in herbaria. In herbaria
uit de late zeventiende eeuw zijn dan ook planten bewaard die in de
tuin van Fagel zijn geplukt. Genoemde lijsten en herbariumexemplaren
maken het mogelijk een indruk te verkrijgen van wat er zoal in de tuin
van Leeuwenhorst te zien was. Een andere bron is de zogenaamde Codex
Regis Honselaerdicensis, de koninklijke codex van Honselaarsdijk,
waarin de planten van de Leeuwenhorst in prachtige aquarellen zijn
vastgelegd. Dit boek werd op instigatie van de stadhouder vervaardigd
en was waarschijnlijk bedoeld als cadeau voor Fagel, maar deze stierf
helaas voordat het werk was voltooid.
Na de dood van Fagel werd zijn plantenverzameling opgekocht door
niemand minder dan de stadhouder, die ook koning van Engeland was. Hij
liet een groot gedeelte van Fagels verzameling overbrengen naar het
paleis van Hampton Court, alwaar ze de kern van de collectie van
koningin Mary vormden.
Maar een tuin is natuurlijk meer dan een verzameling planten. Hoe
moeten we ons de tuin van Gaspar Fagel voorstellen? Hoe hield hij de
zeer kwetsbare uitheemse planten in leven? Hoe werden de exoten
tentoongesteld? Wat deed Fagel nog meer op zijn buitenplaats behalve
planten verzamelen? En last but not least, is er vandaag de dag nog
iets dat herinnert aan de tuin van Gaspar Fagel op Leeuwenhorst?
Voor inlichtingen en opmerkingen:
mail de gemeente Noordwijk :
gemeente@noordwijk.nl
laatste aanpassing: 07-12-2005
Gemeente Noordwijk