Algemene Vereniging Van Beroepsjournalisten in België
Nieuwsoverzicht
'Dit is erger dan censuur'
In een opmerkelijke opiniebijdrage keert Paul Goossens,
Europa-verantwoordelijke bij Belga en oud-hoofdredacteur van De
Morgen, zich tegen de almaar toenemende inmenging van de Vlaamse pers
in privé-aangelegenheden. Volgens Goossens is de praktijk erger dan de
klassieke censuur, want door dergelijke pulpjournalistiek wordt
maatschappelijk relevante berichtgeving onverbiddelijk uit de
nieuwskolommen verdrongen. Paul Goossens roept alle journalisten op
zich weer meer bewust te worden van hun maatschappelijke
verantwoordelijkheid, die anders ligt dan de commerciële logica die
uitgevers en omroepbazen volgen. De hoofdredactrice van Dag Allemaal
komt intussen een gele of zelfs rode kaart toe. Lees het volledige
opiniestuk van Paul Goossens, dat eerder in een licht andere versie in
De Standaard verscheen.
ERGER DAN CENSUUR
Was alles dan al niet lang verteld en geschreven over de zaak-Daems?
Zeker niet, want het bleef wachten op het verhaal van de moeder van
Rik. Zaterdag is ook die witte vlek met veel zwarte inkt en fotos
gevuld. Een krant die graag trompet dat ze het allerlaatste nieuws
serveert, stuurde haar sterreporter op pad en dat leverde een
indringend gesprek met moeder Simone op. Met belangwekkende uitspraken
als alle mannen zijn allemaal dezelfde, het is niet dat onze Rik een
vrouwenzot zou zijn is het dossier-Daems nu volledig afgerond en
kunnen de historici eindelijk hun licht over deze belangwekkende
staatszaak laten schijnen. Er is natuurlijk een maar, madame Ilse
Beyers. Voor het hoger privé- en commercieel belang van het eigen blad
wil ze graag onder de lakens en in de riolen gluren. Als het de oplage
kan optillen, zijn ze bij Dag Allemaal van weinig vies, zeker niet van
akelige emailtjes.
De Vlaamse pers heeft de heilige privacy de laatste weken lelijk
geschoffeerd en de praktijken van Beyers & Co. verdienen intens
misprijzen. Er werden grenzen overschreden waardoor de Vlaamse
journalistiek in het drijfzand dreigt weg te zinken en elk fatsoen kan
verliezen. Een pers die het onderscheid tussen het publieke en het
privé domein niet langer respecteert, verglijdt in geen tijd tot een
ranzige bedoening. Voor de pers is dat een ramp, voor de samenleving
een drama, want een maatschappij waar er systematisch in de privacy
wordt ingebroken, krijgt totalitaire trekjes en dat betekent fataal
een aanslag op het democratisch, politiek debat. Immers, hoe meer de
privacy het publieke domein overwoekert, hoe minder ruimte de
discussie over de publieke zaak of de res publica krijgt.
De normvervaging die zich nu ook bij de Vlaamse media doorzet, heeft
meer dan één oorzaak. Ongetwijfeld speelt de concurrentieslag tussen
titels en persgroepen een doorslaggevende rol. Zoals er een markt voor
porno is, zo is er een markt voor privé-journalistiek. Verontrustend
is echter dat het privé-aanbod steeds verder uitdijt en veel
maatschappelijk relevante journalistiek uit de kolommen, de radio- en
tv-journaals verdrijft. Dit is geen censuur, dit is erger.
Belangwekkende en niet zelden controversiële themas of beslissingen
komen niet meer in het publieke domein, omdat de privacy-journalistiek
het terrein heeft bezet. Het lijkt een logisch en onschuldig proces,
maar het eindresultaat is wel vergelijkbaar, zoniet identiek met de
harde censuur, die tot het wezen van alle totalitaire regimes behoort.
De journalist is veel meer dan alleen een werknemer. Hij heeft een
uitgesproken maatschappelijke verantwoordelijkheid, omdat hij per
definitie op het publieke domein actief is. Daarom bestaan er
redactiestatuten, deontologische charters en commissies. Kortom, het
behoort tot de essentie van het journalistiek werk dat het niet alleen
tegenover de baas verantwoording verschuldigd is. Opdrachten kunnen en
moeten desgevallend geweigerd worden. De journalist heeft een
autonomie, omdat hij een andere maatschappelijke aansprakelijkheid
heeft dan de uitgever. Die kan het zich (misschien) veroorloven om de
verkoop- en kijkcijfers als enige norm te hanteren en bijgevolg de
privé-sfeer voluit in het publiek domein te brengen en te
commercialiseren. Journalisten horen andere normen te hebben, zoniet
is het hek van de dam.
Volgens sommigen is het al zover en is het point of no return al
overschreden. De schrijvende pers, radio en televisie voelen de hete
adem van de nieuwe media, waar zowat alles kan en mag en het ontbreken
van normen de enige norm zou zijn. Dat verhoogt de druk op de ketel en
stimuleert de jacht op de privacy. Niet alleen is daar een vraag voor,
ook het aanbod neemt voortdurend toe. De tijd dat alleen filmsterren
en halfgoden hun huizen op een kier zetten en in hun ziel lieten
kijken, is al lang voorbij. Nu gaan ook de deuren, koelkasten en
harten van literatoren, politici, nieuwslezers en politieke
journalisten open. De zorg om de wereld durft in die verhalen wel eens
aan bod komen, als voetnoot. Het huishoudelijk gebeuren daarentegen
Zelfs de intiemste gevoelens worden publiek gemaakt en bijgevolg
geperverteerd.
Het is twijfelachtig dat er een doeltreffende remedie tegen deze
ontsporing bestaat. Omdat de persvrijheid als een absoluut recht wordt
ervaren staat de overheid hier vrijwel machteloos. En verder geven de
nieuwe mediatechnieken alle ruimte aan de wetten van de jungle.
Symbolisch verzet dan maar. Gele en rode kaarten voor collegas die
flagrant over de schreef gaan, zou ontradend kunnen werken. Als madame
Beyers haar perskaart een jaar moet inleveren, krijgt ze de tijd om
nog eens een goed boek te lezen en zich over de gevolgen van haar
journalistiek te bezinnen. Misschien kan ze dan met een Koen
Meulenaere, die ook aan een denkpauze toe is, contact opnemen..
Paul Goossens