Contactpersoon
-
Datum
13 december 2005
Ons kenmerk
DGP/SPO/U.05.02862
Doorkiesnummer
-
Bijlage(n)
1
Uw kenmerk
-
Onderwerp
SP-rapport Ontspoord
Geachte voorzitter,
Tijdens het algemeen overleg over het stappenplan toegankelijkheid OV van
26 januari jl. heb ik u toegezegd het rapport "Ontspoord" van de SP-fractie
op bruikbare oplossingen te zullen bezien. Dit rapport geeft een
inventarisatie van de klachten van 154 gehandicapte treinreizigers die
gereageerd hebben op een oproep van de SP.
Ik ben aan uw verzoek tegemoet gekomen en in de bijlage van deze brief
vindt u een weergave van de aanbevelingen uit het rapport en mijn reactie
daarop.
Ik neem toegankelijkheid van het openbaar vervoer voor iedere reiziger
serieus. Om die reden heb ik NS en ProRail in de concessies voorgeschreven
om een stappenplan op te stellen om in uiterlijk 2030 te komen tot een
toegankelijk spoorsysteem.
Het volledig toegankelijk maken van al het OV voor alle reizigers met een
functiebeperking is een zaak van de lange termijn. Dit betekent echter niet
dat er nu nog niets gebeurt. Zo is ProRail bezig met het aanleggen van
blinde geleidelijnen op stations en wordt gestart met het aanbrengen van
braille aanduidingen aan trapleuningen. Tevens begint ProRail binnenkort
met de versnelde uitvoering van het liftenprogramma door de bouw van liften
op een aantal stations met toegankelijkheidsknelpunten.
Ook NS neemt al maatregelen: zo is bijvoorbeeld inmiddels één telefonische
aanmelding voldoende voor een treinreis met assistentieverlening (AVG) die
door de reiziger wordt gecombineerd met een taxirit met Valys. Ook wordt al
het NS materieel dat nu (om)gebouwd wordt, voorzien van displays en straks
ook van Automatische Omroep (AO).
ProRail en NS hebben gezamenlijk een stappenplan toegankelijkheid bij mij
ingediend. Met mijn brief van 12 oktober jl (kamerstuk 23645, nr. 112) heb
ik u een kopie daarvan toegestuurd. Ik ben van mening dat hiermee door
ProRail en NS degelijk werk is verricht. Het is een belangrijke stap naar
een aanpak gericht op toegankelijkheid. Maar we zijn er nog niet, er is nog
veel werk te verrichten en ik ben van plan dat proces nauwlettend te
blijven volgen. Ik heb daarom NS en ProRail inmiddels verzocht de
deelvariant uit dit stappenplan nader uit te werken in een gezamenlijk
implementatieplan. Dit verwacht ik medio 2006. Op basis van dit
implementatieplan zal ik, na overleg met uw Kamer, mijn definitieve keuze
maken voor de optimale variant van toegankelijkheid.
Ik heb NS en ProRail in het kader van het stappenplan en implementatieplan
tevens de aanbevelingen van het SP rapport onder de aandacht gebracht. NS
en ProRail hebben mij laten weten de aanbevelingen in hun analyses te
betrekken.
Ik vertrouw erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
Karla Peijs
Bijlage
Overzicht van aanbevelingen uit het SP rapport "Ontspoord" met reactie
daarop, gegroepeerd per onderwerp.
Serviceverlening
1* Bereikbaarheid en service van de telefoondiensten verbeteren.
Om te voldoen aan de zorgplicht uit de concessie moet de
assistentieverlening door NS adequaat zijn (incl. de bereikbaarheid en
service van het bureau assistentieverlening). Dit is een continue punt van
aandacht bij NS. NS geeft aan elke binnengekomen klantreactie te
registreren en zorgvuldig te behandelen. NS analyseert regelmatig alle
klantreacties om zo nodig haar servicebeleid te verbeteren. Deze
aanbeveling is dus al geïmplementeerd bij NS.
2* Invoeren van een reisvolgsysteem.
