Beweeglijke bodem veroorzaakt grillig verloop rivier
6 december 2005
Hoe kun je rivieren zodanig beheren en inrichten dat er geen
overstromingen ontstaan, maar er wel efficiënte scheepvaart kan
plaatsvinden en zijn agrarische, ecologische en recreatieve functies
behouden blijven? STW-onderzoekster Saskia van Vuren ontdekte dat
onzekerheden in het gedrag van de rivierbodem belangrijk zijn bij het
voorspellen van de effecten van inrichtingsmaatregelen, zoals het
verlagen van de uiterwaarden. Zij promoveert op 22 december aan de
Technische Universiteit Delft.
Met het oog op toekomstige grootschalige projecten, zoals
rivierverruimingsmaatregelen in het project Ruimte voor de Rivier,
neemt de maatschappelijke relevantie voor verantwoord rivierbeheer
toe. Grootschalig herinrichten van ons rivierengebied kan leiden tot
meer dynamiek in de rivierbodem waardoor er extra hinder ontstaat voor
de scheepvaart. Als gevolg hiervan kunnen de kosten voor
onderhoudsbaggerwerk stijgen. Daarnaast kan een toename van de
bodemdynamiek hoogwaterstanden beïnvloeden. Saskia van Vuren
onderzocht de onzekerheid in het dynamische gedrag van de rivierbodem.
Veranderingen in bodemligging kunnen leiden tot hoogwaterproblemen en
overstromingen, droogteproblemen die de scheepvaart belemmeren,
problemen met betrekking tot de afvoerverdeling op splitsingspunten en
erosieproblemen. Fluctuaties in de grondwaterstand veroorzaakt door
deze zogeheten morfologische veranderingen kunnen de ecologie en de
landbouw beïnvloeden. In haar proefschrift illustreert Saskia van
Vuren aan de hand van voorbeelden hoe inzicht in het onzekere gedrag
van de rivierbodem beheerders kan ondersteunen in het ontwerp, beheer
en onderhoud van de rivier.
Rijn onder de loep
De Delftse onderzoekster evalueerde het effect op de rivierbodem van
verschillende rivierkundige maatregelen op de Rijn, zoals het verlagen
van uiterwaarden, de aanleg van nevengeulen en het verplaatsen van
rivierdijken. Sommige locaties bleken gevoeliger voor rivierkundige
maatregelen dan andere. Dit is merkbaar in de gemiddelde
veranderingen, de variabiliteit en de seizoensafhankelijkheid van de
vorm van de rivierbodem.
Op dit moment gebruiken rivierbeheerders voor
hoogwaterstandvoorspellingen vaak hydraulische modellen waarin een
vaste bodemligging wordt aangenomen. Van Vuren ontdekte dat variaties
in de bodemligging op middellange termijn en de bodemactiviteit rond
splitsingspunten effect hebben op hoogwaterstanden. Gezien de invloed
van rivierbodem op hoogwaterstanden, pleit de promovenda ervoor bij
hoogwaterstandvoorspellingen in de toekomst rekening te houden met de
zogeheten morfodynamica - de manier waarop de rivierbodem verandert
als gevolg van de omstandigheden.
Onderzoek Saskia van Vuren Onderzoek Saskia van Vuren
STW-promovenda Saskia van Vuren onderzocht de invloed van de
rivierbodem op de waterstand. Op de foto's het hoogwater in Waal van
2002 tussen Brakel en Zaltbommel.
Klik op de afbeelding voor een grotere versie.
..............................
Meer informatie bij:
* Saskia van Vuren MSc. (TUD, WL | Delft Hydraulics)
* t: +31 (0)15 285 84 01
* m: +31 (0)6 41 46 75 39
* saskia.vanvuren@wldelft.nl
* Promotie 22 december
* Promotoren prof. dr. ir. H.J. De vriend en prof. drs. ir. J.K.
Vrijling
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek