Universiteit Utrecht

Persbericht van de Universiteit Utrecht

21 december 2005

Utrecht aan top met 23 NWO-toekenningen

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft 19 VENI en 4 VICI subsidies toegekend aan Utrechtse onderzoekers. De Universiteit Utrecht scoort hiermee veruit de meeste VENI subsidies (20%) van alle universiteiten. De helft van de Utrechtse toekenningen is naar vrouwelijke onderzoekers gegaan. De Universiteit Utrecht scoort samen met de Universiteit van Amsterdam en de Radboud Universiteit de meeste VICI subsidies. Met de 4 VICI toekenningen in deze ronde blijft de universiteit een topscorer. Universiteit Utrecht heeft in totaal 19 VICI subsidies (18%) van de 108 die sinds 2002 zijn toegekend.

De Utrechtse toekenningen:

VENI

SARS-coronavirus: Geknipt om de cel binnen te komen Dr. ir. B.J. (Berend Jan) Bosch (m) 02-02-1975, UU - Virologie Het SARS-coronavirus bezit specifieke eiwitten waarmee het aan gastheercellen kan binden. Echter, het virus blijkt vervolgens de cel alleen te kunnen binnendringen nadat deze zogenaamde spike-eiwitten geknipt worden door een cellulair enzym. Onderzocht wordt hoe dit proces precies verloopt.

De kus des doods
Dr. A.N. (Niels) Bovenschen (m) 27-05-1976, UMC Utrecht - Pathologie Ons immuunsysteem heeft speciale cellen die ons lichaam dagelijks inspecteren op de aanwezigheid van tumorcellen en virus-geïnfecteerde cellen. Dit onderzoek bestudeert hoe ons immuunsysteem deze afwijkende cellen doodt en hoe sommige tumorcellen hieraan kunnen ontsnappen.

Electrode tegen dwangstoornis
Dr. D. (Damiaan) Denys (m) 09-11-1965, UMC Utrecht - Psychiatrie Sommige mensen kunnen niet ophouden met handen wassen of deuren controleren. De onderzoekers willen deze ernstige psychiatrische klachten behandelen met een elektrode in de hersenen. Met hersenscans wordt onderzocht wie op de behandeling zal reageren en met een dierenmodel wordt het effect van de elektrode op de cellen in de hersenen gemeten.

Betere organisaties door effectief kennisdelen
Dr. M.V. (Virginia) Dignum (v) 02-05-1964, UU - Informatiekunde Effectief kennisdelen leidt tot betere organisaties. Kennisdeling hangt echter af van de omgeving, in een ziekenhuis bijvoorbeeld wordt kennis anders gedeeld dan op een gemeentehuis. De onderzoekers zijn op zoek naar modellen en organisatiestructuren die rekening houden met omgevingseisen en persoonlijke kenmerken.

Mensen veranderen
Dr. E.L. (Ellen) Hamaker (v) 13-02-1974, UU - Methodenleer en Statistiek Psychologische processen (zoals stemmingswisselingen, of de interactie tussen personen) worden meestal onderzocht op groepsniveau. In dit project worden technieken uit andere vakgebieden gebruikt en aangepast om inzicht te krijgen in dergelijke processen op individueel niveau.

Taalklanken leren onderscheiden gaat vanzelf!
Dr. S.R. (Silke) Hamann (v) 25-02-1971, UU - Linguistiek Elk kind moet een goed beeld in zijn hoofd krijgen van de klinkers en medeklinkers van zijn taal. Kiest hij de taalklanken uit een aangeboren in zijn hersenen ingebouwde verzameling, of construeert hij ze later zelf door gewoon te luisteren?

Veranderingen in de oceaancirculatie door continentverschuiving Dr. A.S. (Anna) von der Heydt (v) 29-04-1974, UU - Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Het klimaat op aarde is dramatisch veranderd over de laatste 65 miljoen jaar. Het is echter nog onduidelijk hoe en waardoor dit is gebeurd. Een mogelijke factor, onderwerp van dit onderzoek, is de verandering in de oceaancirculatie door de verschuiving van de continenten.

Uitrekken van de aardkorst
Dr. D.J.J. (Douwe) van Hinsbergen (m) 20-06-1976, UU - Structurele Geologie & Tectoniek / Paleomagnetisme Als de aardkorst uit elkaar wordt getrokken komt gesteente van tientallen kilometers diepte naar het oppervlak. De onderzoekers gaan dit proces, dat in drie dimensies, gedurende miljoenen jaren plaatsvindt, reconstrueren in west-Turkije, waar het op dit moment nog gebeurt.