Via het boekingssysteem voor assistentieverlening kan NS op verschillende
momenten van de reis volgen waar de klant zich bevindt. Voorts liggen er
plannen voor nader onderzoek om de aanmeldprocedures voor een verzoek om
assistentieverlening te vergemakkelijken en te versnellen. Zoals
bijvoorbeeld door mensen in staat te stellen via internet een reis te
plannen en daarbij ook toegankelijkheidsopties in te bouwen als
beschikbaarheid van aanvullend ketenvervoer, waaronder Valys. NS had deze
aanbeveling reeds onderkend en er wordt inmiddels aan gewerkt.
3* Standaardplekken op stations inrichten als ontmoetingsplaats.
In de NS folder "reizen met een handicap" staat een vaste ontmoetingsplaats
aangegeven. Sommige stations hebben een speciaal informatiepunt. Bij de
telefonische boeking kan met de NS-medewerker de plaats en het tijdstip
bepaald worden waarop de gehandicapte reiziger en de assistent elkaar
zullen treffen. NS heeft deze aanbeveling al geruime tijd geïmplementeerd.
4* Kaartautomaten aanpassen.
Om te voldoen aan de zorgplicht voor toegankelijk treinvervoer moet NS het
reizigers met een functiebeperking in staat stellen om een kaartje te
kopen. NS geeft aan dat, wanneer er een nieuwe generatie kaartautomaten
komt, deze toegankelijker zal zijn voor reizigers met een functiebeperking.
Mensen die nu geen gebruik kunnen maken van de kaartautomaat, kunnen op de
grotere stations de NS service medewerkers om hulp vragen, of bij de
service balie en de NS-servicepunten in Wizzl of Kiosk, een kaartje kopen
zonder extra toeslag. Dit staat beschreven in de folder "reizen met een
handicap". NS onderkent deze aanbeveling en zal dan ook worden
overgenomen, maar weliswaar wat later.
Klantacceptatie is een van de aspecten waarop ik de launch met de OV
chipcard in Rotterdam beoordeel. Ik heb u hierover geïnformeerd bij brief
van 16 februari 2005 (2004-2005, 23 645, nr. 85). Hierbij wordt apart
aandacht besteed aan mensen met een mobiliteitsbeperking. Daarom heb ik met
de launchbedrijven in de Rotterdamse regio afspraken gemaakt over een apart
onderzoek naar de acceptatie onder reizigers met een mobiliteitsbeperking:
ook zij moeten van het systeem gebruik kunnen maken. Bij het go/ no go
besluit zal ik u uiteraard over de bevindingen rapporteren.
Infrastructuur
7* Alle perrons bereikbaar maken voor rolstoelen via hellingbanen of
liften.
De Spoorwegwet (art. 28) verplicht de infrabeheerder de stations
toegankelijk te maken. Ook in de beheerconcessie wordt ProRail de
zorgplicht opgelegd dat de transfervoorzieningen toegankelijk moeten zijn
(art. 3). In het beheerplan moet ProRail deze zorgplicht invullen.
ProRail begint binnenkort met de bouw van liften op een aantal stations met
toegankelijkheidsknelpunten. Het is wellicht niet nodig de perrons op alle
stations toegankelijk te maken. Als een reiziger binnen redelijke afstand
van zijn woonplaats een toegankelijk station heeft, kan dat voldoende zijn.
NS en ProRail zullen derhalve de deelvariant uit het stappenplan
toegankelijkheid nader uitwerken in het implementatieplan en hierbij
overleg voeren met alle betrokken partijen. Deze aanbeveling is onderkent
en vormt onderdeel van het stappenplan en het implementatieplan.
8* Hoogteverschil tussen perron en trein opheffen of beter overbrugbaar
maken.
