Centraal Bureau voor de Statistiek
Persbericht
PB05-144
21 december 2005
Groei economie derde kwartaal 2005 hoger dan eerder geraamd
De Nederlandse economie is in het derde kwartaal van 2005 met 1,3 procent
gegroeid. Dat blijkt uit de tweede raming van de kwartaalrekeningen van het
CBS. De groei van het bruto binnenlands product (BBP) is 0,4 procentpunt
hoger dan bij de eerste raming van 15 november.
De groei van het BBP in het derde kwartaal is vooral te danken aan meer
export en verder aantrekkende investeringen. Ook de consumptie van
huishoudens en van de overheid waren hoger dan een jaar eerder.
Vooral opwaartse bijstelling overheidsconsumptie
De bijstelling van de economische groei met 0,4 procentpunt is vooral het
gevolg van een opwaartse bijstelling van de overheidsconsumptie. Zowel de
uitgaven van de overheid als die voor de zorg zijn hoger dan eerder geraamd.
Daarnaast vallen ook de investeringen, en in mindere mate de uitvoer en de
consumptie van huishoudens, hoger uit dan bij de eerste raming.
Daartegenover staat echter een verhoging van de invoer.
Vanuit de productiekant gezien heeft de commerciële dienstverlening meer
geproduceerd dan eerder geraamd. De productie van goederenproducenten
komt echter iets lager uit.
Kwartaal-op-kwartaalgroei 0,6 procent
Het volume van het BBP is in het derde kwartaal van 2005, na correctie voor
werkdag- en seizoeneffecten, met 0,6 procent toegenomen ten opzichte van
het tweede kwartaal van 2005. Dat is 0,3 procentpunt hoger dan bij de eerste
raming. De kwartaal-op-kwartaalgroei van 0,6 procent is hoger dan het
gemiddelde van de voorgaande vier kwartalen.
ln.... Groei uitvoer vooral door wederuitvoer
sbc.... fractie minder dan in het eerste halfjaar. De groei komt bijna volledig voor
Het volume van de uitvoer van goederen en diensten was in het derde
kwartaal 5,0 procent hoger dan een jaar eerder. Daarmee steeg de export een
rekening van de wederuitvoer. Dit is de export van elders, bijvoorbeeld in
w China, de VS en Taiwan, geproduceerde goederen. Deze worden via
Nederland gedistribueerd, nadat ze hooguit een geringe bewerking hebben
w ondergaan. De groei van de export van in Nederland geproduceerde
goederen was zeer bescheiden en duidelijk minder dan in het eerste halfjaar.
w
CBS Persbericht PB05-144 pagina 1 van 7
De groei van de invoer (6,1 procent) was hoger dan die van de uitvoer. Ook
de invoergroei komt voor het grootste deel voor rekening van de wederuitvoer.
Daarnaast is er meer ingevoerd door de toename van de binnenlandse
bestedingen.
Hoogste groei consumptie huishoudens in ruim drie jaar
Huishoudens hebben in het derde kwartaal van 2005, voor prijsveranderingen
gecorrigeerd, 1,2 procent meer besteed dan een jaar eerder. Dit is de hoogste
groei sinds het eerste kwartaal van 2002.
De Nederlandse consumenten hebben vooral meer uitgegeven aan goederen
en dan met name aan duurzame consumptiegoederen. Consumenten kochten
vooral meer consumentenelektronica, meubelen en kleding. Ze hebben echter
minder besteed aan nieuwe personenauto's.
Aan diensten werd ook meer uitgegeven, maar net als in voorgaande
kwartalen was de stijging relatief beperkt. Opvallend was dat de
consumentenbestedingen in de horeca voor het eerst in bijna vijf jaar zijn
gestegen.
Opmerkelijk herstel overheidsconsumptie
Het volume van de overheidsconsumptie was in het derde kwartaal
1,3 procent hoger dan in hetzelfde kwartaal van 2004. Na anderhalf jaar van
teruglopende uitgaven gaf de overheid weer meer uit aan openbaar bestuur.
Ook de reële uitgaven voor zorg en welzijn trokken aan.
Investeringen trekken stevig aan
In het derde kwartaal van 2005 waren de investeringen in vaste activa
6,6 procent hoger dan in hetzelfde kwartaal van 2004. Dit was voor bijna de
helft een gevolg van hogere investeringen in woningen. Ook in machines en
installaties, infrastructuur, zakenauto's en vliegtuigen is meer geïnvesteerd.
Het sterkst toegenomen zijn echter de investeringen in computers.
Bouw en commerciële diensten zorgen voor de productiegroei
Vanuit de productie benaderd zijn de bouw en de commerciële dienstverlening
de trekkers van de economische groei. De bouwnijverheid profiteerde van de
aantrekkende woningbouw. In de commerciële dienstverlening komt de groei
vooral van de groothandel en het transport, die betrokken zijn bij de
wederuitvoer, en van de uitzendbranche. De productie in de niet-commerciële
dienstverlening (overheid en zorg) groeide bescheiden.
