Rotterdam, 7 februari 2006
"Beter, mooier en goedkooper"
(Gispencatalogus nr. 101, 1930)
Tentoonstelling 'Gispen in Rotterdam. Nieuwe verbeelding van het
Moderne': Nederlands Architectuurinstituut te Rotterdam,
3 maart tot en met 11 juni 2006
Wie kent niet de stalen buismeubels van Gispen? Of de Giso-lampen? Al
90 jaar bestaat de firma Gispen, die deze inmiddels wereldberoemde
meubels en lampen in de jaren '20 van de vorige eeuw op de markt
bracht. De bekendheid van Gispen is voor een groot deel te danken aan
de zorgvuldige wijze waarop de meubels in de markt werden gezet.
Oprichter W.H. Gispen gaf toonaangevende zogeheten Nieuwe Fotografen
en Typografen als Jan Kamman en Paul Schuitema opdracht voor het
vervaardigen van productcatalogi en reclamedrukwerk voor zijn bedrijf
Gispen & Co. Het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) heeft het
bedrijfsarchief van de firma Gispen in zijn collectie. In de
tentoonstelling die het NAi organiseert ter ere van het jubileum van
Gispen, staan zwart-wit foto's, catalogi en affiches uit de jaren '20
en '30 centraal. Bovendien zijn in de naast het NAi gelegen
museumwoning Huis Sonneveld de echte meubels en lampen van Gispen te
zien. Toegang tot Huis Sonneveld is inbegrepen bij de entreeprijs van
het NAi.
Gispen in Rotterdam
Grondlegger W.H. Gispen (1890-1981) vestigde zijn bedrijf in 1916 in
Rotterdam en verruilde in 1934 de Maasstad voor Culemborg. In de
eerste 18 jaar bouwde de firma in Rotterdam een reputatie op van een
bedrijf dat moderne lampen en meubels maakte die in geen enkel
toonaangevend gebouw mochten ontbreken. Rotterdam, en met name de
Rotterdamse haven en industrie, had in de jaren '20 het economisch tij
mee. Het interbellum leverde voor het Nieuwe Bouwen met name in
Rotterdam enkele hoogtepunten van de Nederlandse architectuur op.
Gispen richtte de interieurs van bijna al deze gebouwen in en stond
met zijn producten midden in de doorbraak van het Nieuwe Bouwen. Hij
onderhield nauwe contacten met de notabelen van Rotterdam en kreeg
zijn opdrachten binnen een breed spectrum. Ze varieerden van de
inrichting van scholen, het Raadhuis aan de Coolsingel, het interieur
van de SS Nieuw Amsterdam, de bestuurskamer van het Feyenoordstadion
en de Van Nellefabriek tot het interieur van het woonhuis van Van der
Leeuw.
Nieuwe Fotografie
In de moderne architectuur, fotografie, design en grafische vormgeving
zochten ontwerpers nieuwe inspiratiebronnen en nieuwe beelden. Alle
Nieuwe Fotografen sjouwden rond in de Rotterdamse havens en namen
veelal onder verrassende nieuwe hoeken graansilo's en grote schepen
voor hun lenzen. Nieuwe Fotografen als Jan Kamman, Piet Zwart, Paul
Schuitema en Evert van Ojen benadrukten het functionele, het
mechanische en het objectieve karakter van dit medium. Alles wat op
het negatief stond, werd afgedrukt. De foto's kenmerkten zich door
zakelijke en haarscherpe beelden, waarin geëxperimenteerd werd met
ongebruikelijke gezichtspunten en afsnijdingen. Losse objecten konden
realistisch, maar ook heel abstract zijn weergegeven. Het meest
typerende voorbeeld van deze laatste categorie is bijvoorbeeld Paul
Schuitema's fotoserie van Gispen bijzettafeltjes.
Nieuwe Typografie
De reclameactiviteiten van de Rotterdamse handel en industrie waren
een onmiskenbare stimulans voor de modernisering van de typografie en
vooral voor de Nieuwe Typografie. Nieuwe Vormgevers gaven het
reclamedrukwerk van de commerciële bedrijven vorm. De Nieuwe
Typografie was het grafische equivalent van het Nieuwe Bouwen. Met
termen als 'elementaire typografie' en 'typo-foto' werd een
geïntegreerd samengaan van nieuwe typografie met nieuwe fotografie
aangeduid. De typografie werd ontdaan van alle overbodigheden en het
overbrengen van de mededeling kreeg de hoogste prioriteit. Reclame
diende het industriële product in haar naaktheid te laten zien.
Asymmetrie werd geïntroduceerd, de letter werd schreefloos.
Horizontale en verticale richtingen werden benadrukt; grote letters
werden tegenover kleine geplaatst en vette tegenover magere. Dit
louter om de functionaliteit, de helderheid en de leesbaarheid te
vergroten.
In de periode dat Gispen zich bij uitstek als modern meubelbedrijf
profileerde, koos W.H. Gispen voor het maken van alle productcatalogi
uitsluitend voor samenwerking met eerdergenoemde fotografen en
vormgevers. Door deze manier van werken vond modern reclamedrukwerk
voor het eerst haar weg naar particulieren en bedrijven. De foto's,
affiches en catalogi werden bovendien in nationale en internationale
tijdschriften en boeken gepubliceerd. Zij waren als het ware
versmolten met de moderne gebouwen die erop stonden afgebeeld en
droegen bij aan de internationale verspreiding van de ideologie van
het Nieuwe Bouwen.
Speciale Gispen-rondleidingen
Vanaf maart 2006 kunt u de speciale Gispen-rondleiding boeken. U wordt
niet alleen door de Gispen-tentoonstelling in het NAi geleid, maar
bezoekt ook Huis Sonneveld waar de rondleider vertelt over het
Gispenmeubilair in de woning. Gedurende de tentoonstellingsperiode
kunt u iedere zondag om 14.00 uur ook individueel mee met deze
rondleiding.
---
Voor nadere informatie en beeldmateriaal kunnen journalisten zich
wenden tot de persafdeling van het team Marketing en Communicatie van
het NAi:
Afdeling Marketing & Communicatie, tel 010-4401255, 4401235 of 4401271
fax 010-4366975, e-mail press@nai.nl
Publieksinformatie over Gispen in Rotterdam
NAi persbeelden
Meer over het NAi
Bezoekinformatie
Tentoonstellingen in het NAi
NAi activiteitenprogramma (lezingen, excursies, etc.)
Laatste verandering: donderdag, 9 februari 2006
Nederlands Architectuurinstituut