1red16266
09-12-2005, NOS, Met het oog op morgen, R.1, 23.07 uur
GESPREK MET MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE NA DE MINISTERRAAD OVER HET
KOOPKRACHTCOMPROMIS
WALLAART:
Bent u tevreden met uw eigen rol?
BALKENENDE:
Ja, want je moet de rol altijd afmeten aan het moment dat er resultaat
wordt geboekt.
WALLAART:
Maar toch is er een hele zware confrontatie geweest de afgelopen dagen
tussen CDA-fractievoorzitter Verhagen en minister Zalm. Wat heeft u gedaan
om die confrontatie te voorkomen?
BALKENENDE:
Laten we nu oppassen voor te grote woorden en ook voor een wat krampachtige
houding. Kijk, we hebben een tijd in Nederland gekend dat de premier en de
vice-premiers elke week overleg hadden met de leiders van de
regeringspartijen in de Tweede Kamer.
WALLAART:
Dat was in dit geval misschien ook helemaal niet zo gek geweest.
BALKENENDE:
Het is van tweeën een. Ofwel je kiest voor dualisme en je accepteert dat er
af en toe wel eens even meningsverschillen kunnen zijn. Dat is in dit geval
ook duidelijk aan de orde geweest. U weet, het kabinet heeft gezegd: Wij
zien geen noodzaak tot een compensatie omdat het koopkrachtbeeld al beter
was dan september. Vanuit de Kamer klonken er heel andere geluiden, dat er
juist duidelijk werd gesproken over de energierekening. Dat heeft een
duidelijk meningsverschil opgeleverd.
WALLAART:
Maar u zegt: 'een meningsverschil.' Wat heeft u gedaan om dat uit de weg te
halen, behalve het beraad van vandaag?
BALKENENDE:
Je hebt verschillende fases. We hebben vorige week ook gezegd van: We
spreken er in het kabinet nog over. Er zou een debat met de Kamer
plaatsvinden. Dan is het toch logisch dat een kabinet aangeeft hoe wij er
zelf tegenaan kijken. Dat hebben de ministers De Geus en Zalm ook gedaan
dinsdagavond. Dat leidde toen niet tot overeenstemming. Er waren daar ook
verschillende posities. En dan komt er een fase waarin wordt gezegd dat het
kabinet zich zal buigen over de resultaten van dat debat. Dat is vandaag
aan de orde geweest. En dit was ook het moment waarop we besluiten moesten
nemen om te kijken of we eruit zouden kunnen komen. En dat is ook gebeurd.
WALLAART:
Het begint natuurlijk al een fase eerder, want in september bij de Algemene
Beschouwingen kwam deze problematiek van de olieprijs voor het eerst op
tafel. En toen was er een hele duidelijke afspraak: als er een verstoord
koopkrachtbeeld is, dan neemt het kabinet maatregelen. Hoe kan het nou dat
uw kabinet en minister Zalm en Maxime Verhagen van de CDA-fractie die
afspraak zo verschillend interpreteren?
BALKENENDE:
Dat is ieders verantwoordelijkheid. Ik weet niet wat de precieze motieven
zijn geweest in de Kamer om dit allemaal te gaan doen. Wel natuurlijk
vanuit zijn oprechte betrokkenheid met het inkomensbeeld van Nederland.
Juist nu het ook wat beter gaat met onze economie. Ik heb te maken met de
positie van het kabinet. En wij hebben gewoon willen wijzen op datgene wat
was afgesproken. En een van de punten die toen heel duidelijk naar voren is
gekomen, is: kies niet voor een afzonderlijke compensatie voor de
energierekening of voor de olieprijs, maar bekijk het totaal.
WALLAART:
Hoe kan het dan dat meneer Verhagen, die u toch ook regelmatig spreekt, dat
hij er zo anders over dacht?