De wisselwerking tussen Karel- en Arturromans
Dr. M. (Marjolein) Hogenbirk (v) 30-04-1966, UU - Nederlands In de tweede helft van de dertiende eeuw werden de eerste Nederlandse verhalen over Karel de Grote en over koning Artur geschreven. In dit onderzoek wordt de uitwisseling van verhaalelementen tussen deze twee typen teksten bestudeerd.

Het maakbare verleden
Dr. R.J.C. (Rafaële) Huntjens (v) 13-02-1973, UU - Klinische Psychologie We herinneren ons de dingen uit het verleden niet altijd correct. Soms 'herinneren' we ons zelfs gebeurtenissen die helemaal niet hebben plaatsgevonden. Dit onderzoek gaat na hoe dit proces werkt en wie vatbaar is voor dergelijke foutieve herinneringen.

Meetkunde helpt fysica
Dr. S. (Sergey) Igonin (m) 22-01-1978, UU - Wiskunde Natuurkundige processen worden vaak beschreven door ingewikkelde differentiaalvergelijkingen. Voorbeelden hiervan zijn de vergelijkingen voor watergolven en elektromagnetisme. De onderzoekers zullen met gebruikmaking van multidimensionele meetkunde methoden ontwikkelen om dit soort differentiaalvergelijkingen op te lossen.

De schilder in de computer
Dr. A.S. (Ann-Sophie) Lehmann (v) 04-08-1969, UU - Mediawetenschappen Computer Graphics streven de fotografie voorbij: ze verbeelden feit en fictie, herscheppen het verleden en simuleren de toekomst. Dit onderzoek zal tonen dat de picturale constructie van Computer Graphics gebaseerd is op het principe van een oud medium: de schilderkunst.

Voorspellen van de effectiviteit van cholesterolverlagers Dr. A.H. (Anke-Hilse) Maitland - van der Zee (v) 16-03-1975, UU - Farmaco-epidemiologie en Farmacotherapie Geneesmiddelen werken niet voor alle gebruikers even goed. De onderzoekers bestuderen in een Nederlandse populatie of het genetisch profiel van een patiënt een voorspeller is voor de effectiviteit van cholesterolverlagende middelen in het beschermen tegen hart- en vaatziekten.

De temperatuur van een quark-gluonplasma
Dr. A. (Andre) Mischke (m) 11-01-1972, UU - Instituut voor Subatomaire Fysica (SAP) Met botsingen tussen zware ionen zijn we sinds kort in staat om een nieuwe toestand van materie, het quark-gluonplasma, te maken en te bestuderen. Deze toestand heeft waarschijnlijk een paar microseconden na de oerknal bestaan. De enige manier om de begintemperatuur van deze toestand te bepalen is de verdeling van de uitgezonden (thermische) fotonen te meten. Het onderzoeksproject gaat dit thermische fotonsignaal detecteren in botsingen van zware atoomkernen bij de hoogst mogelijke botsingsenergie.

Meetkunde vanuit de fysica
Dr. H. (Hessel) Posthuma (m) 27-02-1975, UU - Wiskunde Ideeën uit de natuurkunde leiden vaak tot verassende inzichten in de wiskunde. Zo blijkt quantummechanica tot een nieuw soort meetkunde te leiden. In dit onderzoek wordt deze nieuwe kijk op meetkunde in de praktijk nader onderzocht.

Familierelaties terecht (niet) in het recht?
Dr. W.M. (Wendy) Schrama (v) 23-10-1973, UU - Rechtsgeleerdheid Familierelaties spelen een belangrijke rol in het recht. Maar stemt die rol wel overeen met de echte betekenis van die relaties in de maatschappij? In dit onderzoek wordt nagegaan of het recht inzake familierelaties aangepast moet worden.

Migratie, sekse en succes
Dr. F. (Frank) van Tubergen (m) 18-05-1976, UU - Sociologie De economische integratie van allochtone mannen verbetert tijdens hun leven. Allochtone vrouwen daarentegen zien hun arbeidsmarktpositie in de jaren na hun migratie verslechteren. Waarom is dat zo? Deze en soortgelijke vragen naar sekseongelijkheid onder immigranten worden beantwoord in dit project.

Wanneer loont het te belonen?
Dr. J. (Jeroen) van de Ven (m) 10-04-1975, UU - Economie Economen beweren dat een beloning motiverend werkt. Volgens psychologen kan deze juist schadelijk uitwerken op de motivatie. Dit project verenigt deze schijnbaar tegenstrijdige inzichten. Het laat zien hoe je het beste kunt belonen om iemand te motiveren.

