D66

Hieronder de toespraak die D66-minister Alexander Pechtold hield bij de nieuwjaarsborrel van D66 Amsterdam.

Democraten een gelukkig nieuwjaar, een gelukkig 2006, 2006: 400 jaar Rembrandt, 40 jaar D66.

Wat is er nog zeker in het leven? Gisteren lazen we in NRC dat Prof. Van de Wetering "De Nachtwacht" een "mislukt meesterwerk" vindt. Nou zijn we in de eerste week van januari stevige uitspraken gewend, maar meestal zijn ze van politici of politiechefs. Het is wachten op de rectificatie of op zijn minst nuancering. Maar misschien houdt déze kunsthistoricus wel voet bij stuk. Een mislukt meesterwerk is slecht nieuws voor uw stadseconomie aan de vooravond van de geboortejaarviering.

Democraten, dit jaar kan bepalend zijn voor onze gezamenlijke politieke toekomst. Ik heb daar een licht optimistisch gevoel over.

Als geboren optimist sta je dezer dagen vrij alleen, want de massale onvrede over het politieke bedrijf lijkt nog altijd niet voorbij.

Als je graag, zoals ik, zou willen geloven dat het met de kloof op den duur de goeie kant op kan gaan - je werkt er immers hard aan, en niet altijd zonder succes - dan word je, als je de krant openslaat, snel uit de droom geholpen.

U leest het vast. Die niet ophoudende stroom van verhandelingen over de `vertrouwenscrisis' die ons wordt voorgeschoteld. Als je de schrijvers ervan moet geloven komt het ook nooit meer goed tussen de overheid en haar onderdanen.
Het houdt de columns in ieder geval gevuld en de gemoederen flink bezig. Al blijft het deprimerend. Maar dat is eigenlijk wel goed. Het is leerzaam. Het houdt je scherp en een ijdele politicus bescheiden.

In de tijden die achter ons liggen - van economische tegenspoed, gecombineerd met turbulente veranderingen in de maatschappij - is het niet zo gek dat de verhouding tussen overheid en burgers onder druk komt te staan.

Mensen hebben er geen vertrouwen meer in dat de politiek hun problemen kan oplossen. En dat geeft een schok, aan beide kanten. We zijn er zelf schuldig aan. Decennia lang hebben wij, de politici, mensen verteld dat we dat wel konden, problemen oplossen. We geloofden er ook in. De maakbaarheid leefde eerst bij links, inmiddels bij rechts. De veiligheid een probleem? We lossen dat wel even op. We hebben nog steeds die pretentie en wekken daarmee valse illusies.

Er gaapt een gat tussen wat mensen verwachten en wat politici doen. En daarom voelen we ons niet meer vertegenwoordigd.

Veranderingen maken onzeker. En er is veel veranderd. We geven ons land een nieuwe stevige basis. Dat gaat niet pijnloos. Veel is tegelijkertijd in gang gezet en is nu in uitvoering. WAO, pensioenen, bijstand, zorgstelsel.

En ik zeg het nog maar een keer, omdat we in onze partij, soms kort van memorie zijn.
En om u wat munitie te geven als u straks in kraampjes en in zalen staat.
Wij, D66'ers, willen hervormen - al lang voor dat Balkenende II aantrad. Met Paars zaken op het immateriële vlak, zonder het CDA. Nu hervormingen, die met de PvdA nooit waren gelukt. Vaak tegen de stroom in,
niet om CDA en VVD te plezieren,
niet om deze coalitie in stand te houden.
Zeker niet uit platte bezuinigingsmotieven.
Maar omdat het onze agenda is. We doen het voor de nieuwe generatie. Om de welvaart straks ook voor onze kinderen te kunnen behouden.

Nieuwe solidariteit voor de generatie die het na ons zal moeten maken.

Voor de jongeren, die nu al beter beseffen dan wij dat de kosten van onze verzorgingsstaat niet geheel en al op hun bordje terecht kunnen komen.
Die ook nu al beter beseffen dan wij - en daar ook geen been in zien - dat we in de toekomst langer zullen moeten werken. Voor de nieuwe generatie, die godzijdank de politiek niet de rug heeft toegekeerd, maar er blijk van geeft hun kritische stem te willen laten horen, mee te willen beslissen. Er desnoods een nieuwe vakbond voor opricht.

Nieuwe solidariteit is nodig, ook om onze economie niet nog verder achteruit te laten kachelen, waardoor we de concurrentieslag met China en India sowieso verliezen, en de mensen hier op grote schaal hun banen verliezen.