De industriële productie was vrijwel gelijk aan vorig jaar en blijft daarmee
opvallend achter bij eerdere perioden van herstel. Tegenover een herstel in de
chemie stond een krimp in de elektrotechnische en
transportmiddelenindustrie. De aardgasproductie was fors lager doordat veel
minder gas in het buitenland werd afgezet. Ook in de landbouw bleef de
productie achter en dan vooral in de tuinbouw.
CBS Persbericht PB05-144 pagina 2 van 7
Technische toelichting
Algemeen
De economische groei wordt gemeten aan de volumegroei van het bruto
binnenlands product (BBP). Dit is het totaal van de in het productieproces
gevormde inkomens (de `toegevoegde waarde').
Achtergrondinformatie over de ramingen
Er worden twee ramingen samengesteld en gepubliceerd van de economische
groei in een kwartaal. De eerste raming of flash-raming wordt uiterlijk 45
dagen na afloop van een kwartaal gepubliceerd. De cijfers van de eerste
raming kunnen wijzigen op grond van nieuwe statistische broninformatie die
nadien beschikbaar komt. In de tweede raming die uiterlijk 90 dagen na afloop
van een kwartaal wordt gepubliceerd, is deze nieuwe en meer uitgebreide
statistische informatie verwerkt. Bovendien komen op dat moment meer
detailgegevens beschikbaar.
Ook nadien kunnen de cijfers nog worden aangepast. De kwartaalgegevens
worden namelijk eenmaal per jaar in juli geijkt aan de jaarcijfers van de
Nationale rekeningen die volgens een vaste cyclus van drie opeenvolgende
ramingen (voorlopige raming, nader voorlopige raming en definitieve raming)
worden herzien.
In de tabellen zijn de bijgestelde (kolommen met) cijfers steeds voorzien van
een "#". Meer informatie over bijstellingen is te vinden op de CBS-website bij
het persbericht (in de rechterkolom onder Gerelateerde links).
Werkgelegenheid
In het persbericht over de eerste raming van de economische groei in een
kwartaal wordt conform Europese afspraken tevens een eerste raming van de
werkgelegenheid in dat kwartaal gepubliceerd. Deze raming heeft uitsluitend
betrekking op werknemers. Zelfstandigen blijven buiten beschouwing. De
raming luidt zowel in banen als in arbeidsjaren (=voltijdbanen). De tweede
raming van de werkgelegenheid met daarbij een verdeling van de
werkgelegenheid naar bedrijfstakken wordt gepubliceerd in een afzonderlijk
persbericht één werkdag na verschijning van het persbericht over de tweede
raming van de economische groei op kwartaalbasis.
Seizoengecorrigeerde gegevens
Normale praktijk is dat mutaties worden berekend ten opzichte van het
vergelijkbare kwartaal van het voorafgaande jaar. Om een zo goed mogelijk
beeld te geven van de conjuncturele stand van zaken wordt de groei van het
BBP en van het aantal banen ook ten opzichte van het voorgaande kwartaal
berekend. Hierbij wordt gecorrigeerd voor seizoen- en werkdageneffecten. Bij
het uitkomen van nieuwe kwartaalcijfers wordt deze seizoencorrectie steeds
opnieuw doorgerekend. Dit kan leiden tot (fractionele) bijstellingen van eerder
geraamde cijfers.
Jaarcijfers
Het persbericht over de tweede raming van de economische groei voor het
eerste kwartaal bevat additionele gegevens over het productie- en
bestedingendeel van de jaarpublicatie Nationale rekeningen. In het
betreffende persbericht zijn daarom twee extra tabellen opgenomen met
enkele nieuwe jaarcijfers.
CBS Persbericht PB05-144 pagina 3 van 7
Tabel 1: Bruto Binnenlands Product (marktprijzen)
Verandering ten opzichte van
zelfde periode vorig jaar voorgaande periode 1)
volumemutaties in %
2001 . .
2002 0,1 .
2003 -0,1 .
2004 1,7 .
2001-I . .
II . 0,4
III . 0,0
IV . 0,0
2002-I -0,2 -0,2
II 0,1 0,4
III 0,5 0,0
IV -0,1 -0,2
2003-I 0,4 0,2
II -0,7 -0,5
III -0,5 0,0
IV 0,2 0,7
2004-I 1,2 0,9#
II 1,4 0,2
III 2,0 0,4#
IV 2,3 0,2
2005-I -0,5 -0,8
II 1,3 1,2#
III 1,3# 0,6#
1) Gecorrigeerd voor seizoeninvloeden en werkdageffecten.
#) Deze cijfers zijn bijgesteld, achtergrondinformatie staat in de technische toelichting.
