Nederlands Architectuurinstituut

Rotterdam, 7 februari 2006

"Beter, mooier en goedkooper"
(Gispencatalogus nr. 101, 1930)

Tentoonstelling 'Gispen in Rotterdam. Nieuwe verbeelding van het Moderne': Nederlands Architectuurinstituut te Rotterdam, 3 maart tot en met 11 juni 2006

Wie kent niet de stalen buismeubels van Gispen? Of de Giso-lampen? Al 90 jaar bestaat de firma Gispen, die deze inmiddels wereldberoemde meubels en lampen in de jaren '20 van de vorige eeuw op de markt bracht. De bekendheid van Gispen is voor een groot deel te danken aan de zorgvuldige wijze waarop de meubels in de markt werden gezet. Oprichter W.H. Gispen gaf toonaangevende zogeheten Nieuwe Fotografen en Typografen als Jan Kamman en Paul Schuitema opdracht voor het vervaardigen van productcatalogi en reclamedrukwerk voor zijn bedrijf Gispen & Co. Het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) heeft het bedrijfsarchief van de firma Gispen in zijn collectie. In de tentoonstelling die het NAi organiseert ter ere van het jubileum van Gispen, staan zwart-wit foto's, catalogi en affiches uit de jaren '20 en '30 centraal. Bovendien zijn in de naast het NAi gelegen museumwoning Huis Sonneveld de echte meubels en lampen van Gispen te zien. Toegang tot Huis Sonneveld is inbegrepen bij de entreeprijs van het NAi.

Gispen in Rotterdam
Grondlegger W.H. Gispen (1890-1981) vestigde zijn bedrijf in 1916 in Rotterdam en verruilde in 1934 de Maasstad voor Culemborg. In de eerste 18 jaar bouwde de firma in Rotterdam een reputatie op van een bedrijf dat moderne lampen en meubels maakte die in geen enkel toonaangevend gebouw mochten ontbreken. Rotterdam, en met name de Rotterdamse haven en industrie, had in de jaren '20 het economisch tij mee. Het interbellum leverde voor het Nieuwe Bouwen met name in Rotterdam enkele hoogtepunten van de Nederlandse architectuur op. Gispen richtte de interieurs van bijna al deze gebouwen in en stond met zijn producten midden in de doorbraak van het Nieuwe Bouwen. Hij onderhield nauwe contacten met de notabelen van Rotterdam en kreeg zijn opdrachten binnen een breed spectrum. Ze varieerden van de inrichting van scholen, het Raadhuis aan de Coolsingel, het interieur van de SS Nieuw Amsterdam, de bestuurskamer van het Feyenoordstadion en de Van Nellefabriek tot het interieur van het woonhuis van Van der Leeuw.

Nieuwe Fotografie
In de moderne architectuur, fotografie, design en grafische vormgeving zochten ontwerpers nieuwe inspiratiebronnen en nieuwe beelden. Alle Nieuwe Fotografen sjouwden rond in de Rotterdamse havens en namen veelal onder verrassende nieuwe hoeken graansilo's en grote schepen voor hun lenzen. Nieuwe Fotografen als Jan Kamman, Piet Zwart, Paul Schuitema en Evert van Ojen benadrukten het functionele, het mechanische en het objectieve karakter van dit medium. Alles wat op het negatief stond, werd afgedrukt. De foto's kenmerkten zich door zakelijke en haarscherpe beelden, waarin geëxperimenteerd werd met ongebruikelijke gezichtspunten en afsnijdingen. Losse objecten konden realistisch, maar ook heel abstract zijn weergegeven. Het meest typerende voorbeeld van deze laatste categorie is bijvoorbeeld Paul Schuitema's fotoserie van Gispen bijzettafeltjes.

Nieuwe Typografie
De reclameactiviteiten van de Rotterdamse handel en industrie waren een onmiskenbare stimulans voor de modernisering van de typografie en vooral voor de Nieuwe Typografie. Nieuwe Vormgevers gaven het reclamedrukwerk van de commerciële bedrijven vorm. De Nieuwe Typografie was het grafische equivalent van het Nieuwe Bouwen. Met termen als 'elementaire typografie' en 'typo-foto' werd een geïntegreerd samengaan van nieuwe typografie met nieuwe fotografie aangeduid. De typografie werd ontdaan van alle overbodigheden en het overbrengen van de mededeling kreeg de hoogste prioriteit. Reclame diende het industriële product in haar naaktheid te laten zien. Asymmetrie werd geïntroduceerd, de letter werd schreefloos. Horizontale en verticale richtingen werden benadrukt; grote letters werden tegenover kleine geplaatst en vette tegenover magere. Dit louter om de functionaliteit, de helderheid en de leesbaarheid te vergroten.

In de periode dat Gispen zich bij uitstek als modern meubelbedrijf profileerde, koos W.H. Gispen voor het maken van alle productcatalogi uitsluitend voor samenwerking met eerdergenoemde fotografen en vormgevers. Door deze manier van werken vond modern reclamedrukwerk voor het eerst haar weg naar particulieren en bedrijven. De foto's, affiches en catalogi werden bovendien in nationale en internationale tijdschriften en boeken gepubliceerd. Zij waren als het ware versmolten met de moderne gebouwen die erop stonden afgebeeld en droegen bij aan de internationale verspreiding van de ideologie van het Nieuwe Bouwen.

Speciale Gispen-rondleidingen
Vanaf maart 2006 kunt u de speciale Gispen-rondleiding boeken. U wordt niet alleen door de Gispen-tentoonstelling in het NAi geleid, maar bezoekt ook Huis Sonneveld waar de rondleider vertelt over het Gispenmeubilair in de woning. Gedurende de tentoonstellingsperiode kunt u iedere zondag om 14.00 uur ook individueel mee met deze rondleiding.

---

Voor nadere informatie en beeldmateriaal kunnen journalisten zich wenden tot de persafdeling van het team Marketing en Communicatie van het NAi:
Afdeling Marketing & Communicatie, tel 010-4401255, 4401235 of 4401271 fax 010-4366975, e-mail press@nai.nl

Publieksinformatie over Gispen in Rotterdam

NAi persbeelden

Meer over het NAi

Bezoekinformatie

Tentoonstellingen in het NAi

NAi activiteitenprogramma (lezingen, excursies, etc.)

Laatste verandering: donderdag, 9 februari 2006