D66
Toespraak Lousewies van der Laan naar aanleiding van de uitslag van de
gemeenteraadsverkiezingen 2006
Democraten,
Het valt niet mee. Nee, ik wil er niet omheen draaien. Ik vind deze
verkiezingsuitslag ronduit pet. Zoals het er naar uitziet hebben we
ruim 1/3 minder zetels in de gemeenteraden dan we hadden. Dat doet
pijn, en niet zon beetje ook. Omdat ik weet wat voor uitstekend werk
onze mensen hebben gedaan in de gemeenten en hoeveel talent er
rondloopt in de partij. Maar bovenal vind ik het veel te weinig voor
een partij met de mensen, de ideeën en het lef van D66. Daarom wil en
kan ik niet zomaar over gaan tot de orde van de dag.
De afgelopen weken ben ik door Nederland gereisd. Ik heb kennis
gemaakt met de meest inspirerende mensen. Van Uitgeest tot Nijmegen,
van Amsterdam tot Appingedam: ik heb D66ers ontmoet die hebben
gevochten voor waar ze in geloven. Ik ben er enorm trots op hoe onze
partij als énige een écht lokale campagne heeft gevoerd, over de
onderwerpen die er tot doen in de gemeente.
Voor al die D66ers overal in het land zou ik vanavond niets liever
doen dan een vrolijke peptalk houden. Dat is misschien ook wat u van
mij verwacht.
Maar Democraten, wij hebben vandaar voor de tiende keer op een rij
verkiezingen verloren. Al 12 jaar lang worden we elke keer wat
kleiner. En ik ben niet van plan de oorzaak daarvan ergens anders te
zoeken dan bij onszelf. Want alleen als we naar onszelf durven kijken,
kunnen we er ook wat aan doen.
De partij, de politici, de leden; het is logisch dat iedereen nadenkt
over hoe het anders moet. Dar gaan we morgen mee beginnen. Maar, we
moeten wel oppassen dat we niet in een eindeloos navelstaren
vervallen.
Gelukkig kan dat ook niet. Want de discussie over koers en het
karakter van de partij zal uiterlijk in oktober worden beslecht. Dan
kiest de partij een nieuwe lijsttrekker. Het karakter van de partij is
immers niet los te koppelen van de mensen die het moeten waarmaken. Ik
heb al eerder aangegeven dat ik er van uitga dat elke kandidaat een
duidelijke visie neerlegt over de toekomst. Het laatste woord zal dan
aan de leden zijn, zoals we dat bij D66 altijd doen.
We moeten niet terugschikken om echte keuzes te maken. We kunnen niet
alles voor iedereen tegelijk zijn.
Er zijn mensen die denken dat we beter af zijn als oppositiepartij,
met lege, maar schone handen. Misschien zijn er mensen die denken dat
we alleen nog maar moeten samenwerken met links, of in paars, en dus
nooit meer aan een kabinet als het huidige moeten deelnemen. Wellicht
vindt u dat D66 een one-issuepartij voor democratische vernieuwing
hoort te zijn, of voor onderwijs. Of u hoopt dat we doorgaan om
verandering van de politiek te combineren met een inhoudelijke,
links-liberale agenda maar dan beter en overtuigender.
Moet D66 een anti-systeempartij zijn, of een scherp geprofileerde
partij die opkomt voor vrijzinnigheid en het liberale gedachtegoed? Of
zijn wij juist de partij van de nuance? Op dat soort vragen moeten we
een antwoord geven. Want het zit natuurlijk allemáál in ons, maar ik
stel vast dat de kiezer er op dit moment geen touw aan kan vastknopen.
Democraten,
We zijn een kleine partij met grote pretenties. Wij willen een andere
politiek bedrijven. Eerlijk. Beter. Zuiver. En open. En tegelijkertijd
willen we zoveel mogelijk van ons programma waar maken. Een programma
waar nota bene niets minder in staat dan het radicaal hervormen van de
democratie zelf. En dat alles willen bereiken vanuit een positie van
onafhankelijkheid, zonder de trouwe steun van de ene of de andere
inkomensgroep, van vakbonden, werkgevers, kerken, of de gevestigde
milieuorganisaties. Het enige wat we hebben, is het vertrouwen dat wij
stellen in mensen zélf.
Daarmee zijn wij de inhoudelijke voorhoede van links. Niet alleen dat:
wij zoeken de vuurlinie op om ons programma ook wáár te maken. Als je
niet starre opvattingen je leidraad laat zijn, maar je open ogen en
gezond verstand, dan maak je jezelf kwetsbaar. Dat vereist
zelfvertrouwen, en vertrouwen in elkaar.
Daarom Democraten, moeten wij elkaar vasthouden. Door dik en du. Want
Democraten, als we iets willen bereiken zullen we dat toch echt sámen
moeten doen.
Kabinet
Misschien ben ik wat te hard voor onszelf. Feit is, dat een
gepolariseerd klimaat niet in ons voordeel werkt. Onze vrijzinnige
inborst botst voortdurend met de stevige rechtse meerderheid in de
Kamer. Maar de peilingen die een linkse meerderheid beloven zijn voor
ons natuurlijk ook geen aantrekkelijk alternatief. Wij zijn immers wel
vrijzinnig, maar óók verantwoordelijk. Anders dan de drie
sociaal-democratische partijen vindt D66 dat het sociaal-economische
beleid niet op de volgende verkiezingen moet zijn gericht, maar op de
volgende generatie. Wij kiezen er met de overtuiging voor, de
hervormingen door te voeren die nodig zijn. Daarvoor zitten wij in het
kabinet.
Kritisch
Het is een paradox. Aan de ene kant vind ik dat wij veel kritischer
moeten zijn op onszelf. Maar dan wel gemeten naar onze éigen
maatstaven. Aan de andere kant laten we onze oren veel te vaak hangen
naar wat onze politieke tegenstanders over ons beweren.
Maar wij laten ons juist wel te vaak op de kast jagen door de linkse
oppositie, juist omdát we veel met hen gemeen hebben. Vanuit de
totale, vrijblijvendheid wijzen zij op alles wat wij in de vuurlinie
níet voor elkaar krijgen als junior-partner in het kabinet. Maar
Democraten, het is logisch dat wij met zes zetels niet het héle beleid
naar onze hand kunnen zetten. Dan moet de kiezer ons groter maken.
Maar ik weet een paar dingen zeker. Namelijk dat wij in elk e periode
dat wij in de regering hebben gezeten méér hebben betekent voor het
milieu dan GroenLinks in haar héle bestaan heeft waargemaakt; dat wij
méér doen voor de solidariteit in de zorg dan de SP ooit zal bereiken
en dat wij de noodzakelijke sociaal-economische hervormingen
doorvoeren waar de PvdA, óók onder Wouter Bos, te laf voor was.
Daar komt dan nog bij dat wij méér investeren in onderwijs en kennis
dan PvdA, VVD en CDA bij elkaar opgeteld hebben beloofd in hun
verkiezingsprogrammas. Met zes zetels! Democraten, geen kiezer krijgt
zoveel waar voor zijn stem als de D66-kiezer. En ik ben daar trots op!
En daarmee gaan we door.
8-3-2006 18:24