NIOD
NIOD en VU organiseren studiedag 'Openbaar bestuur in het eerste oorlogsjaar'
Op vrijdag 3 maart organiseert de Faculteit der Letteren van de Vrije Universiteit i.s.m. het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie een studiedag met als thema Openbaar bestuur in het eerste oorlogsjaar, in het bijzonder op lokaal niveau.
Op de studiedag zullen negen sprekers uiteenlopende aspecten van het Nederlandse openbaar bestuur in de begintijd van de Duitse bezetting belichten. In de ochtend worden door dr. Dirk Jan Wolffram (RUG), prof.dr. Peter Romijn (Niod/UvA), dr. Guus Meershoek (UT) en dr. Nico Wouters (SOMA) themalezingen verzorgd over lokaal bestuur in aanloop naar de oorlog, het Duitse bezettingsregime, de openbare orde en de verhouding tussen lokaal en provinciaal bestuur. In de middag presenteren vier sprekers hun onderzoek naar het openbaar bestuur in het eerste oorlogsjaar in Maastricht, Luik, Zwolle, Amsterdam en het oosten van het land. De dag wordt afgesloten met een slotbeschouwing van prof.dr. Cor Lammers. Er zal volop ruimte zijn voor discussie.
Locatie: zaal G076 in het Wis- en Natuurkundegebouw op de campus van de VU, De Boelelaan 1085, Amsterdam.
Tijdstip: ontvangst met koffie vanaf 9.30u.
De kosten voor deelname aan de studiedag, inclusief lunch en borrel bedragen tien euro, over te maken op bankrekeningnummer 487635272 t.n.v. VU, Faculteit der Letteren o.v.v. Studiedag Openbaar bestuur.
Aanmelding (vóór 24 februari) en inlichtingen via:
hgj.kaal@let.vu.nl of 020 5986385
Organisatoren: prof.dr. Peter Romijn, prof.dr. James C.
Kennedy en drs. Harm Kaal
Inleiding Openbaar bestuur in het eerste oorlogsjaar
Tijdens deze studiedag georganiseerd door de VU in samenwerking met het NIOD zullen historici en andere wetenschappers en belangstellenden met elkaar in discussie gaan over het Nederlandse openbaar bestuur in oorlogstijd. De nadruk zal worden gelegd op het eerste oorlogsjaar, de periode mei 1940 - zomer 1941, en op de ontwikkelingen op lokaal niveau. De aandacht wordt in het bijzonder gericht op het lokale bestuurlijke apparaat: op het college van B. en W., de burgemeester, de gemeenteraad, het ambtenaren-, politie- en justitieapparaat, en hun relaties met provinciale en nationale bestuurlijke organen.
In de eerste maanden van de bezetting onderging het Nederlandse openbaar bestuur ingrijpende veranderingen. De regering week uit naar Londen, het Duitse civiele bestuur vestigde zich en al spoedig werden de gemeenteraden en de colleges van B en W gezuiverd van marxistische en joodse leden. Tegelijkertijd bleef de grote meerderheid van burgemeesters en wethouders aan, kwamen de gemeenteraden nog bijeen en ging ook voor de ambtenaren 'het werk gewoon door'. De bezetter koos de eerste maanden voor een relatief terughoudende aanpak. Dit milde bezettingsregime, gekoppeld aan het verdwijnen van een aantal door sommige bestuurders als 'lastig' ervaren democratische spelregels bracht een verschuiving en herschikking van de gezagsverhoudingen met zich mee. Dit proces werd bezegeld toen de bezetter in augustus 1941 hele bestuurslagen liet verdwijnen .
Deze studiedag staat in het teken van de vraag hoe de Nederlandse lokale bestuurders zich bewogen in dit nieuwe gezagsveld, waarin de vooroorlogse gezagsverhoudingen niet geheel waren uitgeschakeld, maar de marges door de bezetter werden bepaald. Welke bestuurders zagen in de veranderde situatie een kans om hun positie te verstevigen en/of bepaald beleid te ontwikkelen dat voorheen niet mogelijk was? Welke bestuurders trachtten alles zoveel mogelijk bij het oude te houden? Waar lag de grens van aanpassing aan het Duitse bestuur?
Programma Openbaar bestuur in het eerste oorlogsjaar
Ontvangst met koffie 09.30-10.00
10.00: Welkomstwoord/introductie dagvoorzitter James Kennedy
10.10: Themalezing 'lokaal bestuur aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog' Dirk Jan Wolffram
10.30: Themalezing 'de Duitse context' Peter Romijn
10.50: Themalezing 'openbare orde en politie' Guus Meershoek
Koffie 11.10-11.30
11.30: Themalezing 'De betekenis van de provinciale bestuurslaag, in België en Nederland vergeleken' Nico Wouters
11.50: Discussie
Lunch 12.30 - 13.30
13.30: Presentatie 'Maastricht en Luik in het eerste oorlogsjaar' Paul Bronzwaer
13.50: Presentatie 'Burgemeester Willem de Vlugt in het eerste oorlogsjaar' Harm Kaal
14.10: Presentatie 'Zwolle in het eerste oorlogsjaar' Kees Ribbens
14.30: Presentatie 'Jodenvervolging in het eerste oorlogsjaar in Oost-Nederland' Marjolein Schenkel
14.50: Discussie
Koffie 15.30-16.00u.
16.00: Slotwoord 'Openbaar bestuur in het eerste oorlogsjaar, in het bijzonder op lokaal niveau' Cor Lammers
16.30: Discussie
Vanaf 16.45 borrel