Het streven is dat het spoorvervoer in 2030 zo veel als mogelijk
toegankelijk zal zijn inclusief het hoogteverschil tussen perron en de
trein. Tot die tijd hebben NS en ProRail de zorgplicht om het spoorvervoer
toegankelijk te maken. Dat gaat niet in één keer. We hebben ook te maken
met uitvoerbaarheid en financiële randvoorwaarden. Vandaar ook het
stappenplan. NS moet reizigers assisteren om het hoogteverschil tussen
perron en trein te overbruggen. Niet op alle stations wordt echter
assistentie verleend. Volgens de vervoerconcessie is NS verplicht op 81
stations op het hoofdrailnet assistentie te verlenen. Maar ze doen dat op
ruim 100 stations. Ook hier geldt dat als een reiziger binnen redelijke
afstand van zijn woonplaats een toegankelijk station heeft, dat voldoende
kan zijn. Immers uitgaande van een netwerk- of ketenbenadering voor het
collectief vervoer waarin uiteenlopende vervoersvormen - lijndienst of
maatwerk - met elkaar een verplaatsing van deur tot deur mogelijk maken,
dient per regio een optimum gevonden worden in de manier waarop mensen met
een functiebeperking worden bediend. Ook deze aanbeveling is onderdeel van
het stappenplan en zal in het implementatieplan nader worden uitgewerkt.
Treinen
9* Voldoende rolstoelcapaciteit in de treinen voor gebruik bij grote
evenementen.
Er is per definitie een limiet aan het aantal plaatsen in een trein, of dit
nu zitplaatsen zijn of rolstoelplaatsen. Indien NS wordt verplicht te allen
tijde en op elke plaats een onbeperkt aantal reizigers met of zonder
rolstoel te vervoeren, betekent dit dat de capaciteit zou moeten worden
afgestemd op zeer incidentele pieken. Het is niet te overzien wat de
gevolgen daarvan zijn voor de door NS te maken kosten en de eventuele
gevolgen daarvan op de prijs van het treinkaartje.
NS is in de Vervoerconcessie verplicht om onder normale omstandigheden
assistentie te verlenen, maar onder uitzonderlijke omstandigheden is het
niet billijk om deze verplichting te handhaven; er is dan sprake van
overmacht.
Bovendien is ten aanzien van evenementen in artikel 10 van de
vervoerconcessie, tweede lid een specifieke bepaling opgenomen. Die bepaalt
dat NS voor vervoer per trein of vervangend vervoer moet zorgen, mits de
organisator van het evenement tijdig contact op heeft genomen met NS. Dit
zou het vervoer van gehandicapten naar grote evenementen moeten dekken.
Deze aanbeveling is niet volledig over te nemen.
10* Treinen uitrusten met ruimere en veiligere rolstoelplaatsen.
NS moet zorgen dat in de treinen en op de stations een verantwoorde mate
van veiligheid voor reizigers is gewaarborgd (artikel 6,lid d van de
vervoerconcessie). Ook rolstoelplaatsen moeten dus veilig zijn.
Verder geldt dat NS bij aanschaf van nieuwe treinen en bij aanpassing van
bestaande treinen rekening moet houden met het rapport Toegankelijke
treinen (art. 10, vierde lid). Dit rapport is tot stand gekomen in opdracht
van de minister van VenW; er is aan meegewerkt door organisaties van
vervoerders, door organisaties van belangenbehartigers van chronisch
zieken, gehandicapten en ouderen, door reisconsumentenorganisaties en door
taakorganisaties voor het spoorvervoer.
Het rapport Toegankelijke treinen maakt duidelijk waaraan bij
toegankelijkheid allemaal moet worden gedacht en welke normen het beste
kunnen worden gehanteerd. Ten aanzien van rolstoelplaatsen stelt het
rapport dat twee rolstoelplaatsen per treinstel voldoende zijn en dat deze
plaatsen bij voorkeur gesitueerd moeten zijn in het compartiment vlakbij
het rolstoeltoilet en bij de rolstoeltoegankelijke ingang. Deze aanbeveling
is inmiddels geborgd.
11* Op treinen met toilet ook minstens één toegankelijk toilet.
Ik heb in de vervoerconcessie opgenomen dat NS rekening moet houden met de
aanbevelingen uit het rapport Toegankelijke treinen. Deze aanbeveling over
toegankelijke toiletten staat ook in het rapport. NS moet hiermee dus
rekening houden bij aanschaf van nieuwe treinen en bij renovatie van
bestaande treinen. De aanbeveling wordt derhalve geïmplementeerd.
