INLIA


Raad van Europa kritisch over Nederlands terugkeerbeleid 31/01/2006

De Raad van Europa heeft naar aanleiding van een kritisch rapport aanbevelingen gedaan het Nederlandse terugkeerbeleid bij te stellen. De Raad is met name bezorgd over het opsluiten van kinderen, ouderen en zieken, over het zonder voorzieningen op straat zetten van afgewezen asielzoekers om ze op die manier onder druk te zetten mee te werken aan terugkeer, en over het terugsturen naar landen en regio's waar de veiligheidssituatie niet stabiel is en een serieus risico op mensenrechtenschendingen bestaat. De Raad pleit voor een ruimer gebruik van amnestieregelingen met meer aandacht voor het aantal jaren verblijf en de mate van integratie in Nederland, en voor meer aandacht voor de belangen van kinderen en het recht op gezinsleven.

De kritiek van de Raad van Europa komt in grote mate overeen met de zorgen over de praktijk van het Nederlandse opvang- en terugkeerbeleid zoals die onlangs door de LOGO-gemeenten in het rapport "De Rekening" naar voren zijn gebracht.

Op donderdag 26 januari 2006 besprak de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa in Straatsburg het Nederlandse terugkeerbeleid. De Raad van Europa telt 46 lidstaten en houdt zich vooral bezig met democratie en mensenrechten (o.a. middels het Europees Hof voor de Rechten van de Mens).

Aanleiding was een rapportage, gemaakt door de Zwitserse christen-democrate mw Zapfl-Helbling van de Commissie Migratie, Vluchtelingen en Demografie (Doc. 10741 d.d. 15/11/2005). De concept-resolutie die de Commissie naar aanleiding van de rapportage had opgesteld werd door de Assemblee zonder een enkele tegenstem aangenomen (Resolution 1483).

De verantwoordelijke minister, mw Rita Verdonk van Vreemdelingenzaken en Integratie, sprak ook de bijeenkomst toe. Zij zag in het positieve rapport een ondersteuning van haar beleid. Volgens de minister had mw Zapfl geconstateerd dat het asiel- en terugkeerbeleid in Nederland goed wordt uitgevoerd en met voldoende waarborgen is omkleed. Daarom had zij dit rapport ook al aangehaald in haar reactie (d.d. 22/12/05) op het LOGO-rapport De Rekening.

Uit bestudering van de letterlijke tekst van het rapport van mw Zapfl komt echter een ander beeld naar voren: The recently revised Dutch policy on asylum seekers broadly complies with the recommendations on return made bij Council of Europe bodies. Some features of this policy, however, raise concerns... (vert.: het recent herziene Nederlandse asielbeleid komt in grote lijnen overeen met de aanbevelingen aangaande terugkeer van organen van de Raad van Europa. Sommige elementen van dit beleid geven echter reden tot zorg).

Deze zorgen, met name over het beëindigen van voorzieningen voor (uitgeprocedeerde) asielzoekers, worden in het rapport nader omschreven:

Your Rapporteur is thus concerned by the increasingly harsh measures being applied by states across Europe for the withdrawal or reduction of access to social benefits in certain circumstances. Part of the motivation for this is undoubtedly to deter asylum seekers from entering the country or force those in an irregular situation to leave the country. Your Rapporteur has serious concerns about the reduction of aid to a point where persons are forced to live in inhumane and unacceptable conditions which may be contrary, inter alia, to Article 3 of the European Convention on Human Rights. (par. 85)

(vert: uw rapporteur is aldus bezorgd over de steeds hardere maatregelen die door Europese staten genomen worden voor het onthouden of verminderen van toegang tot sociale voorzieningen in bepaalde omstandigheden. Deel van de motivatie hiervoor ligt ongetwijfeld in het afschrikken van asielzoekers het land binnen te gaan of het dwingen van illegaal verblijvenden het land te verlaten. Uw rapporteur heeft ernstige zorgen over de beperking van hulp tot een punt waar mensen gedwongen worden te leven onder onmenselijke en onaanvaardbare omstandigheden die in strijd kunnen zijn met o.a. art. 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.)

