Beter praten zonder stembanden
6 december 2005
Mensen die hun stembanden hebben verloren beter laten praten met een
prothese, dat was het doel van KNO-arts Marein van der Torn. In een
STW-project onderzocht hij de mogelijkheden van een nieuw soort
stemprothese die zelf stemgeluid maakt. Het concept zou nuttig kunnen
zijn voor vrouwelijke patiënten met een erg zwakke stem: hun stem
wordt er krachtiger door en bereikt weer een vrouwelijke toonhoogte.
Wegens praktische problemen kan de stemprothese voorlopig echter nog
niet in gebruik genomen worden. Van der Torn promoveert op 19 december
aan de Vrije Universiteit.
Bij patiënten met keelkanker is het soms nodig om het strottenhoofd
met daarin de stembanden operatief te verwijderen. Sinds de jaren 80
leren vrijwel al deze patiënten weer te spreken met behulp van een
klein siliconenrubberen ventiel dat tussen hun luchtpijp en slokdarm
in geplaatst wordt.
Door dit ventiel kunnen zij de bovenste sluitspier van hun slokdarm
als een soort stemband gebruiken. Deze alternatieve stem klinkt rauw
en veel lager dan de natuurlijke stem. De lage toonhoogte is vooral
voor vrouwelijke patiënten bezwaarlijk. Als de bovenste sluitspier van
de slokdarm te slap is, wordt de stem bovendien te zwak om goed
verstaanbaar te zijn.
De Amsterdamse groep van VU-onderzoeker Van der Torn ontwikkelde samen
met de Rijksuniversiteit Groningen een nieuw soort ventiel dat zelf
stemgeluid maakt. Dat geluid wordt geproduceerd door een klein
siliconenrubberen lipje in het ventiel, een soort kunststembandje.
Voor mannenstemmen werd een ander lipje ontwikkeld dan voor vrouwen.
Het trillingsgedrag van deze lipjes, de luchtweerstand en het
voortgebrachte geluid werden uitgebreid onderzocht buiten patiënten.
Ook werden deze nieuwe stemprotheses uitgeprobeerd door een groep
patiënten van het VU Medisch Centrum en vergeleken met hun stem zonder
het siliconenrubberen lipje.
Hieruit kwam naar voren dat voorlopig alléén vrouwelijke patiënten met
een erg zwakke stem baat zouden kunnen hebben bij de nieuwe
stemprothese: hun stem wordt krachtiger en bereikt weer een
vrouwelijke toonhoogte. De nieuwe stemprothese kan voorlopig nog niet
in gebruik genomen worden, omdat het siliconenrubberen lipje slecht
bestand bleek tegen taai slijm dat opgehoest wordt door de meeste
patiënten.
..............................
Meer informatie bij:
* drs. Marein van der Torn (KNO-arts, VU Medisch Centrum)
* m@vandertorn.com
* t: +31(0)20 32 03 039
* Promotie 19 december
* Promotor prof.dr. H.F. Mahieu
* hf.mahieu@vumc.nl
* t: +31 (0)20 44 43 687
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek