| |Nr. |2006-126 | | |Arnhem|16 maart 2006 | | |, | |TOEKOMST VAN GELDERLAND IS VANDAAG BEGONNEN
Unieke toekomstscenario's provinciale economische ontwikkeling
'Geen blauwdruk voor de toekomst, maar mogelijke ontwikkelingsrichtingen'. Met deze woorden schetst Gelders economiegedeputeerde René van Diessen het rapport 'Hedenmorgen', dat vandaag is vastgesteld door Gedeputeerde Staten. In het rapport worden vier Gelderse toekomstscenario's gepresenteerd die een doorzicht tot 2040 geven. Gelderland is de eerste provincie die op basis van de scenario's van het Centraal Planbureau over de Europese en nationale ontwikkelingen, eigen toekomstbeelden presenteert.
Elk van de vier scenario's, die overigens om de 5 à 10 jaar worden geactualiseerd, kent een specifieke ontwikkeling op het gebied van de internationale situatie, demografische en economische trends, sociaal-culturele factoren en technologische ontwikkeling. De varianten die voor Gelderland zijn uitgewerkt zijn gebaseerd op de mate waarin internationale samenwerking totstandkomt en de mate waarin marktwerking de vrije hand krijgt. Dit levert de scenario's Global Economy, Transatlantic Market, Strong Europe en Regional Communities op. Van Diessen maakt nog geen keuze voor één van de scenario's. 'Ik wil samen met het bedrijfsleven, SER Gelderland, VNO-NCW, kamers van koophandel en andere betrokkenen dolgraag de discussie aangaan over de richting van onze Gelderse economie. De uitkomsten van deze discussie wil ik gebruiken voor het opstellen van een nieuw beleidsplan. Dat moet er aan het eind van dit jaar liggen'.
Kort samengevat komen de vier scenario's op het volgende neer:
Global Economy
In het scenario van Global Economy (GE) wordt uitgegaan van een terugtredende overheid en een succesvolle mondiale handelsliberalisatie. Dat is bevorderlijk voor de economische groei en de werkgelegenheid. De vraag naar arbeid stijgt in dit scenario sneller dan het aanbod. De arbeidsreserve (werkloosheid) slinkt zienderogen. Voor Gelderland betekent dat een laag werkloosheidsniveau van nog geen 3% in 2040.
Transatlantic Market
De Europese Unie richt zich in dit scenario sterk op de Verenigde Staten. De economie wordt competitiever en flexibeler en gaat op die van Amerika lijken. De economische groei is behoorlijk hoog en de werkloosheid daalt uiteindelijk naar 4%.
Strong Europe
De Europese integratie verloopt in dit scenario zowel politiek als economisch succesvol. Europa ontwikkelt zich tot een van de super-machten in de wereld. Sociale cohesie en spreiding van welvaart zijn de uitgangspunten en het scenario kenmerkt zich door een gematigd ontwikkelingspatroon. De uitkomsten neigen naar het gemiddelde van alle scenario's. De werkloosheid in Gelderland neemt geleidelijk af tot net boven de 4%.
Regional Communities
De wereld wordt verdeeld in handelsblokken. De Europese landen zijn niet in staat om de welvaartstaat te moderniseren, problemen worden niet opgelost. De economische groei komt onder druk te staan. De werkgelegenheid daalt en de werkloosheid in Gelderland stijgt naar het hoge niveau van bijna 8% in 2040.
