Toespraak van de minister van Verkeer en Waterstaat, Karla Peijs, bij de
opening van de A59 Rosmalen-Geffen in Rosmalen
(Alleen de uitgesproken tekst geldt)
Dames en heren,
Natuurlijk open ik wel eens vaker een bouwproject - dat is één van de
kerntaken van een minister van Verkeer en Waterstaat - maar de A59 is
wel een erg bijzonder geval. Want dit is niet zomaar een stuk asfalt.
Nee, het gaat hier om een primeur in de infrastructuurwereld. De A59
is namelijk de eerste snelweg in Nederland die is aangelegd volgens de
Design Build Finance Maintain formule - een unieke vorm van Publiek
Private Samenwerking. Kortweg betekent dit dat de verantwoordelijkheid
voor de uitvoering van een project van A tot Z - of eigenlijk van D
tot M bij één marktpartij ligt. In dit geval de bouwcombinatie Poort
van Den Bosch.
Met de A59 is dus een flinke etappe afgelegd op de weg naar `meer
markt'. Het is goed om te merken dat dit doel steeds beter in beeld
komt bij de overheid én het bedrijfsleven. Publiek Private
Samenwerking raakt steeds meer ingeburgerd. De gedachte daarachter is
niet alleen dat twee meer kunnen dan een, maar ook dat Publiek Private
Samenwerking leidt tot meer snelheid.
Dit project bewijst dat die gedachte klopt als een bus. De A59 is in
een recordtempo uit de grond gestampt. De oplevering stond gepland op
1 januari 2006 en we staan hier zelfs voor die datum de opening te
vieren. Ik kan u uit ervaring vertellen dat dit niet altijd het geval
is in de wereld van infrastructuur. Zeker ook gezien de krappe
planning lijkt dit me alle reden voor een groots feest dus! En alle
reden voor een groot compliment aan het adres van de provincie. Die is
er als opdrachtgever uitstekend in geslaagd om de
aanbestedingsprocedure tot een goed einde te brengen.
De topsnelheid waarmee de weg is aangelegd, is te danken aan een
ingenieuze constructie waarbij de aannemer het hele project
voorfinanciert. Poort van Den Bosch krijgt pas betaald vanaf het
moment dat de weg is opgeleverd: vanaf vandaag dus. Je hoeft geen
econoom te zijn om te begrijpen dat het voor de aannemer voordelig is
om de weg zo snel mogelijk aan te leggen, want zonder weg geen geld.
Bovendien maakte deze financieringsconstructie het mogelijk om eerder
te beginnen met de bouw van de weg. De A59 had geen prioriteit in het
Meerjarenplan Infrastructuur en Transport - met andere woorden er was
op korte termijn nog geen geld voor gereserveerd. Door de
voorfinanciering was dat gelukkig geen probleem meer en kon Poort van
den Bosch dus veel eerder aan de slag dan oorspronkelijk gepland.
Dames en heren,
PPS heeft nog meer mogelijke voordelen:
* Zo kunnen projecten ook kwalitatief beter worden, omdat de markt
creativiteit en innovatiekracht inbrengt.
* En projecten kunnen ook nog eens goedkoper worden - met de nadruk
op `kunnen' - omdat een grotere rol voor het bedrijfsleven
efficiencywinst kan opleveren. Een voorwaarde daarvoor is wel dat
de aannemer genoeg ruimte heeft om tijdens het project slimme
keuzes te maken. Dat is lastig als een bouwproject tot in details
is dichtgetimmerd door de overheid. Daarom pleit ik voor meer
Tracé-besluiten op hoofdlijnen.
In de PPS-projecten die op de rol staan en dat zijn er nogal wat - de
A59 is een echte trendsetter - leggen we de nadruk daarom nog sterker
op het voortraject. Daarin zoeken we samen met de omgeving en de
aannemer naar de beste oplossing. Denk aan de N31 in Friesland die
momenteel wordt aangelegd, aan de tweede Coentunnel - die aanbesteding
loopt - en aan de A4 Delft-Schiedam en de A15 Maasvlakte - Vaanplein,
die later volgen.
