AMNESTY INTERNATIONAL
PERSBERICHT
Embargo: 31 januarI 2006 00:01 GMT
VS: De executie van daders met ernstige psychische stoornissen.
De wil om te doden is groter dan de wil om te helpen.
In de Verenigde Staten zitten honderden daders met ernstige psychische aandoeningen klem tussen een gezondheidszorg die te traag is en een juridisch systeem dat te snel is met het uitspreken van doodvonnissen, zei Amnesty International vandaag bij de presentatie van een omvangrijke rapport over de doodstraf voor mensen met psychische stoornissen.
Het rapport beschrijft de verhalen van honderd mensen met psychische stoornissen die sinds 1977 zijn geëxecuteerd, ofwel één op de tien van het totale aantal executies. Duidelijk wordt dat zowel in de gezondheidszorg als in de strafrechtpleging structurele fouten worden gemaakt, waardoor mensen met psychische stoornissen regelmatig de doodstraf krijgen. Volgens de National Association of Mental Health gaat het om vijf tot tien procent van het totale aantal terdoodveroordeelden in de VS, dat zo'n 3400 mensen bedraagt.
'De executie van mensen die lijden aan ernstige psychische ziekten is een wrede en onmenselijke praktijk die al veel te lang genegeerd wordt. Vooroordelen en onwetenheid voeden de angst voor deze mensen. Vaak is het makkelijker om een psychisch gestoorde dader ter dood te veroordelen dan om een passende behandeling te zoeken,' zei Susan Lee, programmadirecteur voor de Amerika's van Amnesty International.
Een illustratieve zaak is die van Scott Panetti, die in 1995 ter dood werd veroordeeld in Texas voor moord op zijn schoonouders in 1992. Hij had een lange ziektegeschiedenis met opnames vanwege psychische stoornissen, zoals schizofrenie. Die veroorzaakte visuele en auditieve hallucinaties. Tijdens zijn proces speelde Scott zelf voor advocaat, gekleed als cowboy. Hij zei dat de demonen hem uitlachten toen hij de plaats van het misdriijf verliet. Eén van de artsen die bij het proces aanwezig waren zei: 'Scott was zich absoluut niet bewust van het effect van zijn woorden en daden. De jury staarde hem vijandig en vol ongeloof aan terwijl hij maar doorzwetste en nog meer onzin vertelde.' Scott zit nog steeds in de dodencel.
In juni 2002 verbood het Amerikaanse Hooggerechtshof de doodstraf voor mensen met een verstandelijke handicap omdat dit de persoonlijke aansprakelijkheid vermindert en voor deze mensen geen afschrikkende werking van de straf te verwachten valt. 'Een verstandelijke handicap en psychische ziekten zijn niet hetzelfde, maar de symptomen kunnen dezelfde gevolgen hebben: bij een psychisch gestoorde kunnen waanvoorstellingen leiden tot onlogisch rederenen en impulsief optreden. Het is volstrekt onredelijk om mensen met een verstandelijke handicap wel uit te sluiten van de doodstraf en mensen met psychische stoornissen niet,' zei Susan Lee.
'De doodstraf is een zeer gepolitiseerde straf. Politici zijn nog steeds niet in staat om aan te tonen dat de doodstraf een structurele oplossing is voor gewelddadige misdrijven, laat staan voor daders met psychische stoornissen.'
Volgens het rapport van Amnesty International is de zaak van Scott Panetti illustratief voor de omstandigheden waaronder mensen met ernstige psychische ziekten de doodstraf krijgen en geëxecuteerd worden. Vaak begrijpen deze mensen de aanklacht of de ernst van het misdrijf dat ze begaan hebben niet. In andere gevallen zijn verdachten onder invloed van zware medicijnen tijdens de rechtszaak en ervaart de jury hen als te weinig berouwvol. Het gebrek aan berouw is een sterk verzwarende factor bij de beslissing van een jury om de doodstraf op te leggen. Soms worden verdachten zelfs gedwongen medicijnen te slikken om hen 'geschikt' te maken voor executie.
Terdoodveroordeelden hebben in de VS vaak een achtergrond van verwaarlozing en (seksueel) misbruik. Een recente studie onder achttien jonge daders in de dodencel in Texas toonde aan dat zeventien van hen afkomstig waren uit extreem gewelddadige gezinnen en/of het slachtoffer waren van misbruik en dat psychische stoornissen in meerdere generaties voorkwamen.
Amnesty International vraagt alle Amerikaanse autoriteiten het gebruik van de doodstraf voor psychisch gestoorde daders onmiddellijk uit te bannen en om voor eens en voor altijd een einde te maken aan de doodstraf als zodanig. Bovendien wil de organisatie dat de overheid de roep om hulp van psychisch gestoorde mensen beter beantwoordt en dat passende medische behandeling wordt geboden aan degenen die dit het meest nodig hebben.
Noot aan de redactie:
Het rapport 'USA: The execution of mentally ill offenders' (189 pagina's) kunt u vanaf 31 januari vinden op:
De samenvatting van het rapport 'USA: The execution of mentally ill offender' (43 pagina's) kunt u vinden op:
Informatie over de doodstraf staat op:
Voor meer informatie kunt u bellen met:
Nicole Sprokel
Persvoorlichter Amnesty International
020 6264436 of 020 7733677