Universiteit van Tilburg 10 maart 2006

'Nederland heft pleinvrees als het over Europa gaat'

Oratie hoogleraar Europees recht Linda Senden

De motivering van de uitspraken van het Europees Hof kan beter, stelt de Tilburgse hoogleraar Europees recht Linda Senden in haar oratie 'Over idealen en ideale rechtsvorming in de Europese Unie'. Nederland zou zich meer inhoudelijk en eerder moeten bemoeien met besluitvorming over Europese wetten. Senden oreert op vrijdag 10 maart 2006.

De van kracht zijnde Europese wetgeving telt inmiddels ruim 80.000 pagina's. Een groot gedeelte van de wetten (ook) betrekking op mensenrechten en sociale en maatschappelijke aspecten. Denk bijvoorbeeld aan het non-discriminatiebeginsel, het burgerschapsbeginsel en milieubescherming. Hoewel het Hof met zijn uitspraken vaak voor een grotere sociale bescherming van burgers zorgt, is er een groeiende kritiek op het Hof en op Europa als wetgever. Nederland probeert zich daartegen te wapenen door grote nadruk op het subsidiariteitsbeginsel te leggen: Europa moet alleen dan optreden wanneer dat doeltreffender is dan wetgeving op landelijk of regionaal niveau. Volgens hoogleraar Europees recht Linda Senden is Europa een waardengemeenschap met sociale en rechtsstatelijke banden en idealen. Rechtsharmonisatie hoort hier onontkoombaar bij; niet als doel, maar als middel om Europese lotsverbondenheid te kweken door onderliggende waarden te beschermen zoals gelijkheid van mannen en vrouwen, duurzame ontwikkeling, veiligheid, vrijheid en rechtvaardigheid. "De Europese grondwet markeerde op dit punt een stap vooruit, door de Europese waarden te expliciteren en nieuwe sociale doelstellingen toe te voegen, zoals de rechten van het kind." Het Nederlandse debat over Europa concentreert zich echter nog altijd op subsidiariteit. "Daarmee ontkennen de Tweede Kamerleden nog steeds de noodzaak om zich daadwerkelijk inhoudelijk in Europese wetgevingsdossiers te verdiepen en hierin tijdig een positie in te nemen", stelt Senden. Illustratief is volgens haar de gang van zaken rond de dienstenrichtlijn. Na het openbaar worden van het door het Europees Parlement bereikte compromis, stuurde minister Brinkhorst een steunbetuiging voor het oorspronkelijke voorstel naar eurocommissaris Creevy, zonder voorafgaand kamerdebat. "De Haagse politiek geeft blijk van ofwel een grote onverschilligheid ofwel van een soort pleinvrees voor Europees recht."

Hof als voortrekker
De Europese wetgeving bevat talloze ingewikkelde compromissen in veel verschillende officiële talen. Dit betekent dat het Hof in concrete gevallen niet alleen betekenis aan het geschreven woord moet geven, maar ook noodgedwongen gaten moet invullen. Het Hof blijkt daarbij vooral oog voor de toekomst te hebben en minder voor de vaak lastig bepaalbare oorspronkelijke intenties van de lidstaten. Dit leidt meer dan eens tot 'vooruitstrevende' uitspraken. Senden stelt dat dit het Hof niet te verwijten valt, maar juist zijn rol is. "Het gaat niet om de vraag of het activistisch is wat het Hof doet, maar wat de redenering c.q. motivatie is die aan een bepaald standpunt ten grondslag is en hoe overtuigend die is." Helaas is die motivering nogal eens teleurstellend, vervolgt ze, vooral waar die uitspraken raken aan nationale bevoegdheden. Maar omdat het onvermijdelijk is dat het Hof verwikkeld raakt in dat soort procedures, zou een meer complete argumentatie waarin bevoegdheids- en subsidiariteitsbezwaren deugdelijk worden weerlegd, bijdragen aan de overtuigingskracht én de acceptatie van de uitspraken van het Hof, aldus Senden.

prof.dr.mr. L.A.J. (Linda) Senden (1967, Bocholtz) is sinds juli 2004 fulltime hoogleraar Europees recht aan de Universiteit van Tilburg. Senden studeerde Europese studies, internationaal recht en Nederlands recht aan de Universiteit van Amsterdam. Van 1993 tot 1994 werkte zijn aan het Europa Instituut van die universiteit. Sinds 1995 is zij verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Van 1993 tot 1998 was zij assistent-coordinator van het EG-Netwerk van nationale deskundigen op het terrein van gelijke behandeling van mannen en vrouwen, opgezet door de Europese Commissie. Senden promoveerde in 2003 in Tilburg op het onderwerp Soft Law in European Community Law. In haar onderzoek ligt de nadruk op Europees constitutioneel recht en Europese wet- en regelgeving.

Noot voor de pers
De oratie van Linda Senden vindt plaats op vrijdag 10 maart 2006 in de Aula van de Universiteit van Tilburg, Warandelaan 2 te Tilburg. De oratie start om 16.00 uur. De tekst van de oratie is na afloop van de oratie verkrijgbaar via de Afdeling Voorlichting & Externe Betrekkingen, tel: 013 466 2000, e-mail: persberichtuvt@uvt.nl. Professor Senden is bereikbaar via tel: 013 466 2742, e-mail: l.a.j.senden@uvt.nl. Persberichten van de UvT vindt u op www.uvt.nl/persberichten. Informatie over wetenschappers van de UvT: www.uvt.nl/webwijs/.

UvT Persbericht