We moesten ons zorgstelsel hervormen. Het onderscheid ziekenfonds/ particulier en het niet hoeven accepteren van patiënten door verzekeraars was en is niet meer van deze tijd. En zeker niet sociaal. We vinden dat al jaren.
We profiteren nu allemaal van de beperkte concurrentie tussen verzekeraars. En zelfs als volgend jaar de premies voor de hogere inkomens iets hoger uitvallen, dan moeten we niet zeuren. Te lang hebben we met onze gezondheidszorg voor een dubbeltje op de eerste rij willen zitten. Als wij vandaag de dag een "extreme Makeover" willen, moet dat uit de lengte of de breedte komen.

We hebben hervormd, ook in de sociale zekerheid. Doorgaan op de oude voet - een te groot beroep op het sociale systeem en te weinig, vooral oudere mensen aan het werk - was geen optie meer.

Nieuwe solidariteit: het nieuwe systeem stelt meer eisen aan mensen die nog kunnen werken. Maar de mensen die dat niet meer kunnen krijgen wel een hogere uitkering.
En inmiddels is ook de koppeling tussen lonen en uitkeringen hersteld.

Is dit a-sociaal beleid?

Ik vraag het aan u, aan mijn eigen partijgenoten, aan wie twijfel en wankelmoedigheid op dit punt niet vreemd zijn.
Maar ik vraag het ook aan de Partij van de Arbeid. De partij, die als ze straks de grootste wordt, zal gaan regeren. Moet gaan regeren wat mij betreft, déze keer wel. En we weten nu allemaal wie dan de premier wordt.

Alleen jammer, dat na de gekozen burgemeester nu ook de rechtstreeks gekozen premier door de PvdA overboord is gezet. `Daar zit niemand op te wachten' is de kortzichtige dooddoener.
Zo kennen we ze weer, onze regenten: de macht aan de partij, niet aan de bevolking.

Met wie de sociaal-democraten straks in zee gaan interesseert me op dit moment niets.
Ze schijnen het zelf nog niet goed te weten, of misschien ook wel, maar ze willen het eigenlijk niet zeggen, (de ene dag wel, de andere weer niet) en dat snap ik allemaal best.
Hier in Amsterdam kent u ze wel die twijfelende PvdA-ers. Lodewijk Asscher droomde er eerst van over de Wallen zónder dames te wandelen. En toen weer mét.
Job Cohen liet gisteren weten collega Verdonk toch geen "heethoofd met koud hart" te vinden, zoals we eerst wel in Vrij Nederland lazen.

Het gaat mij hier vandaag om iets anders. Niet om het klein gedoe.

De PvdA heeft geen verantwoordelijkheid willen nemen voor een hervormingsbeleid, dat - net als in Duitsland, Frankrijk en Engeland - noodzakelijk was, maar zeker niet populair.
De PvdA heeft tegen alle hervormingen gestemd, en was daarin consistent.
Bos heeft aangekondigd straks niets te zullen terugdraaien. Vanwege de zaken juich ik dat natuurlijk toe, maar het is allerminst consistent en getuigt van weinig moed.

Hiér ziet u het verschil tussen de sociaal-democraten en de sociaal-liberalen.

En natuurlijk, Nederland kan zoveel beter. Het kan altijd beter! We komen uit een dal, we krabbelen op. Als we geen bodem hadden gelegd zaten we nu op de kale rotsen.
Dan waren we bij lange na niet in staat geweest om de groeiende welvaart, waar we reikhalzend naar uitzien, eerlijk te verdelen. Dan had straks ook de PvdA nog met lege handen en voor nog grotere opgaven gestaan. Zoals nu de Grote Coalitie in de Bondsrepubliek.

Nederland is een stap verder. De sterkeren in onze maatschappij krijgen de wind in de rug en kunnen op eigen kracht aan een toekomst werken.
Het is aan ons om ook de anderen, die dat in eerste instantie niet zelf kunnen, een extra duwtje te geven.

Armoede en sociale uitsluiting los je niet op met een zak geld voor hogere uitkeringen. Dat oogt sociaal, maar schiet tekort voor de lange termijn. Met een hogere uitkering krijg je mensen niet aan het werk. Burgemeester Cohen zou beter moeten weten.
We hebben onze jeugd, ook onze allochtone jeugd en hun capaciteiten hard nodig.
Opvang in buurthuizen, verplichte taallessen, scholing, werken aan schooluitval, geen discriminatie bij het solliciteren; voldoende stages; dat zijn de remedies tegen uitsluiting. Dat zijn onze opgaven.

De steden, ook hier in Amsterdam, zijn daarin krachtiger dan we wel eens denken. Steden hebben alle kenmerken van een sterke economische, maar ook sociale, motor.
Met de D66-miljoenen voor onderwijs en kenniseconomie liggen er unieke kansen voor een innovatieve economische ontwikkeling. Vernieuwing in de samenleving vindt altijd plaats in de stad. Dat was vroeger zo, dat is nog steeds het geval.

