VU Medisch Centrum

Vrouwelijke en krachtiger stem voor vrouwen zonder strottenhoofd door nieuwe stemprothese

De stem van vrouwelijke patiënten die door keelkanker geen strottenhoofd meer hebben, zou aanzienlijk kunnen verbeteren met behulp van een nieuw type stemprothese. KNO-arts Marein van der Torn ontwikkelde deze nieuwe prothese en promoveert maandag 19 december aan VU medisch centrum.

Bij patiënten met keelkanker is het soms nodig om het strottenhoofd met daarin de stembanden operatief te verwijderen. Sinds de jaren 80 leren vrijwel al deze patiënten weer te spreken met behulp van een klein siliconenrubberen ventiel dat tussen hun luchtpijp en slokdarm in geplaatst wordt. Door dit ventiel kunnen zij de bovenste sluitspier van hun slokdarm als een soort stemband gebruiken. Deze alternatieve stem klinkt rauw en veel lager dan de natuurlijke stem. De lage toonhoogte is vooral voor vrouwelijke patiënten bezwaarlijk. Daarbij wordt de stem bovendien te zwak om goed verstaanbaar te zijn wanneer de bovenste sluitspier van de slokdarm te slap is.

KNO-arts Van der Torn heeft onderzocht of het mogelijk is om de stemkwaliteit van twee groepen patiënten zonder strottenhoofd te verbeteren: patiënten met een erg zwakke stem en vrouwelijke patiënten. Hij ontwikkelde een nieuw soort ventiel dat zelf stemgeluid maakt. Dat geluid wordt geproduceerd door een klein siliconenrubberen lipje in het ventiel, een soort kunststembandje. Voor mannenstemmen werd een ander lipje ontwikkeld dan voor vrouwen. Het trillingsgedrag van deze lipjes, de luchtweerstand en het voortgebrachte geluid werden uitgebreid onderzocht buiten patiënten. Ook werden deze nieuwe stemprotheses uitgeprobeerd door een groep patiënten van VU medisch centrum en vergeleken met hun stem zonder het siliconenrubberen lipje. Voorlopig zouden alleen vrouwelijke patiënten met een erg zwakke stem baat kunnen hebben bij de nieuwe stemprothese: hun stem wordt krachtiger en bereikt weer een vrouwelijke toonhoogte. De nieuwe stemprothese moet nog verder worden verbeterd voordat patiënten er gebruik van kunnen maken. Het siliconenrubberen lipje is namelijk slecht bestand tegen taai slijm, dat door de meeste patiënten wordt opgehoest.