Bij deze en andere projecten is ook goed om te beseffen dat PPS kansen
te over biedt voor de ontwikkeling van woningbouw en commercieel
vastgoed. Dat laatste betekent wel dat we onze scope moeten verbreden.
Bij publiek private samenwerking denken we al snel aan bouwers en
banken. Maar voor projecten als deze zijn ook nieuwe
samenwerkingsverbanden nodig met projectontwikkelaars,
vastgoedbeheerders en woningcorporaties.
Om al die PPS of DBFM projecten in goede banen te leiden hebben we een
handboek en een aantal zogeheten modelbasisovereenkomsten voor PPS
laten maken. Dat scheelt een hoop tijd en kosten, omdat we niet iedere
keer het wiel opnieuw moeten uitvinden. We hebben daarbij onder andere
gebruik gemaakt van de ervaringen die we hier in Brabant samen met de
provincie hebben opgedaan. Ook hebben we een procedure opgesteld
waarmee we ruimtelijke procedures en aanbestedingsprocedures
gelijktijdig kunnen doorlopen. Daarmee winnen we tijd en krijgen
bedrijven eerder de kans om hun creativiteit in te brengen. Het lijkt
me wel wat om dit te gebruiken bij de A4 hier in Brabant.
Om onszelf als overheid te dwingen veel actiever met PPS om te gaan,
hebben we ook nog iets anders gedaan. Voor elk infrastructuurproject
voeren we een zogeheten marktscan uit. Daarmee kijken we in een heel
vroeg stadium - dus als alle oplossingen nog open liggen - of een PPS
aanpak een meerwaarde heeft. Zo dwingen we onszelf om altijd te zoeken
naar de beste aanpak.
Dames en heren,
Het stukje snelweg dat we vandaag officieel openen is natuurlijk veel
meer dan een PPS succesverhaal. Het is vooral een verademing voor de
automobilist. Wie voorheen van Rosmalen naar Geffen reed, was
veroordeeld tot een aaneenschakeling van stoplichten en kruispunten.
Keer op keer moesten mensen stoppen om verkeer vanuit de dorpen de weg
op te laten komen. Al die drukte zorgde ook nog eens voor een hoop
geluid, uitlaatgassen en last but not least: onveilige situaties. Dat
is nu voorgoed verleden tijd. Automobilisten kunnen vanaf vandaag hun
hart ophalen aan een rustige autosnelweg.
Daarmee past de A59 helemaal in mijn streven om Nederland weer in
beweging te krijgen. Mobiliteit is een belangrijke motor voor de
economie en die kan wel een positieve impuls gebruiken, zoals u weet.
Alle infraprojecten die zorgen voor een betere doorstroming en een
mobieler Nederland zijn dan ook van harte welkom, dus ook de A59.
Dames en heren,
Tot slot: het symbool van deze weg - een gloeilamp - is volgens mij
een schot in de roos. Want als er één uitvinding is die de wereld
heeft veranderd, dan is het wel de gloeilamp die Edison in 1879 wist
te maken. Mijn verwachting is niet dat PPS een vergelijkbare revolutie
op gang brengt, maar wel gaat zorgen voor behoorlijke veranderingen in
de infrastructuur wereld.
Een andere associatie die de gloeilamp in mij oproept is die met
Willie Wortel - het uitvindersvriendje van Donald Duck. Zijn beste
uitvinding is namelijk Lampje - een levende gloeilamp die Willie bij
staat met hulp en raad in zijn uitvindersbestaan. Kortom, een
uitvinding die op zijn buurt zorgt voor nieuwe uitvindingen, zoals
denkpillen en een teletijdmachine. Zo is het eigenlijk ook met de
PPS-formule. Dat is zeg maar ons Lampje dat ons helpt bij het zoeken
naar innovaties. Maar dan is het wel handig als dat lampje licht geeft
natuurlijk.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat