Afscheidscollege
23.12.2005
prof.dr. G.J. Schutte
aula
Faculteit der Letteren
15:45
De gereformeerde wereld. Over geestverwantschap. stamverwantschap en contextualiteit
Honderd jaren geleden verscheen de befaamde studie van de socioloog Max Weber over de relatie tussen religie en de moderne samenleving. Het West-Europese denken was sterk beïnvloed door de calvinistisch-puriteinse mentaliteit, stelde hij in Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus. Abraham Kuyper ontdekte daarvoor al het calvinisme, als een religie en maatschappelijke stroming met een eigen levens- en wereldbeschouwing, oorsprong van de christelijke democratie.
De Vrije Universiteit geloofde in die gereformeerde wereld van het internationaal calvinisme, waarvan zij het intellectuele centrum wilde zijn. De VU deed er alles aan de neo-calvinistische wereldbeschouwing uit te dragen. De internationale betrekkingen stonden lang in het teken daarvan.
In die gereformeerde wereld had Zuid-Afrika een bijzondere plaats. Nederland had de loten van de Hollandse stam in Zuid-Afrika herontdekt in 1880, door de Transvaalse opstand tegen Brittannië. Het steunde de ontwikkeling van het Afrikanervolk en verwachtte er een Nieuw Nederland. Dat gold al helemaal voor de VU, die na 1900 een belangrijk deel van de Afrikaner intelligentsia opleidde. Maar na 1960 werd duidelijk, dat de VU en haar Zuid-Afrikaanse geest- en stamverwanten fundamenteel verschillend dachten over de apartheid. De gereformeerde wereld bleek verdeeld en pluriform. De VU koos overduidelijk tegen de apartheid, zoals bleek uit het eredoctoraat voor Ds. C.F. Beyers Naudé (1972) en de opzegging van de samenwerkingsovereenkomst met de Potchefstroomse zusteruniversiteit (1974). De gereformeerde wereld bleek, in relatie tot de concrete context, te kiezen voor uiteenlopende paradigmata; het internationale calvinisme kende kennelijk verschillende liggingen; geestverwantschap en stamverwantschap waren geen garanties voor eensgezindheid. Kuypers internationaal calvinisme en gereformeerde wereld bleken een droom.
Voor meer informatie over activiteiten aan de VU:
dienst Communicatie, afdeling wetenschapsvoorlichting:
T 020 59 85666
E
Voor meer informatie over VUmc:
T 020 44 43444
E
Vrije Universiteit Amsterdam