BALKENENDE:
Verhagen, die ik inderdaad veel spreek, heeft nog aangegeven hoe hij
aankijkt tegen de inkomensontwikkeling in het land en hij heeft het
zwaarder onderlijnd het feit dat we niet een olieprijs hebben. En daar
heeft hij natuurlijk wel een punt mee. De olieprijs in de boeken was 50
dollar, dat blijkt 55 te zijn. Hij heeft dat punt zwaarder naar voren
gebracht. Hij heeft toen gezegd: Als de olieprijs nu lager was dan die 55
die op het ogenblik geldt, dan was het inkomensbeeld nog beter geweest.
Nou, dat is zijn redenering geweest. Die is ook naar voren gebracht. Als
kabinet hebben we daar een iets andere opvatting over.
WALLAART:
Er is dus sprake van een communicatiestoornis, als de CDA-fractie daar heel
anders over denkt dan dit kabinet.
BALKENENDE:
Ik vindt dat er te grote woorden worden gebruikt. 'Het is crisissfeer.' En
nu ook weer 'communicatiestoornis.'
WALLAART:
Hoe noemt u het dan?
BALKENENDE:
Als er soms verschillen opvattingen bestaan, dan moet je niet gelijk zeggen
dat er een communicatiestoornis is. Er kunnen soms verschillende posities
worden ingenomen.
WALLAART:
Toen kwamen ruim een week geleden die CPB-cijfers. Toen kwam dat verschil
van opvatting weer aan het licht. Wat heeft u toen gedaan om Zalm en
Verhagen bij elkaar te brengen?
BALKENENDE:
Mijn rol is om te wijzen op consistentie van het beleid van het kabinet. En
dan is ook logisch dat als er toegewerkt wordt naar een debat in de Kamer,
en dat was afgelopen dinsdag het geval, dat je begint met je eigen positie
nog eens helder te markeren. Het zou niet goed zijn als een kabinet bij de
eerste de beste tegenwind uit het parlement zegt: We gaan gelijk om. Dat
hebben we niet willen doen. We hebben aangegeven: wat hebben we toegezegd
en afgesproken in september, en hoe is de situatie nu? In de Kamer was een
andere beweging. Dat respecteer ik. En dan komt vervolgens het moment dat
je de lijn van het kabinet gaat leggen naast de uitkomsten van zo'n debat.
Dat hebben we vandaag op ons laten inwerken. En toen hebben we ook gezegd:
Wij kiezen niet voor de lijn van een algemene compensatie. Daar kunnen we
echt niet achter staan. Maar we willen wel oog hebben voor de geluiden die
in de Kamer naar voren zijn gekomen en met nam wat betreft de groepen die
een extraatje wel kunnen gebruiken.
WALLAART:
Dus die uitspraak die u vorige week deed van 'het totale koopkrachtbeeld is
beter geworden, we moeten dus heel blij zijn met het plaatje zoals dat er
nu ligt,' dat was achteraf bezien toch een beetje gespeeld?
BALKENENDE:
Nee, dat vind ik onzin. Het is niet gespeeld. Ik houd nog steeds staande
dat het inkomensplaatje op basis van de jongste cijfers bepaald niet slecht
is. Wat beter dan in september, en toen waren we ook al gelukkig dat we nu
eindelijk eens een keer voor de meeste groepen in de plus zijn gekomen. De
afgelopen jaren was het beeld totaal anders. Alleen is het een schande dat
een kabinet ook rekening houdt met een debat in het parlement? Nee, dat is
helemaal geen schande. En we hebben ook geprobeerd om de signalen op te
pikken. Dat hebben we ook gedaan via de afspraken van vandaag. Want u weet:
we hebben gezegd dat er drie dingen nu van belang zijn. Het eerste is dat
de aansluitkosten in de energie in 2007 zullen worden geschrapt. Het tweede
is dat we hebben gezegd in 2006 zullen we opnieuw het koopkrachtbeeld gaan
bekijken. En het derde is: we gaan 70 miljoen inzetten voor kwetsbare
groepen.
WALLAART:
Maar u zegt dus feitelijk: naar het oordeel van het kabinet was dat
eigenlijk niet nodig, maar omdat de Kamer het wou, vooruit?
