Afscheidscollege
15.12.2005
prof.mr. T.M.C.J. Schalken
aula
Faculteit der Rechtsgeleerdheid
15:45
Functioneringsgesprek met mijzelf (en andere verrassingen)
Tanend gezag en een bureaucratische uitvoering van overheidsbeleid hebben momenteel een verlammende uitwerking op de creatieve veerkracht van de samenleving, stelt scheidend hoogleraar Strafrecht Tom Schalken. Schalken roept op tot maatschappelijk verzet zoals in de jaren zestig: toen tegen de overheid als bedillerige zedenmeester, nu tegen de overheid als amorele rekenmeester. Zo meent de overheid volgens Schalken dat allerlei structurele veranderingen nodig zijn (zorgstelsel, omroepbestel, gezondheidszorg, hoger onderwijs, politie en openbaar ministerie), waarbij marktwerking en productdenken de belangrijkste richtsnoeren zijn. Zelfs binnen de rechterlijke macht is het productdenken gaan overheersen, waardoor veel expertise is verdreven en rechterlijke dwalingen, zoals in de zaak van de Schiedammer parkmoord, kunnen ontstaan.
In andere sectoren laat de overheid zonder een inhoudelijke oriëntatie de uitvoering van haar beleid aan de samenleving over, hetgeeen niet tot minder, maar juist tot meer bureaucratie leidt. De overheid vervreemdt daarmee van de burgerij en de samenleving, en dat komt haar gezag niet ten goede. Dat gezag heeft zij evenwel nodig om als autoriteit normen en regels via het strafrecht dwingend aan de burgers te kunnen opleggen.
Schalken gaat in zijn rede na wat hemzelf heeft bewogen, welke lijn er in zijn publicaties valt te ontdekken en waartoe zijn vele artikelen hebben geleid. In de rechtswetenschappen viert de rationele benadering hoogtij, maar Schalken ziet die benadering graag aangevuld met een intuitieve manier om naar de werkelijkheid, en de betekenis daarvan, te kijken. Alleen langs die weg kan de echte werkelijkheid worden gevonden, aldus Schalken. Dat is nodig om een onderscheid te kunnen maken tussen wat mensen werkelijk beweegt en de schijnwerkelijkheid die door politici en bestuurders wordt opgeroepen.
Voor meer informatie over activiteiten aan de VU:
dienst Communicatie, afdeling wetenschapsvoorlichting:
T 020 59 85666
E
Voor meer informatie over VUmc:
T 020 44 43444
E
Vrije Universiteit Amsterdam