Open steden met een mengelmoes van nieuwkomers en Nederlanders zijn geen bronnen van angst. Die moeten we dan ook niet aanpraten. Ik ben ervan overtuigd dat we de integratie de komende jaren in goede banen kunnen leiden.
Zonder dat de ene bevolkingsgroep zich achtergesteld voelt bij de andere.
Zonder dat de ene bevolkingsgroep bang is dat ze wordt overvleugeld door de andere.
Zonder dat we met de bestrijding van één kleine groep moslimradicalen een groep van één miljoen medeburgers criminaliseren. Want dát zijn de mensen die een toekomst in Nederland willen opbouwen.

Dat zijn de mensen die we een kans moeten geven. Dat zijn de mensen die we hard nodig hebben.

Democraten, dan toch ook nog iets over het A-woord. Nee, niet het H-woord. Over hypotheekrenteaftrek houd ik even mijn mond nu échte specialisten als de top-econoom Bovenberg en scheidend SER-voorzitter Wijffels daarover hun duit in het zakje hebben gedaan.

Het A-woord. Afghanistan. Na het voornemen van het kabinet vlak voor Kerst is het onrustig gebleven in Den Haag. De Kamer verwijt het kabinet niet duidelijk te zijn met een voornemen. Een monsterverbond van PvdA, VVD en SP eist nu nóg een brief, een derde, van het kabinet.

Ondertussen hebben enkele fracties, waaronder D66 al klare wijn geschonken: zij zijn tegen. Het CDA heeft een forse drempel opgeworpen; minimaal tweederde van de Kamer moet voor stemmen.

Er wordt gesuggereerd dat de ministers Brinkhorst en Pechtold deze week maar "om moeten". . . Nou, nee dus!

We zitten vast in procedureel gesteggel, terwijl het kabinet de discussie juist heeft mogelijk gemaakt. Laten we publiekelijk het inhoudelijk debat met de Kamer voeren. Is er nú een vredesmissie mogelijk? Dat is de cruciale vraag. De media hebben intussen wel doorgedraaid. U weet nu gelukkig meer over Uruzgan, gouverneur Jan Mohammed, papaverteelt, de Taliban en de risico's van een missie. Defensie zendt reclame-spotjes uit over werken bij de luchtmacht, maar neemt gelijk de positieve kanten van onze aanwezigheid in Afghanistan mee.

Wellicht zal niemand de schoonheidsprijs voor de gevolgde procedure krijgen. Het kabinet niet, de fracties die voor de discussie al tegen waren niet en ook de fracties die de kaarten tegen de borst houden niet.

Maar de discussie moet over de inhoud van de missie gaan, niet alleen over de procedure. We leren na 10 jaar nog steeds van de Bosnië-missie, en terecht. Procedures over uitzendingen staan niet voor de eeuwigheid vast. De internationale partners wachten af. Zolang er over de procedure wordt gepraat is er geen duidelijkheid voor de partners en ook niet voor Afghanistan.
Maar minstens zo belangrijk: voortdurende onzekerheid voor de honderden militairen die van ons afhankelijk zijn.

Democraten, "De Nachtwacht" was een schutterij, die in 17e-eeuws Amsterdam de vrede bewaarde. In mijn ogen blijft het een meesterwerk, geen mislukking. Als later -en dat zal ongetwijfeld eerder zijn dan over 400 jaar- wordt geoordeeld over ons handelen in de zaak Afghanistan, hoop ik van harte dat het judicium niet zal zijn: weliswaar een politiek meesterstuk, maar uiteindelijk toch een fatale mislukking.

Democraten, ik benijd u, want u gaat op campagne. Als oud locaal bestuurder heb ik daar de beste herinneringen aan. De kiezers zitten dichtbij, om de hoek, in dezelfde wijk. Als het goed is kennen ze u.
Maar - nog belangrijker - u kent hen, hun situatie, hun problemen. Dat is de kracht van de lokale democratie.
De band tussen kiezer en gekozene wordt hier gesmeed. U kunt laten zien wie u bent.
Wat u wilt, wat u voor hen kunt betekenen.
Zoek de mensen op, luister naar ze. Ga de discussie aan. Heb de moed impopulaire maatregelen te verdedigen. Leg het uit, geef de argumenten.
Loop niet weg voor verantwoordelijkheid.
En geef ook toe als het beter kan,

De mensen zullen het waarderen. En dat zien we terug op 7 maart.

8-1-2006 19:21

maandag 9 januari 2006