BALKENENDE:
We kunnen niet zo maar voorbijgaan aan het feit dat in het parlement een
hele duidelijke lijn is om te zeggen: we willen dat er iets gebeurt in de
sfeer van de koopkracht. Dan is vervolgens de vraag van: stop je dan de
discussie? Ik vind dat het ook goed is dat een kabinet oog heeft voor die
gevoelens en die gevoeligheden. Dan is alleen de vraag: als je dan extra
dingen wilt doen, bij wie horen die extra's dan terecht te komen? Nou, die
vraag hebben wij centraal gesteld en dat loopt dan via de bijzondere
bijstand en via de kinderkorting.
WALLAART:
Hebben die gezinnen met kinderen dat wel allemaal nodig eigenlijk? Er
zitten toch ook hele rijke gezinnen tussen?
BALKENENDE:
De kinderkorting komt natuurlijk vooral ten goede aan juist degene die het
meer nodig hebben. En ik ben ook blij dat we dat ook kunnen doen.
WALLAART:
Want gezinnen met kinderen hebben meer stookkosten of iets dergelijks?
BALKENENDE:
Nee, dat zijn gewoon factoren. We weten allemaal dat het leven als gezin
gewoon meer geld kost.
WALLAART:
Daarom gingen die groepen er toch al het meest op vooruit bij de Algemene
Beschouwingen?
BALKENENDE:
Dat is ook zo. En het is ook heel terecht, want we zien ook trouwens in
landen om ons heen dat er behoorlijk veel wordt gedaan aan gezinsbeleid. En
dan vind ik het heel goed na alles wat we hebben gedaan, dat we hebben
gezegd: We doen nog wat extra, laten we dan kiezen voor gezinnen met
kinderen. En degene die de moeilijkste inkomensposities hebben, dat we dan
via de gemeente een volgende handreiking doen.
WALLAART:
U heeft een solide kabinet, tenminste, zo wilt u graag te boek staan. Mag
ik dan ook even naar de dekking vragen? Hoe gaat u dit financieren? Het
gaat om 70 miljoen, waar komt dat vandaan?
BALKENENDE:
Dat zal nog verder worden ingeboekt, om het zo maar even te noemen.
WALLAART:
Dat klinkt als een blanco cheque.
BALKENENDE:
Nee, dat is geen blanco cheque. Dit punt dat gaan we gewoon dekken.
WALLAART:
Klinkt niet best om geen dekking te hebben voor zo'n groot pakket.
BALKENENDE:
Het is toch een beetje helder. Als het gaat om de bijstand, dat loopt via
de bekende financiële stroom die naar gemeenten gaat via de bijzondere
bijstand. Daar speelt natuurlijk het ministerie van Sociale Zaken een
belangrijke rol. Hebben we het over de kinderkorting, dan loopt dat via de
fiscaliteit. Daar speelt de minister van Financiën een belangrijke rol.
WALLAART:
Maar dat geld is er nog niet en dat moet nog gezocht worden?
BALKENENDE:
Maakt u zich daar nou geen zorgen over. Wij gaan heus niet over één nacht
ijs met dit soort beslissingen.
WALLAART:
We hebben nu toch tien dagen een 'vrij hoog oplopend meningsverschil' gehad
over 35 euro koopkracht. Wat voor een indruk denkt u dat uw kabinet op de
burger heeft gemaakt de afgelopen dagen?
BALKENENDE:
Nou, dat moet u niet aan mij vragen.
WALLAART:
Wat denkt u?
BALKENENDE:
Men heeft twee dingen gezien. Men heeft gezien een kabinet dat geprobeerd
consistent te zijn door gewoon aan te geven: wat hebben we beloofd in
september en hoe is de situatie nu. En men heeft tegelijkertijd gezien dat
er in het parlement andere bewegingen waren. En dat die twee bewegingen
toch een beetje haaks op elkaar stonden. Dat kan ik me voorstellen. De
verschillen waren aanwezig, dat is helder. In het debat kon dat niet worden
opgelost. Maar vandaag wel.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, GB)
Ministerie van Algemene Zaken