For some categories of failed asylum seekers who cannot be returned, it should not be possible to deprive them completely of access to housing, social benefits and health care, even when the impossibility of return can be attributed to a deliberate behaviour of the persons concerned. In these cases, however, on the basis of an individual assessment, the authorities may decide a reduction of social benefits, in compliance with Recommendation No R (99) 12 of the Committee of Ministers on the return of rejected asylum seekers, but not to a point where it impacts on their human dignity. (par. 98 iv)

(vert.: voor bepaalde categorieën afgewezen asielzoekers die niet kunnen worden teruggestuurd zou het niet mogelijk moeten zijn ze de toegang tot huisvesting, sociale voorzieningen en gezondheidszorg volledig te ontnemen, zelfs wanneer de onmogelijkheid van terugkeer kan worden toegeschreven aan weloverwogen gedrag van betrokkenen. In deze gevallen kunnen de autoriteiten, op basis van individuele beoordeling, besluiten tot een beperking van sociale voorzieningen, in overeenstemming met Aanbeveling nr R (99) 12 van de Commissie van Ministers aangaande de terugkeer van afgewezen asielzoekers, maar niet tot een niveau waar het hun menselijke waardigheid aantast.)

Mw Zapfl en met haar de Parlementaire Assemblee vinden, met andere woorden, dus dat ook in geval asielzoekers hun terugkeer zelf frustreren hun (opvang)voorzieningen niet volledig beëindigd zouden mogen worden! In de aangenomen resolutie wordt dan ook aan Nederland, en aan andere staten die gelijksoortige terugkeerregelingen overwegen, aanbevolen:

(to) ensure an appropriate level of access to housing, social benefits and health care for all failed asylum seekers up to the time of their departure from the country. (Res. 1483, par 15.14)

(vert.: te zorgen voor een passende mate van toegang tot huisvesting, sociale voorzieningen en gezondheidszorg voor alle (!) afgewezen asielzoekers tot het moment van hun vertrek uit het land).

Wij stellen vast dat de Raad van Europa zich dus volledig aansluit bij het standpunt van de LOGO-gemeenten dat er geen asielzoekers zonder enige voorziening op straat gezet zouden mogen worden. Ook op andere punten zijn overeenkomsten met de knelpunten die door de LOGO-gemeenten in het rapport De Rekening zijn uitgesproken. Zo neemt het rapport van de RvE een tamelijk kritische houding in t.a.v. de eenmalige maatregel van de Nederlandse regering, met name omdat er geen wettelijke regeling is voor specifieke groepen, zoals mensen die een sterke band met Nederland hebben opgebouwd omdat hun kinderen hier zijn geboren en opgegroeid. Par.9 van de resolutie zegt het zo:

In particular, the Assembly believes that special consideration, through a procedure laid down by law, should be given to those failed asylum seekers who have established strong family, community or other links with the Netherlands, such as children who were born or brought up there, or failed asylum seekers who have lived in the country for a long time and have integrated there.

Een dergelijk pardon wordt ook al jaren door veel Nederlandse gemeenten bepleit ten aanzien van de zgn. 26.000-groep.

Met betrekking tot het moeten aantonen door afgewezen asielzoekers dat zij voldoende meewerken aan terugkeer en toch geen reispapieren kunnen verkrijgen beveelt de RvE aan een redelijke bewijslast (reasonable level of proof ) op te leggen en het voordeel van de twijfel aan de asielzoeker te geven! Dit geeft duidelijk aan hoe het door Nederland gehanteerde buiten-schuld criterium voor het verlenen van een verblijfsvergunning aan asielzoekers die ondanks hun medewerking niet aan de voor hun vertrek benodigde papieren kunnen komen zou moeten worden ingevuld.

De RvE roept de Nederlandse regering op het belang van het kind voor, tijdens en na de besluitvorming over een gezin mee te wegen en niet pas nadat een beslissing over de hoofdaanvrager is genomen. Het recht op gezinsleven dient te worden gerespecteerd.

Vreemdelingenbewaring dient alleen als uiterste middel te worden gebruikt en gebonden zijn aan een maximum termijn. Het dient alleen te worden toegepast indien er een duidelijk en objectief (!) risico bestaat dat betrokkene zal onderduiken om zijn terugkeer te verhinderen. In geen enkel geval mag detentie worden toegepast op kinderen, ouderen, lichamelijk en geestelijk gehandicapten en getraumatiseerden.

Ten slotte vraagt de RvE aandacht voor de beeldvorming in de media. De Assemblee roept regeringen op begrip bij het publiek te kweken voor de situatie van vluchtelingen in Europa en ervoor te zorgen dat media en politici geen informatie verdraaien om vijandigheid en intolerantie tegen afgewezen asielzoekers te creëren.

(De volledige tekst van het rapport en de resolutie zijn te vinden op http://assembly.coe.int/documents/workingdocs/doc05/edoc10741.htm en http://assembly.coe.int/documents/adoptedtext/ta06/ERES1483.htm.

Het rapport De Rekening staat op de site www.logogemeenten.nl.)