Overeenkomsten en verschillen
Hoewel de ontwikkelingen in de vier scenario's heel verschillend verlopen en de bandbreedte erg groot is, zijn er ook gemeenschappelijke kenmerken. Bepaalde trends lijken onafwendbaar, welk scenario zich ook zal voltrekken. In de eerste plaats is dat de afnemende bevolkingsgroei en de vergrijzing. Desondanks zal het aantal beroepsbeoefenaren per 1000 inwoners redelijk op peil blijven. Sterker nog, in alle scenario's zal de werkgelegenheidsomvang niet groot genoeg zijn om de beroepsbevolking aan volledige werkgelegenheid te helpen. Steeds is het arbeidsaanbod groter dan de vraag, met werkloosheid als gevolg. In de scenario's wordt gerekend met een algehele verhoging van de arbeidsdeelname van de leeftijdsgroep boven de 54 jaar. Dit leidt niet alleen tot een vergroting van het arbeidsaanbod (gemiddeld ruim 35.000 arbeidskrachten), maar vanwege de trage werkgelegenheidsgroei ook tot werkloosheid. Gemiddeld over alle scenario's is dit 5% van de Gelderse beroepsbevolking (50.000). Nu hoort Gelderland tot de gebieden met de laagste werkloosheid in Europa. Dat zal dus veranderen. In 2040 neemt Gelderland in de EU een middenpositie in.
In alle vier de scenario's overtreft de economische groei de bevolkingsaanwas. Daardoor neemt de welvaart per hoofd van de bevolking verder toe. De geraamde werkgelegenheidsgroei blijft ver achter bij de historische cijfers, ook in het hoogste groeiscenario. Een verdere teruggang van de landbouw en de industrie lijkt onvermijdelijk. Naast alle directe consequenties gaat dit ook gepaard met belangwekkende nevenverschijnselen. Door het decimeren van de landbouw ontstaat ook een landschappelijk (onderhouds)probleem. En met de terugloop van de industrie gaan niet alleen veel arbeidsplaatsen verloren, maar ook in de dienstverlening valt het draagvlak weg voor innovatie en technologische vernieuwing. Groeitempo economie en provinciale inspanningen In alle scenario's zal de Gelderse economie groeien. Het tempo hangt af van de internationale - vooral Europese - ontwikkeling. Maar ook al weet de EU als geheel een concurrerende plaats in de wereld te behouden, dan is dat voor Gelderland nog niet automatisch ook zo. De grootste uitdaging van de toekomst ligt in het behoud van de werkgelegenheid.
De internationale concurrentiekracht van Nederland is bepalend voor de overlevingskansen en de expansiemogelijkheden van het bedrijfsleven. Daarbij zijn het Nederlandse kostenniveau, de kwaliteit van het onderwijs en de stand van de techniek beslissende factoren.
Voor de geografische plek van de economische activiteiten binnen Nederland (of binnen de EU) zijn de regionale omstandigheden van belang. Bij locatie- en investeringsbeslissingen kunnen bepaalde regionale omstandigheden de doorslag geven. Omstandigheden op het gebied van bedrijventerreinen, ontsluiting, kwalificatie van de beroepsbevolking, kenniscentra en woon- en leefklimaat. De provincie gaat voor een belangrijk deel over dit soort economische infrastructuur. Daarmee beïnvloedt de provincie het regionale vestigingsklimaat en de internationale concurrentiekracht van het Gelderse bedrijfsleven.
Gelderland concurreert niet alleen met Nederlandse regio's, maar met alle regio's van de EU. Dat betekent dat versterking van de Gelderse concurrentiepositie en realisering van economische groei belangrijke inspanningen vraagt. Een gunstige ontwikkeling wordt alleen bereikt wanneer extra groei-impulsen worden gegeven door het benutten van regionale potenties, het verzilveren van kansen en het tijdig herstructureren van de economie. Dit vereist ook nieuwe initiatieven van het bedrijfsleven, inspelen op (internationale) trends en een slagvaardige regionale overheid die bereid en in staat is de noodzakelijke randvoorwaarden te scheppen.
'Dit alles overziend liggen er grote uitdagingen', zegt René van Diessen. 'Ik besef dat waar wij uiteindelijk voor kiezen, van invloed is op onze toekomstige welvaart. Maar ook is duidelijk dat wij als Europese regio een eigen positie kunnen en moeten bepalen. Wij zijn een alerte samenleving, wij kunnen keuzes maken en wij kunnen het beter (gaan) doen dan de rest van Europa!'
Het rapport 'Hedenmorgen' is vanaf 14 maart te vinden op de provinciale internetsite www.gelderland.nl/Hedenmorgen