Algemene Vereniging Van Beroepsjournalisten in België
nieuws
De toekomst van de geschreven pers
De geschreven pers is in Vlaanderen in goeden doen en ziet het
internet niet echt als een concurrent. Zes hoofdredacteuren en één
politiek commentator toonden zich vrij optimistisch tijdens het debat
dat dinsdagavond het Abraham Verhoevenjaar afsloot in het
Internationaal Perscentrum Vlaanderen in Antwerpen. De Vlaamse media
zijn politiek ontvoogd en redactioneel onafhankelijk, heette het.
Jammer toch dat crossmediale belangenverstrengeling roet in het eten
gooit.
De hoofdredacteuren Luk Rademakers (Gazet van Antwerpen), Dirk
Remmerie (Het Nieuwsblad), Yves Desmet (De Morgen), Piet Depuydt
(Trends), Tessa Vermeiren (Weekend Knack), Jörgen Oosterwaal (Humo) en
commentaarschrijver Luc Van der Kelen (Het Laatste Nieuws) hebben best
vertrouwen in de toekomst van de geschreven pers, lieten ze het vrij
talrijk opgekomen mediapubliek weten.
Volgens Desmet heeft dat te maken met concurrentie: In Nederland heeft
een overgrote meerderheid een krantenabonnement. Bij ons wordt de
strijd in de krantenwinkel uitgevochten. Wij moeten alerter zijn, meer
luisteren naar wat de lezer wil. Terwijl zich in Nederland een
bloedbad begint af te tekenen, gaat bij ons de krantenverkoop nog
vooruit. Zijn collega Remmerie staafde dit met cijfers die moesten
aantonen dat er nu meer krantenlezers zijn dan in 1980.
En De Tijd dan? Die heeft zijn sterkste kant veronachtzaamd. De
evolutie naar een brede algemene krant was spelen met vuur. Ik vermoed
dat ze nu terugkeren naar hun core business. (Depuydt)
Dat vooral de tijdschriften het hier aardig doen op de lezersmarkt,
wijt Vermeiren aan het eigen karakter ervan, geen eenheidsworst zoals
je vaak in het buitenland ziet.
Het internet is geen bedreiging, wel veeleer de gamecultuur
(Rademakers), het gebrek aan tijd bij de hardwerkende Vlaming en de
vergratisering van het nieuws (Desmet). Als de consument ervan wordt
overtuigd dat nieuws een gratis product is, wordt het moeilijker om
aan te tonen dat tegen betaling aangeboden nieuws méér te bieden
heeft. Dat kon Rademakers, die van de gratis krant Metro komt, niet
over zijn kant laten gaan: Nieuws is altijd gratis geweest, kijk maar
naar de radio.
Voor het nieuws, kort op de bal, moet men kennelijk bij de radio zijn,
want kranten zeker in hun weekendbijlagen schuiven almaar meer in de
richting van de tijdschriften op. Ze werken meer lezers- dan
nieuwsgericht. Zelfs vaak adverteerdersgericht, zei Vermeiren. Als
voorbeeld gaf ze een redactioneel ondersteunde reclame van Delhaize in
De Standaard Magazine. Kennelijk gelden andere deontologische regels
voor de rompkrant dan voor de bijlagen, merkte ze op.
Inzake de toekomst van de geschreven pers, had Oosterwaal nog
interessante cijfers. Uit een Humo-enquête onder jongeren bleek dat
65% dagelijks op het net surft, 34% een krant leest en 19,8% een
tijdschrift.
Via de vraag of de kranten dan meer met sensatie uitpakken, om de
lezer te bedienen, kwam onvermijdelijk het label kwaliteit naar boven.
Alle panelleden putten zich uit om het onderscheid tussen
kwaliteitskrant en populaire krant te ontkennen. Volgens Oosterwaal
doen álle kranten het nu beter dan tien-vijftien jaar geleden en voor
Depuydt kunnen zowel Trends als Dag Allemaal kwaliteitsbladen zijn,
elk voor hun publiek. Rademakers: Een kwaliteitsjournalist is iemand
die kwalitatief werk aflevert binnen het format van het blad.
De panelleden waren het erover eens dat de media nu beter zijn dan
vroeger en stelden dat het ondenkbaar is dat ze nog richtlijnen zouden
krijgen uit de politieke wereld. Integendeel, men durft tegen de haren
in te strijken. Desmet: We krijgen nu veel opzeggingen door ABVVers,
wegens onze houding ten aanzien van het Generatiepact.
Van der Kelen juichte die grotere politieke openheid toe, maar vond
dat het vroeger wel duidelijker was waar iedereen stond. Er wordt nu
wel eens gereden in opdracht van iemand anders. Depuydt meldde dat
Trends zich juist wat terughoudend had opgesteld tegenover het
manifest voor een zelfstandig Vlaanderen, omdat Trends-directeur Frans
Crols deel uitmaakt van de denkgroep die dat manifest heeft opgesteld.
Ooosterwaal noemde dat een achterhaald debat, nu vooral economische
groepen hun stempel drukken op de berichtgeving. Toen Van der Kelen
zei dat hij bij De Persgroep vrij kon schrijven, ook over VTM,
reageerde Oosterwaal sec: Flauwekul.
Daarmee was het debat over crossmediale verstrengeling aangezwengeld.
Een verhaal van wie doet het met wie en welke belangen spelen achter
de schermen. Desmet beweerde dat hij het beu was en zich tegenwoordig
zelfs op zelfcensuur betrapt als hij de VRT wil hekelen, omdat hij
mogelijk niet geloofwaardig overkomt, als lid van De Persgroepclub.
Vooral de alliantie VRT-De Standaard moest het bij enkele sprekers
ontgelden.
Waarin zijn jullie gelijk en waarin verschillend?, wilde Dirk
Vandekerckhove uitgever bij Roularta vanuit de zaal weten. We zijn
gelijk in de zin dat we onze lezersverwachting zo goed mogelijk
proberen in te vullen, repliceerde Desmet. Ik denk dat ik ook Het
Laatste Nieuws zou kunnen maken. Hoe we dat invullen, dát is anders.
Maar we leggen allemaal ons oor meer te luisteren bij de lezer.
Maar we moeten ons er wel bewust van zijn dat we journalisten blijven,
voegde Depuydt er snel aan toe. Het beeld van de hoofdredacteur als
chef-marketing was inderdaad niet ver weg.
Even kwam, via Vermeiren, het thema van het afvoeren van oudere
journalisten aan bod, waarmee dossierkennis en redactioneel geheugen
verdwijnt. Ze pleitte ook voor een betere vergoeding voor jonge
journalisten, met name voor freelancers. Als redactiedirecteur en als
moeder van een freelancende journalist spreekt ze met kennis van
zaken.
problematiek wordt geconfronteerd, vroeg vanuit de zaal hoe de
hoofdredacteuren het zo over zich kunnen laten gaan dat 45-plussers
worden weggesaneerd, dat jonge journalisten al snel ontmoedigd afhaken
en dat zoals recentelijk bij Het Laatste Nieuws en bij De Standaard
mensen weg moeten zonder dat met hen echt wordt gecommuniceerd over
het waarom.
De kosten lopen op, het is een zaak van bedrijfsvoering (Remmerie),
Voor een nieuw product kun je niet alle mensen houden (Van der Kelen)
en Hoofdredacteuren hebben meer budgettaire verantwoordelijkheid
gekregen (Depuydt), was de reactie.
(I.D.)
(14/12/2005)