Bron: CBS
CBS Persbericht PB05-144 pagina 4 van 7
Bruto binnenlands product: volume
% mld euro
6 116
5 115
4 114
3 113
2 112
1 111
0 110
-1 109
-2 108
I II III IV I II III IV I II III IV I II III
2002 2003 2004 2005
%-mutatie t.o.v. dezelfde periode een jaar eerder (links)
seizoengecorrigeerd, mld euro in prijzen 2001 (rechts)
Bron: CBS
Tabel 2: Goederen- en dienstentotalen
2004 2004 2005
III IV I II III#
volumemutaties in % t.o.v. een jaar eerder
Consumptieve bestedingen 0,0 0,0 0,1 -1,0 -0,1 1,2
w.v. door huishoudens 0,0 0,4 0,0 -1,4 0,1 1,2
door overheid 0,0 -0,9 0,3 -0,3 -0,4 1,3
Investeringen in vaste activa 2,9 1,9 2,8 -1,6 2,6 6,6
Veranderingen voorraden 1) 0,2 0,3 1,0 0,6 -1,6 -0,2
Nationale bestedingen 0,8 0,6 1,3 -1,3 0,3 1,8
Uitvoer goederen en diensten 8,5 10,1 12,4 5,3 5,5 5,0
Invoer goederen en diensten 7,8 8,8 12,0 4,8 4,4 6,1
Bruto binnenlands product 1,7 2,0 2,3 -0,5 1,3 1,3
1) In procenten van het BBP in constante prijzen.
#) Deze cijfers zijn bijgesteld, achtergrondinformatie staat in de technische toelichting.
Bron: CBS
CBS Persbericht PB05-144 pagina 5 van 7
Tabel 3: Waarde- en prijsontwikkeling van het BBP (marktprijzen)
Waarde Waardeverandering Prijsverandering
mld euro in % t.o.v. jaar eerder
2001 447,7 . .
2002 465,2 3,9 3,8
2003 476,3 2,4 2,5
2004 488,6 2,6 0,9
2001-I 109,9 . .
II 113,5 . .
III 108,4 . .
IV 115,9 . .
2002-I 113,7 3,5 3,7
II 117,8 3,8 3,7
III 113,4 4,6 4,1
IV 120,2 3,7 3,8
2003-I 117,4 3,2 2,9
II 121,2 2,8 3,5
III 114,9 1,3 1,8
IV 122,9 2,2 2,0
2004-I 119,9 2,1 0,9
II 123,9 2,3 0,9
III 117,8 2,6 0,5
IV 127,0 3,3 1,0
2005-I 121,1 1,0 1,5
II 127,3 2,7 1,3
III 120,8# 2,6# 1,3#
#) Deze cijfers zijn bijgesteld, achtergrondinformatie staat in de technische toelichting.
Bron: CBS
Tabel 4: Toegevoegde waarde van producenten (bruto, basisprijzen)
2004 2004 2005
III IV I II III#
volumemutaties in % t.o.v. een jaar eerder
Producenten van:
Goederen 2,1 2,7 2,3 -2,8 1,3 -0,8
Landbouw en visserij 4,9 6,3 6,8 0,7 -1,4 -0,5
Industrie en energie: 2,0 3,4 1,4 -2,8 0,4 -2,3
w.o. Industrie 1,2 1,0 0,8 -2,1 0,2 -0,1
Bouwnijverheid 1,2 -1,2 3,2 -4,0 4,8 4,2
Commerciële diensten 2,1 3,1 2,8 0,9 2,3 2,2
Handel, horeca en transport 3,5 4,1 4,2 0,6 1,7 3,0
Financiële en zakelijke 0,9 2,3 1,6 1,1 2,7 1,6
diensten
Niet-commerciële diensten 0,6 0,1 0,7 -0,1 -0,7 0,5
#) Deze cijfers zijn bijgesteld, achtergrondinformatie staat in de technische toelichting.
Bron: CBS
CBS Persbericht PB05-144 pagina 6 van 7
Tabel 5: Investeringen in vaste activa
2004 2004 2005
III IV I II III#
volumemutaties in % t.o.v. een jaar eerder
Investeringen in vaste activa 2,9 1,9 2,8 -1,6 2,6 6,6
w.o. Woningen 6,3 3,8 8,0 -2,2 10,7 8,8
Bedrijfsgebouwen -8,3 -9,0 -5,3 -7,9 2,5 0,9
G.W.W. werken -0,2 -3,1 2,0 -4,3 -0,3 2,6
Vervoermiddelen 7,5 6,7 7,4 -5,1 -6,9 12,2
Machines en installaties -0,2 1,8 -14,2 1,0 -13,9 3,9
Computers 15,9 11,9 26,0 15,2 22,0 28,7
#) Deze cijfers zijn bijgesteld, achtergrondinformatie staat in de technische toelichting.
Bron: CBS
CBS Persbericht PB05-144 pagina 7 van 7
---- --
Centraal Bureau voor de Statistiek