Stichting Wakker Dier

Multidisciplinair onderzoek nodig naar gezondheidsrisicos voor mensen vanuit intensieve veehouderij

Persbericht - 16 maart 2006

Stichting Wakker Dier heeft minister Hoogervorst en minister Veerman per brief gevraagd een multidisciplinair onderzoek in te stellen naar de samenhang van bedreigingen voor de volksgezondheid vanuit de (intensieve) veehouderij. Directe aanleiding voor het verzoek is de brief van Directeur Coutinho van het Centrum Infectieziektebestrijding aan artsen en ziekenhuizen waarin melding wordt gemaakt dat varkenshouders én hun varkens op grote schaal besmet blijken met de gevaarlijke multiresistente mrsa bacterie, ook wel bekend als variant op de gevreesde ziekenhuisbacterie. Deze bacterie gedijt goed in een omgeving waar veel antibiotica wordt gebruikt zoals ziekenhuizen maar naar nu blijkt ook de varkenssector. Eerder dit jaar waarschuwde de Voedsel en Waren Autoriteit voor het toegenomen veterinaire gebruik van antibiotica in de veesector en het ontstaan van gevaarlijke zoönotische pathogenen.

Andere bekende zoönosen zijn Salmonella, Campylobacter en BSE. De explosief stijgende veestapel in de wereld en de daarbij tevens sterk groeiende handel in levende dieren en dierlijke producten zorgt voor een toenemende dreiging van dierziektes en zoönosen. Nederland zou daarop als eerste maatregelen moeten nemen omdat Nederland het veedichtste land ter wereld is. Vooralsnog wordt elke ziekte individueel bekeken zonder beleidsontwikkeling die rekening houdt met deze toenemende ziektedruk door de sterk stijgende veestapel en handel.

De oprukkende mrsa bacterie is resistent voor de meeste vormen van antibiotica en komt vooral tot ontwikkeling op plaatsen waar veel antibiotica wordt gebruikt. Jaarlijks zijn er ongeveer 1.500 mrsa besmettingen in ons land. De mrsa bacterie blijkt voor te komen bij 39% van de slachtvarkens in Nederland, zo blijkt uit een recente eerste verkenning van de voedsel- en warenautoriteit.

Uit een aanvullende steekproef onder varkenshouders bleek dat 23% van de onderzochte varkenshouders besmet was met het `varkenstype mrsa'. Vergelijkbaar onderzoek in Frankrijk kwam tot soortgelijke uitkomsten. Op dit moment wordt in Nederland onderzoek gedaan door het Centrum Infectieziektenbestrijding van het RIVM naar de vraag of mensen de varkens-MRSA op andere mensen kunnen overbrengen. Dat zou aanscherping van de voorzorgsmaatregelen in ziekenhuizen nodig maken, volgens het RIVM. Te denken valt daarbij volgens het Centrum aan speciale hygiënische maatregelen bij ziekenhuisopname van patiënten die in contact staan met varkens. Nu gelden nog slechts speciale maatregelen voor patiënten uit het buitenland.

Het verzoek van Stichting Wakker Dier tot multidisciplinair onderzoek wordt ingegeven door het feit dat er sprake is van steeds meer bedreigingen die samen lijken te hangen met de (intensieve) veehouderij. Bekend waren al de campylobacter- en salmonella besmettingen die jaarlijks naar schatting 100.000 mensen ziek maken en meer dan 30 mensen in ons land het leven kosten. Ook de klassieke vogelpest heeft inmiddels slachtoffers onder mensen gemaakt en een pandemie met enorme aantallen menselijke doden lijkt een kwestie van tijd bij mutatie van het H5N1 virus. BSE en mogelijk de recente schapenziekte TSE vormen een bedreiging voor de volksgezondheid evenals het illegaal gebruik van groeihormonen, overmatig gebruik van antibiotica in de veehouderij en veevoerschandalen.

Het antibioticagebruik in de veesector is extreem hoog. Schattingen gaan uit van een jaarlijks verbruik in Nederland van 400.000 kilogram antibiotica. Het gebruik in Nederland is exceptioneel hoog. Zo verbruikt Denemarken naar schatting vier keer minder. Eerdere maatregelen tot beperking werkten averechts en leidden slechts tot een toename van het verbruik. Een verbod op enkele soorten antiobiotica leidde slechts tot een toename van het algehele verbruik. Een verbod op preventief gebruik per 1 januari 2006 leidt nu tot een zeer snelle stijging van het veterinaire gebruik van antibiotica, zo melde de VWA op jongstleden 6 januari. De VWA waarschuwt voor het ontstaan van multiresistente zoönosen, voor mensen gevaarlijke ziektes in (landbouw)dieren. Eerder bleek uit onderzoek van CIDC-Lelystad dat campylobacter in snel tempo resistent aan het worden is tegen het antibioticum Baytril. Deense onderzoekers ontdekten salmonella bacterieën die al resistent waren tegen 11 soorten antibiotica.

Recente dreigingen zijn zoals bekend H5N1 die een belangrijke voedingsbodem heeft in de intensieve pluimveehouderij (en volgens een hoge VN functionaris het leven van 150 miljoen mensen kan kosten) en nu dus de MRSA dreiging die mogelijk uitgaat van de varkenshouderij. Juist omdat de belangen van volksgezondheid in relatie tot de belangen van de veehouderij zo groot zijn, vraagt Wakker Dier nu om een groot onderzoek naar de samenhang van de diverse dreigingen die mogelijk voortvloeien uit de wijze waarop de vervaardiging van dierlijke producten is ingericht. Een afschrift van het verzoek aan de ministers Hoogervorst en Veerman is gezonden naar de leden van de vaste kamercommissies voor landbouw en volksgezondheid.