Hypergevoelige receptoren verantwoordelijk voor hersenschade? Dr. A. (Anne) Vroon (v) 01-01-1975, UMCU - Psychoneuroimmunologie/Neonatologie Zuurstofgebrek veroorzaakt hersenschade bij pasgeborenen. Hypergevoeligheid van receptoren op zenuwcellen kan hieraan bijdragen. De onderzoeker bestudeert de rol van een centrale schakelaar in het verhogen van receptorgevoeligheid na zuurstofgebrek. Tevens wordt onderzocht of 'omzetten' van deze schakelaar hersenschade kan beperken.

VICI

Meer leren van wetenschappelijke data
Prof. dr. H. (Herbert) Hoijtink (m) 23-12-1961, UU - Methodenleer en Statistiek Wetenschappelijke theorieën worden vaak onderzocht door het analyseren van data. In dit onderzoek worden methoden ontwikkeld die wetenschappers in staat stellen deze theorieen op te nemen in statistische modellen. Deze 'geinformeerde' modellen zullen wetenschappers beter in staat stellen om hun data te analyseren en hun wetenschappelijke theorieën te onderzoeken.

Afbeeldingen van planetaire systemen rond andere sterren Prof. dr. C.U. (Christoph) Keller (m) 16-05-1964, UU - Sterrekundig Instituut Utrecht Sterlicht is ongeveer een miljard keer helderder dan dat van planeten, kometen en stof eromheen. De onderzoekers ontwikkelen een nieuw instrument dat polarisatie gebruikt om het sterlicht te blokkeren en zo afbeeldingen van planetaire systemen rond nabije sterren te maken.

Daarom dus. Oorzakelijke taal begrijpen
Prof. dr. T.J.M. (Ted) Sanders (m) 13-06-1963, UU - Utrechts instituut voor Linguïstiek OTS / Onderwijsinstituut Nederlands De auto van de buren is weg. Dus ze zijn niet thuis. Waarom kan het woord 'daardoor' hier niet worden gebruikt? Dit project onderzoekt hoe verschillende talen zulke oorzakelijke verbanden uitdrukken, hoe lezers ze interpreteren en kinderen ze leren. Zo verklaart taal hoe de menselijke geest de wereld begrijpt.

Ontstekingsziekten door overerving van een lekkende darm? Prof. dr. C. (Cisca) Wijmenga (v) 16-02-1964, UMC Utrecht - Genetica De darmwand beschermt ons tegen gevaarlijke binnendringers die ontstekingen kunnen veroorzaken. Diverse ontstekingziekten (suikerziekte, glutenallergie, Crohn) vertonen een lekkende darm en zijn erfelijk. De onderzoekers gaan uitzoeken welke genen verantwoordelijk zijn voor de lekkende darm en daardoor deze ziekten veroorzaken.

VENI, VIDI, VICI

De VENI- en VICI toekenningen zijn subsidievormen van de NWO Vernieuwingsimpuls. De andere subsidievorm is de VIDI die bestemd is voor onderzoekers die na hun promotie een aantal jaren onderzoek op postdocniveau hebben verricht. De VENI subsidie is voor pas gepromoveerden. Elke VENI onderzoeker krijgt in totaal maximaal 200.000 euro. De subsidie biedt hen de mogelijkheid drie jaar lang onderzoek te doen en ideeën te ontwikkelen. De onderzoekers behoren tot de beste tien à twintig procent van hun vakgebied. In totaal kende NWO in deze ronde 96 VENI subsidies toe. De VICI subsidie is bestemd voor zeer ervaren onderzoekers die met succes een vernieuwende onderzoekslijn hebben ontwikkeld. Elke VICI onderzoeker krijgt 1.250.000 euro. Hiermee moet hij of zij in vijf jaar tijd een eigen onderzoeksgroep opbouwen. De wetenschappers behoren tot het beste tien procent van hun onderzoeksveld. In totaal kende NWO in deze ronde 27 VICI subsidies toe. De NWO Vernieuwingsimpuls is opgezet in samenwerking met het ministerie van OCW, de KNAW en de universiteiten.

Website

www.nwo.nl/vernieuwingsimpuls

Nadere informatie

drs. Soleanie Martis, Perscommunicatie Universiteit Utrecht, telefoon (030) 2532411, e-mail S.C.C.Martis@uu.nl