Reisinformatie algemeen
In art. 28 van de vervoerconcessie, eerste lid onder d wordt een aantal
prestatie-indicatoren vermeld ten aanzien van het door NS informeren van
alle reizigers. NS moet voldoen aan de eisen die voor die indicatoren
gesteld worden. De zorgplicht voor toegankelijkheid brengt met zich mee dat
deze eisen ook gelden voor reizigers met een functiebeperking. Het
omroepbeleid van NS is dat afwijkingen in de dienstregeling worden
omgeroepen en getoond.
De toelichting bij art. 28 gaat uitvoerig in op de toegankelijkheid van
reisinformatie. Er staat o.a.: "Het kunnen beschikken over voldoende en op
een juiste wijze aangeboden informatie omtrent de reis is een wezenlijk
onderdeel van een reis per openbaar vervoer. Deze informatie dient daarom
te worden aangeboden op een wijze die leesbaar, verstaanbaar en begrijpbaar
is, ook voor mensen met een functiebeperking. NS beschrijft daarom in het
vervoerplan tevens welke prestaties zij zal leveren om ervoor te zorgen dat
de reisinformatie - in welke vorm dan ook aangeboden - bruikbaar en
toegankelijk is voor alle reizigers." Ook in de NS folder 'reizen met een
handicap' staat e.e.a nader beschreven.
Het rapport Toegankelijke treinen bevat een groot aantal aanbevelingen ten
aanzien van de informatievoorziening.
5* Informatieborden duidelijker maken en meer gesproken informatie geven.
De proef met Infoplus moet uitwijzen of aan deze aanbeveling en behoefte
kan worden voldaan. Het Landelijk Bureau Toegankelijkheid zal op verzoek
van ProRail en NS nader onderzoek gaan doen naar de leesbaarheid van de
nieuw ontwikkelde informatiemiddelen nog voordat die landelijk ingevoerd
gaan worden. NS heeft deze aanbeveling al onderkend en werkt, in regulier
overleg met belangenorganisaties aan de implementatie ervan. Sinds de
invoering van Automatische Omroep (AO) wordt ook met name op de kleinere
stations meer en beter omgeroepen.
7* Goede en frequente informatie in trein omroepen en visueel weergeven.
Al het NS materieel dat nu (om)gebouwd wordt, wordt ook voorzien van
displays en straks ook van AO. Zo worden nu de "Koplopers" omgebouwd en
worden schermen aangebracht t.b.v. reisinformatie. De aanbeveling is
derhalve door NS al in gang gezet.
6* Spraakbakens introduceren op stations.
Begin volgend jaar wordt in het kader van het programma InfoPlus een proef
gestart. Dit zijn echter niet de spraakbakens waarover in dit SP rapport
wordt gesproken. De zogenaamde spraakbakens waren een infraoplossing van
ProRail voor een functionele wens die NS had om de oriëntatie op het perron
voor blinde en slechtziende treinreizigers te verbeteren.
NS gaat thans de proef met het programma InfoPlus houden waarbij blinden en
slechtzienden met behulp van hun mobiele telefoon actuele informatie over
hun vertrekstation kunnen krijgen. Op basis van deze proef wordt dan ook
bekeken hoe die service kan worden uitgebreid. Bij deze proef wordt
nadrukkelijk de samenwerking gezocht met de federatie slechtzienden- en
blindenbelang. NS onderneemt al acties om de informatievoorziening voor
blinden en slechtzienden te verbeteren. NS zal de aanbeveling echter op een
andere wijze invullen.
13* Aanbevelingen van Landelijk Bureau Toegankelijkheid (LBT) beter
opvolgen.
NS betrekt op eigen initiatief het LBT voor adviezen en aanbevelingen over
toegankelijkheidsaspecten. Dat is een goede zaak. Het is vervolgens aan NS
om te bepalen of men de adviezen van het LBT opvolgt. In het stappenplan
Toegankelijkheid geeft NS aan dat ook andere aspecten bij de afweging een
rol spelen. Er zal altijd een evenwicht worden gezocht tussen de belangen
van verschillende groepen reizigers. Het LBT advies wordt door NS
overigens aan de leden van het Locov voorgelegd bij adviesplichtige
stukken. Waar mogelijk wordt deze aanbeveling geïmplementeerd.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat